CANLI YAYIN
Risk Ölçüm ve Değerleme Esasları
| [CONSOLIDATION_METHOD_TITLE] | [CONSOLIDATION_METHOD] |
Türkçe Turkish | İngilizce English | ||||||||
oda_RiskMeasurementAndValuationPrinciplesAbstract| |
| ||||||||
oda_UpdateAnnouncementFlag| |
| Hayır (No) | Hayır (No) | ||||||
oda_CorrectionAnnouncementFlag| |
| Hayır (No) | Hayır (No) | ||||||
oda_DateOfThePreviousNotificationAboutTheSameSubject| |
| - | |||||||
oda_AnnouncementContentSection| |
| ||||||||
oda_ExplanationSection| |
| ||||||||
oda_ExplanationTextBlock| | Kaldıraç yaratan işlemlere yönelik genel ilkelerin belirlenmesi: Fon portföyüne kaldıraç yaratan işlemlerden; Türev Araç (Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri), Saklı Türev Araç, Swap Sözleşmesi, Varant, Sertifika, İleri Valörlü Tahvil Bono Alım İşlemleri, İleri Valörlü Kira Sertifikası İşlemleri, İleri Valörlü Kıymetli Maden Alım İşlemleri dahil edilecektir. Fonun başlangıç yatırımı ile başlangıç yatırımının üzerinde pozisyon alınması sebebi ile fonun başlangıç yatırımından daha yüksek zarar kaydedebilir. Kaldıraç yaratan işlemlere ilişkin olarak araç bazında ayrı ayrı hesaplanan pozisyonların mutlak değerlerinin toplanması suretiyle ulaşılan toplam pozisyon sınırlandırılır. Kaldıraç yaratan işlemlerin içerdiği riskler ile bu işlemlerin fonun risk profiline olası etkileri Risk Yönetimi Birimi tarafından düzenli olarak izlenmektedir. Kaldıraç yaratan işlemlerden kaynaklanan riskin ölçümünde Rehber'de belirlenen esaslar çerçevesinde göreli riske maruz değer yöntemi kullanılacaktır. Fon portföyünün riske maruz değeri, referans alınan portföyün riske maruz değerinin iki katım aşamaz. Yatırım fonlarına ilişkin rehberde belirlenen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilen risk hesaplamalarında kullanılan referans portföy Fon'un karşılaştırma ölçütüdür. Kaldıraç yaratan işlemlere ilişkin olarak araç bazında ayrı ayrı hesaplanan pozisyonların mutlak değerlerinin toplanması (sum of notionals) suretiyle ulaşılan toplam pozisyonun fon toplam değerine oranına kaldıraç denir. Fonun kaldıraç limiti fon toplam değerinin %100'üdür. Fon stratejisi ve piyasa koşulları doğrultusunda yatırım ve/veya korunma amaçlı kaldıraç kullanabilir. Kaldıraç yaratan işlemler borsa veya borsa dışı sözleşmeler ile gerçekleştirilebilir. Kaldıraç kullanımına konu olan işlemlerin fonun piyasa riski değerleri üzerinde arttırıcı veya düşürücü yönde etkisi olabilir. Ayrıca borsa dışı taraf olunan kaldıraç yaratan sözleşmeler işlemler karşı taraf riskini arttırır. Değerleme esasları: 1) Borsa Dışı Türev Araç ve Swap sözleşmelerine ilişkin değerleme Portföye alınması aşamasında türev araç ve swap sözleşmesinin değerlemesinde güncel fiyat kullanılır. Opsiyon sözleşmelerinde güncel fiyat karşı taraftan alınan fiyat kotasyonudur. Tezgahüstü piyasada yapılan opsiyon işlemi için, öncelikli işlem yapılan karşı kurumdan temin edilen alım işlemleri için alış (bid) fiyatı, satım işlemleri için ise satış (ask) fiyatı kullanılacaktır. Bu fiyatın temin edilememesi durumunda, veri sağlayıcı veya fiyat temin edilebilecek diğer kurumlar/kuruluşlar tarafından elde edilip belgelendirilebilecek volatilite (bulunduğu durumda implied aksi halde historical) değerleri kullanılarak ve Black&Scholes ya da uygun olan diğer yöntemlerle hesaplama yapılacaktır. Hesaplama için döviz opsiyonlarında Bloomberg OVML, hisse ve endeks opsiyonlarında Bloomberg OVME sayfaları ya da uygun görülebilecek diğer hesaplama araçları kullanılacaktır. Bu yöntemlerle elde edilen ve 100 baz puanlık yüzdesel pirim alış/satış kotasyonu varsayımı ile hesaplanan alış (bid) veya satış (ask) fiyatı kullanılacaktır. Forward sözleşmelerinde güncel fiyat dayanak varlığın spot fiyatı baz alınarak hesaplanan teorik fiyattır. Dayanak varlığın spot fiyatı olarak; forward sözleşmenin konusunun döviz olması durumunda değerleme günündeki T.C. Merkez Bankası döviz kuru (işlemin yönüne göre alış, ya da satış), BİST Pay Endeksi için ilgili endeksin değerleme günü itibariyle en güncel kapanış seansı değeri, BİST Pay senetleri için, ilgili payın değerleme günü itibariyle en güncel kapanış seansı değeri, borçlanma araçları için ise, değerleme günü itibariyle en güncel günlük ağırlıklı ortalama fiyatı kullanılacaktır. Bulunan spot değerler, değerleme günü ile forward işlemin vade tarihi arasındaki gün sayısına tekabül eden uygun TL ve döviz piyasa faizleri ile ( dayanak varlığın döviz olması durumunda ise Bloomberg FRD sayfasından alınacak swappoint kadar) ilerletilecek ve teorik fiyata ulaşılacaktır. Farklı dayanak varlıkların kullanılması durumunda ise piyasa fiyatını en iyi yansıtacak yöntemler kullanılır. Tezgahüstü forward işlemlerinin değerlemesine ilişkin Risk Yönetim Birimi tarafından teorik fiyat kontrolüne gerek bulunmamaktadır. Swap işlemlerinde güncel fiyatın hesaplanmasında tahvil fiyatlaması yöntemi veya FRA (Forward Rate Agreement) yöntemi gibi bugünkü değer hesaplama yöntemleri kullanılır. Tezgah üstü piyasada yapılan swap işlemi nitelik açısından pek çok farklı form altında yapılabileceğinden, genel olarak bu işlemlerin yerel faiz, yabancı para cinsinden faiz, döviz kurları ya da diğer değerleme faktörleri hakkındaki bilgiler mümkün olduğu ölçüde belgelendirilecektir. Bu doğrultuda, • Konusu para (döviz) olan swap işlemlerinde; Swap sözleşmesine dayanak Döviz Cinsi, Vade Sonu Tarihi ve Vade Sonu Değişim Kuru bilgileri fon muhasebe sistemine girilerek Swap sözleşmesi tanımlanır. Tanımlı swap sözleşmesine yapılan işlemin girişinde ise üzerine işlem yapılan dövizin Satın Alma Kuru ve Döviz Miktarı bilgileri girilerek fon için swap pozisyonu alınır. Değerlemede; Swap sözleşmesinde tanımlı Vade Sonu Değişim Kuru ile üzerine işlem yapılan dövizin Satın Alma Kuru arasındaki fark swap point değerini oluşturur. Söz konusu swap point değeri fon değerlemesine esas baz değere tekabül etmektedir. Vade sonunda elde edilecek geliri belirleyen swap point değeri; İşlemin vade gün sayısına bölünerek günlük swap point değeri bulunur. Değerleme gününe bağlı olarak, geçen gün sayısına göre lineer ilerletilmiş günlük swap point değerinin dövizin Satın Alma Kuru na eklenmesi ile değerleme kuru belirlenir. Swap işlemi ile portföye giren döviz, mevduat veya alımında kullanıldığı yatırım aracı TCMB döviz alış kuruyla değerlenir. • Konusu faiz olan swap işlemlerinde, ;Bloomberg, Reuters gibi bağımsız ve güvenilir veri sağlayıcılardan elde edilen ilgili para birimlerinin LIBOR ve zımni faiz oranları baz alınarak her ikisinin toplamından oluşan faiz değerlemede kullanılır. Fonun fiyat açıklama dönemlerinde; - Değerlemede kullanılmak üzere güncel piyasa fiyatının bulunmadığı durumlarda ve, - Karşı taraftan fiyat kotasyonu alınamadığı durumlarda; opsiyonlar için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu, Forward sözleşmeler için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu ve Swap sözleşmeleri için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu yöntemlerinden değerlemeye esas varlığa uygun olanı ile bulunan fiyat değerlemede kullanılır. 2) Borsada işlem görmeyen yapılandırılmış yatırım aracı değerleme esasları Borsada işlem görmeyen yapılandırılmış yatırım araçları için değerlemede söz konusu araç için veri dağıtım kuruluşları aracılığıyla ilan edilen fiyat kullanılır. 3) Türkiye Cumhuriyeti ve/veya özel sektör tarafından ihraç edilen Kamu ve Özel Sektör Dış Borçlanma Araçları (Eurobondlar) Türkiye Cumhuriyeti ve/veya özel sektör tarafından ihraç edilen Kamu ve Özel Sektör Dış Borçlanma Araçları (Eurobondlar)'ın borsa dışından portföye dahil edilmesi durumda söz konusu varlıkların değerlemesinde; Temiz fiyat olarak saat 17:30-18:00'daki bloomberg generic price alış fiyatı (Bid Price) ve satış fiyatı (Ask Price) ortalaması alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Fiyatı olmayan Eurobondlar için ise ilgili piyasada en son yer alan temiz fiyat (alış fiyatı ve satış fiyatı ortalaması) alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. Olağanüstü durumların meydana gelmesi halinde (Örneğin, Bloomberg'den teknik nedenlerle fiyatların alınamaması) Yönetim Kurulu kararı ile değerlendirmede kullanılacak fiyatlar Bloomberg veri dağıtım ekranlarından 17:30-18:00 saatleri dışında ya da farklı veri dağıtım kanallarından aynı esaslar ile alınabilir. 4) Portföye yurt dışı borsalardan dahil edilecek Yabancı Para ve Sermaye Piyasası Araçları'nın değerleme esasları; a) Yabancı Kamu ve Özel Sektör Borçlanma Araçları; Yabancı tahviller, bloomberg veri dağıtım ekranının Türkiye saati ile (TSI) 17:30-18:00 arasında alınan ağırlıklı ortalama fiyatına, fon fiyatı hesaplanacak gün itibari ile birikmiş olan kupon faizi de üzerine eklenerek değerleme fiyatı olarak belirlenir. Alış yada satış kotasyonu bulunmaması durumunda ise değerlemede kullanılacak kirli fiyat, bir önceki günün kirli fiyatının ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. b) Yabancı Ortaklık Payları ile Yabancı Fon Katılma Payları; Yurtdışı borsalardan alınan yabancı ortaklık payları için değerlemede, TSI 18:00'a kadar ilgili kıymetin o günkü kapanış fiyatının bulunması halinde söz konusu fiyat; bulunmaması halinde ise Bloomberg ekranlarından TSI 17:30-18:00 saatleri arasında alınan ağırlıklı ortalama fiyatlar kullanılacaktır. Tam iş günü olmayan günlerde, bir gün önceki kapanış fiyatı alınır. c) Yabancı Kira Sertifikaları; Yabancı Kira Sertifikalarının borsa dışından portföye dahil edilmesi durumda söz konusu varlıkların değerlemesinde; Temiz fiyat olarak saat 17:30-18:00'daki bloomberg generic price alış fiyatı (Bid Price) ve satış fiyatı (Ask Price) ortalaması alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Fiyatı olmayan varlık için ise ilgili piyasada en son yer alan temiz fiyat (alış fiyatı ve satış fiyatı ortalaması) alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur.. 5) Fon portföyüne alınan borsa dışı repo-ters repo sözleşmelerinin değerleme esasları; Söz konusu sözleşmeler piyasa fiyatını en doğru yansıtacak şekilde güvenilir ve doğrulanabilir bir yöntemle değerlenir. Sözleşmelerin faiz oranlarının borsadaki aynı vade yapısına sahip sözleşmelerin, aynı vade yoksa en yakın vadedeki sözleşmelerin ağırlıklı ortalama faiz oranına eşit olması esastır. Bu kapsamda; sözleşmeler işlem günü, Yatırım Fonlarının Finansal Raporlama Esaslarına İlişkin Tebliğ (II-14.2)' de yer alan değerleme esaslarına uygun olarak portföye dahil edilir. Söz konusu varlıkların vadelerinin bir günden daha uzun olması durumunda; fon portföyüne dahil edildikten sonra; fonun fiyat açıklama dönemlerinde, repo-ters repo sözleşmesinin BİST' in ilgili piyasasında işlem gören aynı vadedeki aynı vade yoksa benzer vade yapısına sahip sözleşmelerin ortalama faiz oranları değerlemede esas alınır; güncel piyasa faiz oranın bulunmadığı durumlarda ise son değerlemede kullanılan fiyat iç verim oranı ile değerlenir. 6) Borsa dışında taraf olunacak sözleşmelere ilişkin olarak aşağıdaki esaslara uyulur: Kurucu nezdindeki Risk Yönetimi Birimi tarafından borsa dışı türev araç sözleşmelerinin adil bir fiyat içerip içermediği; opsiyonlar için Black&Scholes modeli, Binomial mode veya Monte-Carlo simülasyonu ; Forward sözleşmeler için Black&Scholes modeli, Binomial mode veya Monte-Carlo simülasyonu, ve Swap sözleşmeleri için ise Black&Scholes modeli, Binomial mode veya MonteCarlo simülasyonu yöntemlerinden değerlemeye esas varlığa uygun olanı kullanılarak hesaplanan teorik fiyat ile değerlemede kullanılacak fiyat arasında karşılaştırma yapılarak kontrol edilir. Risk Yönetimi Birimi tarafından borsa dışı opsiyon sözleşmelerine ilişkin olarak, hesaplanan teorik fiyat ile sözleşmenin karşı tarafının verdiği kotasyon arasında % 15'den az fark olması halinde kotasyona ilişkin uygunluk bildiriminde bulunularak işlem gerçekleştirilir ve değerlemede kotasyon fiyatı kullanılır. Söz konusu varlıklara ilişkin alınan kotasyon ile hesaplanan teorik fiyat arasında %15 veya daha fazla oranda fark olması halinde; kotasyon fiyatının marj içine çekilmesi için karşı kuruma başvurulur. Karşı tarafın hesapladığı yeni fiyatın yine marj içinde olmaması halinde, Risk yönetim birimi tarafından Genel Müdür'e yazılı ve gerekçeli bilgilendirme yapılarak alınan son fiyat üzerinden işlem gerçekleştirilir ve değerlemede bu fiyat kullanılır. Alınan varlıklar portföye dahil edildikten sonra vade sonuna kadar karşı taraftan fiyat kotasyonu alınarak yukarıdaki prosedür tekrarlanır. Risk ölçüm esasları: Piyasa Riski: Fon portföyünün maruz kaldığı piyasa riski, günlük olarak Riske Maruz Değer (RMD) yöntemi ile ölçülür. Riske maruz değer, fon portföy değerinin normal piyasa koşulları altında ve belli bir dönem dahilinde maruz kalabileceği en yüksek zararı belli bir güven aralığında ifade eden değerdir. RMD yönteminde parametrik yöntem tercih edilerek, % 99 güven düzeyinde bir günlük elde tutma süresi varsayımı altında hesaplama yapılır. Hesaplamada en az 250 iş günü kapsayacak şekilde gözlem süresi belirlenir. Ancak olağan dışı piyasa koşullarının varlığı halinde gözlem süresi kısaltılır. RMD hesaplamalarına fon portföyünde yer alan tüm varlık ve işlemler dahil edilir. Türev araçlarından kaynaklanan riskler bu kapsamda dikkate alınır. Karşı Taraf Riski; Fonda firmaların ihraç etkileri borçlanma araçlarına yatırım yapılabileceğinden kredi riski doğmaktadır. Kredi riskinin ölçümünde ihracı gerçekleştirilen firmalar hakkında yeterli derecede mali analiz ve araştırma yapıldıktan sonra firmalar, uygulama da nicel ve nitel kriterlerden oluşan etkin bir derecelendirme sisteminden geçirilmektedir. Borçlanma araçlarını ihraç edecek firmalar için nicel kriterler, firmanın karlılığı borçluluk oranı, öz sermaye büyüklüğü, sektördeki pazar payı, gibi ölçülebilir değerlerden oluşurken, nitel kriterler, firmanın kurumsal yönetişimi, ile bağımsızlık, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve profesyonel yönetim gibi ölçülebilir olmaya değerlerden oluşmaktadır. Derecelendirmeden sonra asgari yatırım yapılabilir seviyede olan firmalara Yatırım Komitesinin onayı ile yatırım yapılabilir. Bunun dışında Fon tezgahüstü piyasalar aracılığı ile türev araç ve swap sözleşmelerinde işlem yapabileceğinden karşı taraf riski mevcuttur. Borsa dışında taraf olunan türev araç ve swap sözleşmelerinin karşı tarafının denetime ve gözetime tabi finansal bir kurum (Banka, aracı kurum) olması zorunludur. Ayrıca karşı taraf derecelendirme notunun, derecelendirme yapmaya yetkili derecelendirme kuruluşlarının derecelendirme sistemine göre yatırım yapılabilir seviyede olduğu kontrol edilir. Likidite Riski: Fon portföyünde yer alan finansal varlıkların belli bir dönemdeki ortalama hacimleri, piyasanın ortalama işlem hacmine oranlanarak her bir varlık bazında likidite kat sayısı elde edilir. Fonun likidite kat sayısı, fon portföyünde yer alan varlıkların likidite katsayıları ve ağırlıkları kullanılarak hesaplanır Likidite riski piyasadaki işlem hacminin daraldığı dönemlerde fondaki pozisyonların uygun fiyat, süre ve tutarlarda kapatılamaması sonucu ortaya çıkan zarar ihtimalini ifade etmektedir. Bir fonun likidite tutarı, fonu oluşturan varlıkların likiditelerinin toplamına eşittir. Fonun likidite oranı ise fonun likidite tutarının Toplam Portföy Değeri' ne bölümü ile bulunmaktadır. Bütün aktifler için varsayılan doğal likidite tutarı sıfırdır. Likidite tercihleri ile ilgili yapılan ayarlar ile seçilen aktiflere ve/veya aktif sınıflarına yeni likidite değerleri atanmaktadır. Birden fazla likidite değeri atanan aktifler için bu değerlerden hangisinin (maksimum/minimum) aktifin likidite tutarı olarak kullanılacağı belirtilmektedir. Fondaki tüm aktiflerin likidite tutarları hesaplandıktan sonra, aktifler tek tek veya gruplar halinde likidite düzeltmelerinden geçerek fon bazında likidite düzeltme oranı hesaplanmaktadır. Likidasyon süresi, fonu oluşturan varlıkların kaç gün içerisinde likide edilebileceğini gösterilmektedir. Fona atanmış likidite kuralları uygulandığında, eğer bir pozisyonun büyüklüğü o pozisyonun maksimum likidite tutarından küçük ise o pozisyon likide olmuş kabul edilir ve fon portföyünden çıkarılmaktadır. Eğer pozisyon büyüklüğü maksimum likidite tutarından büyük ise aradaki fark pozisyonun yeni büyüklüğü olarak atanır ve pozisyon fon portföyünde tutulmalıdır. İlk tur sonrası fon portföyünde kalan pozisyonlar (güncellenmiş büyüklük tutarları ile birlikte) tekrardan aynı işleme tabi tutulmaktadır. Bu işlem fon portföyündeki tüm pozisyonlar tamamen likide olana kadar tekrarlanır. Geçen gün sayısı likidasyon süresini vermektedir. Operasyonel Risk: Şirket faaliyetleri içerisinde operasyonel risk unsurunu yaratmış ve yaratması beklenen tüm konular başlıklar halinde listelenir. Bu liste operasyonel risklerin olma ihtimali ve riskin gerçekleşmesi durumunda etkileri de yer alır. Ayrıca riskin meydana gelmemesi için alınması gereken tedbirlerde belirtilir. Söz konusu liste, Şirket çalışanlarına duyrulur ve yeni durumlara karşı devamlı güncellenir. Ayrıca operasyonel risk kapsamında, Şirket giderlerine yansıyan veri tabanında tutulmaktadır. Fonun yasal ve mevzuat riskine konu olmaması bakımından yatırım kısıtlarının ilgili mevzuat, tebliğler, Yönetim Kurulu, Yatırım Komitesi kararlarına, Yatırım Karar Alma Süreci ve Yatırım İlkeleri Prosedürlerine, Risk Politikası ve ilgili dahili mevzuata uygunluğunun kontrolü ve gözetimi İç Kontrol Birimi tarafından günlük olarak yerine getirilir. Ayrıca, Fon'un kaldıraç limitine uygunluğunun kontrolü Risk Yönetim Birimi tarafından günlük olarak yerine getirilerek kaldıraç seviyesine ve limitlere uygunluk haftalık bazda raporlanır. Kaldıraç yaratan işlemlere yönelik genel ilkelerin belirlenmesi: Fon portföyüne kaldıraç yaratan işlemlerden; Türev Araç (Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmeleri), Saklı Türev Araç, Swap Sözleşmesi, Varant, Sertifika, İleri Valörlü Tahvil Bono Alım İşlemleri, İleri Valörlü Kira Sertifikası İşlemleri, İleri Valörlü Kıymetli Maden Alım İşlemleri dahil edilecektir. Fonun başlangıç yatırımı ile başlangıç yatırımının üzerinde pozisyon alınması sebebi ile fonun başlangıç yatırımından daha yüksek zarar kaydedebilir. Kaldıraç yaratan işlemlere ilişkin olarak araç bazında ayrı ayrı hesaplanan pozisyonların mutlak değerlerinin toplanması suretiyle ulaşılan toplam pozisyon sınırlandırılır. Kaldıraç yaratan işlemlerin içerdiği riskler ile bu işlemlerin fonun risk profiline olası etkileri Risk Yönetimi Birimi tarafından düzenli olarak izlenmektedir. Kaldıraç yaratan işlemlerden kaynaklanan riskin ölçümünde Rehber'de belirlenen esaslar çerçevesinde göreli riske maruz değer yöntemi kullanılacaktır. Fon portföyünün riske maruz değeri, referans alınan portföyün riske maruz değerinin iki katım aşamaz. Yatırım fonlarına ilişkin rehberde belirlenen esaslar çerçevesinde gerçekleştirilen risk hesaplamalarında kullanılan referans portföy Fon'un karşılaştırma ölçütüdür. Kaldıraç yaratan işlemlere ilişkin olarak araç bazında ayrı ayrı hesaplanan pozisyonların mutlak değerlerinin toplanması (sum of notionals) suretiyle ulaşılan toplam pozisyonun fon toplam değerine oranına kaldıraç denir. Fonun kaldıraç limiti fon toplam değerinin %100'üdür. Fon stratejisi ve piyasa koşulları doğrultusunda yatırım ve/veya korunma amaçlı kaldıraç kullanabilir. Kaldıraç yaratan işlemler borsa veya borsa dışı sözleşmeler ile gerçekleştirilebilir. Kaldıraç kullanımına konu olan işlemlerin fonun piyasa riski değerleri üzerinde arttırıcı veya düşürücü yönde etkisi olabilir. Ayrıca borsa dışı taraf olunan kaldıraç yaratan sözleşmeler işlemler karşı taraf riskini arttırır. Değerleme esasları: 1) Borsa Dışı Türev Araç ve Swap sözleşmelerine ilişkin değerleme Portföye alınması aşamasında türev araç ve swap sözleşmesinin değerlemesinde güncel fiyat kullanılır. Opsiyon sözleşmelerinde güncel fiyat karşı taraftan alınan fiyat kotasyonudur. Tezgahüstü piyasada yapılan opsiyon işlemi için, öncelikli işlem yapılan karşı kurumdan temin edilen alım işlemleri için alış (bid) fiyatı, satım işlemleri için ise satış (ask) fiyatı kullanılacaktır. Bu fiyatın temin edilememesi durumunda, veri sağlayıcı veya fiyat temin edilebilecek diğer kurumlar/kuruluşlar tarafından elde edilip belgelendirilebilecek volatilite (bulunduğu durumda implied aksi halde historical) değerleri kullanılarak ve Black&Scholes ya da uygun olan diğer yöntemlerle hesaplama yapılacaktır. Hesaplama için döviz opsiyonlarında Bloomberg OVML, hisse ve endeks opsiyonlarında Bloomberg OVME sayfaları ya da uygun görülebilecek diğer hesaplama araçları kullanılacaktır. Bu yöntemlerle elde edilen ve 100 baz puanlık yüzdesel pirim alış/satış kotasyonu varsayımı ile hesaplanan alış (bid) veya satış (ask) fiyatı kullanılacaktır. Forward sözleşmelerinde güncel fiyat dayanak varlığın spot fiyatı baz alınarak hesaplanan teorik fiyattır. Dayanak varlığın spot fiyatı olarak; forward sözleşmenin konusunun döviz olması durumunda değerleme günündeki T.C. Merkez Bankası döviz kuru (işlemin yönüne göre alış, ya da satış), BİST Pay Endeksi için ilgili endeksin değerleme günü itibariyle en güncel kapanış seansı değeri, BİST Pay senetleri için, ilgili payın değerleme günü itibariyle en güncel kapanış seansı değeri, borçlanma araçları için ise, değerleme günü itibariyle en güncel günlük ağırlıklı ortalama fiyatı kullanılacaktır. Bulunan spot değerler, değerleme günü ile forward işlemin vade tarihi arasındaki gün sayısına tekabül eden uygun TL ve döviz piyasa faizleri ile ( dayanak varlığın döviz olması durumunda ise Bloomberg FRD sayfasından alınacak swappoint kadar) ilerletilecek ve teorik fiyata ulaşılacaktır. Farklı dayanak varlıkların kullanılması durumunda ise piyasa fiyatını en iyi yansıtacak yöntemler kullanılır. Tezgahüstü forward işlemlerinin değerlemesine ilişkin Risk Yönetim Birimi tarafından teorik fiyat kontrolüne gerek bulunmamaktadır. Swap işlemlerinde güncel fiyatın hesaplanmasında tahvil fiyatlaması yöntemi veya FRA (Forward Rate Agreement) yöntemi gibi bugünkü değer hesaplama yöntemleri kullanılır. Tezgah üstü piyasada yapılan swap işlemi nitelik açısından pek çok farklı form altında yapılabileceğinden, genel olarak bu işlemlerin yerel faiz, yabancı para cinsinden faiz, döviz kurları ya da diğer değerleme faktörleri hakkındaki bilgiler mümkün olduğu ölçüde belgelendirilecektir. Bu doğrultuda, • Konusu para (döviz) olan swap işlemlerinde; Swap sözleşmesine dayanak Döviz Cinsi, Vade Sonu Tarihi ve Vade Sonu Değişim Kuru bilgileri fon muhasebe sistemine girilerek Swap sözleşmesi tanımlanır. Tanımlı swap sözleşmesine yapılan işlemin girişinde ise üzerine işlem yapılan dövizin Satın Alma Kuru ve Döviz Miktarı bilgileri girilerek fon için swap pozisyonu alınır. Değerlemede; Swap sözleşmesinde tanımlı Vade Sonu Değişim Kuru ile üzerine işlem yapılan dövizin Satın Alma Kuru arasındaki fark swap point değerini oluşturur. Söz konusu swap point değeri fon değerlemesine esas baz değere tekabül etmektedir. Vade sonunda elde edilecek geliri belirleyen swap point değeri; İşlemin vade gün sayısına bölünerek günlük swap point değeri bulunur. Değerleme gününe bağlı olarak, geçen gün sayısına göre lineer ilerletilmiş günlük swap point değerinin dövizin Satın Alma Kuru na eklenmesi ile değerleme kuru belirlenir. Swap işlemi ile portföye giren döviz, mevduat veya alımında kullanıldığı yatırım aracı TCMB döviz alış kuruyla değerlenir. • Konusu faiz olan swap işlemlerinde, ;Bloomberg, Reuters gibi bağımsız ve güvenilir veri sağlayıcılardan elde edilen ilgili para birimlerinin LIBOR ve zımni faiz oranları baz alınarak her ikisinin toplamından oluşan faiz değerlemede kullanılır. Fonun fiyat açıklama dönemlerinde; - Değerlemede kullanılmak üzere güncel piyasa fiyatının bulunmadığı durumlarda ve, - Karşı taraftan fiyat kotasyonu alınamadığı durumlarda; opsiyonlar için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu, Forward sözleşmeler için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu ve Swap sözleşmeleri için Black&Scholes modeli, Binomial modeli veya Monte-Carlo simülasyonu yöntemlerinden değerlemeye esas varlığa uygun olanı ile bulunan fiyat değerlemede kullanılır. 2) Borsada işlem görmeyen yapılandırılmış yatırım aracı değerleme esasları Borsada işlem görmeyen yapılandırılmış yatırım araçları için değerlemede söz konusu araç için veri dağıtım kuruluşları aracılığıyla ilan edilen fiyat kullanılır. 3) Türkiye Cumhuriyeti ve/veya özel sektör tarafından ihraç edilen Kamu ve Özel Sektör Dış Borçlanma Araçları (Eurobondlar) Türkiye Cumhuriyeti ve/veya özel sektör tarafından ihraç edilen Kamu ve Özel Sektör Dış Borçlanma Araçları (Eurobondlar)'ın borsa dışından portföye dahil edilmesi durumda söz konusu varlıkların değerlemesinde; Temiz fiyat olarak saat 17:30-18:00'daki bloomberg generic price alış fiyatı (Bid Price) ve satış fiyatı (Ask Price) ortalaması alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Fiyatı olmayan Eurobondlar için ise ilgili piyasada en son yer alan temiz fiyat (alış fiyatı ve satış fiyatı ortalaması) alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. Olağanüstü durumların meydana gelmesi halinde (Örneğin, Bloomberg'den teknik nedenlerle fiyatların alınamaması) Yönetim Kurulu kararı ile değerlendirmede kullanılacak fiyatlar Bloomberg veri dağıtım ekranlarından 17:30-18:00 saatleri dışında ya da farklı veri dağıtım kanallarından aynı esaslar ile alınabilir. 4) Portföye yurt dışı borsalardan dahil edilecek Yabancı Para ve Sermaye Piyasası Araçları'nın değerleme esasları; a) Yabancı Kamu ve Özel Sektör Borçlanma Araçları; Yabancı tahviller, bloomberg veri dağıtım ekranının Türkiye saati ile (TSI) 17:30-18:00 arasında alınan ağırlıklı ortalama fiyatına, fon fiyatı hesaplanacak gün itibari ile birikmiş olan kupon faizi de üzerine eklenerek değerleme fiyatı olarak belirlenir. Alış yada satış kotasyonu bulunmaması durumunda ise değerlemede kullanılacak kirli fiyat, bir önceki günün kirli fiyatının ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur. b) Yabancı Ortaklık Payları ile Yabancı Fon Katılma Payları; Yurtdışı borsalardan alınan yabancı ortaklık payları için değerlemede, TSI 18:00'a kadar ilgili kıymetin o günkü kapanış fiyatının bulunması halinde söz konusu fiyat; bulunmaması halinde ise Bloomberg ekranlarından TSI 17:30-18:00 saatleri arasında alınan ağırlıklı ortalama fiyatlar kullanılacaktır. Tam iş günü olmayan günlerde, bir gün önceki kapanış fiyatı alınır. c) Yabancı Kira Sertifikaları; Yabancı Kira Sertifikalarının borsa dışından portföye dahil edilmesi durumda söz konusu varlıkların değerlemesinde; Temiz fiyat olarak saat 17:30-18:00'daki bloomberg generic price alış fiyatı (Bid Price) ve satış fiyatı (Ask Price) ortalaması alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Fiyatı olmayan varlık için ise ilgili piyasada en son yer alan temiz fiyat (alış fiyatı ve satış fiyatı ortalaması) alınır. Değerlemede kullanılacak kirli fiyat, temiz fiyatın üzerine değerleme tarihine kadarki işlemiş faizin eklenmesi yoluyla bulunur. Tam iş günü olmayan günlerde bir önceki değerleme fiyatı ertesi iş gününe iç verimle ilerletilmesi ile bulunur.. 5) Fon portföyüne alınan borsa dışı repo-ters repo sözleşmelerinin değerleme esasları; Söz konusu sözleşmeler piyasa fiyatını en doğru yansıtacak şekilde güvenilir ve doğrulanabilir bir yöntemle değerlenir. Sözleşmelerin faiz oranlarının borsadaki aynı vade yapısına sahip sözleşmelerin, aynı vade yoksa en yakın vadedeki sözleşmelerin ağırlıklı ortalama faiz oranına eşit olması esastır. Bu kapsamda; sözleşmeler işlem günü, Yatırım Fonlarının Finansal Raporlama Esaslarına İlişkin Tebliğ (II-14.2)' de yer alan değerleme esaslarına uygun olarak portföye dahil edilir. Söz konusu varlıkların vadelerinin bir günden daha uzun olması durumunda; fon portföyüne dahil edildikten sonra; fonun fiyat açıklama dönemlerinde, repo-ters repo sözleşmesinin BİST' in ilgili piyasasında işlem gören aynı vadedeki aynı vade yoksa benzer vade yapısına sahip sözleşmelerin ortalama faiz oranları değerlemede esas alınır; güncel piyasa faiz oranın bulunmadığı durumlarda ise son değerlemede kullanılan fiyat iç verim oranı ile değerlenir. 6) Borsa dışında taraf olunacak sözleşmelere ilişkin olarak aşağıdaki esaslara uyulur: Kurucu nezdindeki Risk Yönetimi Birimi tarafından borsa dışı türev araç sözleşmelerinin adil bir fiyat içerip içermediği; opsiyonlar için Black&Scholes modeli, Binomial mode veya Monte-Carlo simülasyonu ; Forward sözleşmeler için Black&Scholes modeli, Binomial mode veya Monte-Carlo simülasyonu, ve Swap sözleşmeleri için ise Black&Scholes modeli, Binomial mode veya MonteCarlo simülasyonu yöntemlerinden değerlemeye esas varlığa uygun olanı kullanılarak hesaplanan teorik fiyat ile değerlemede kullanılacak fiyat arasında karşılaştırma yapılarak kontrol edilir. Risk Yönetimi Birimi tarafından borsa dışı opsiyon sözleşmelerine ilişkin olarak, hesaplanan teorik fiyat ile sözleşmenin karşı tarafının verdiği kotasyon arasında % 15'den az fark olması halinde kotasyona ilişkin uygunluk bildiriminde bulunularak işlem gerçekleştirilir ve değerlemede kotasyon fiyatı kullanılır. Söz konusu varlıklara ilişkin alınan kotasyon ile hesaplanan teorik fiyat arasında %15 veya daha fazla oranda fark olması halinde; kotasyon fiyatının marj içine çekilmesi için karşı kuruma başvurulur. Karşı tarafın hesapladığı yeni fiyatın yine marj içinde olmaması halinde, Risk yönetim birimi tarafından Genel Müdür'e yazılı ve gerekçeli bilgilendirme yapılarak alınan son fiyat üzerinden işlem gerçekleştirilir ve değerlemede bu fiyat kullanılır. Alınan varlıklar portföye dahil edildikten sonra vade sonuna kadar karşı taraftan fiyat kotasyonu alınarak yukarıdaki prosedür tekrarlanır. Risk ölçüm esasları: Piyasa Riski: Fon portföyünün maruz kaldığı piyasa riski, günlük olarak Riske Maruz Değer (RMD) yöntemi ile ölçülür. Riske maruz değer, fon portföy değerinin normal piyasa koşulları altında ve belli bir dönem dahilinde maruz kalabileceği en yüksek zararı belli bir güven aralığında ifade eden değerdir. RMD yönteminde parametrik yöntem tercih edilerek, % 99 güven düzeyinde bir günlük elde tutma süresi varsayımı altında hesaplama yapılır. Hesaplamada en az 250 iş günü kapsayacak şekilde gözlem süresi belirlenir. Ancak olağan dışı piyasa koşullarının varlığı halinde gözlem süresi kısaltılır. RMD hesaplamalarına fon portföyünde yer alan tüm varlık ve işlemler dahil edilir. Türev araçlarından kaynaklanan riskler bu kapsamda dikkate alınır. Karşı Taraf Riski; Fonda firmaların ihraç etkileri borçlanma araçlarına yatırım yapılabileceğinden kredi riski doğmaktadır. Kredi riskinin ölçümünde ihracı gerçekleştirilen firmalar hakkında yeterli derecede mali analiz ve araştırma yapıldıktan sonra firmalar, uygulama da nicel ve nitel kriterlerden oluşan etkin bir derecelendirme sisteminden geçirilmektedir. Borçlanma araçlarını ihraç edecek firmalar için nicel kriterler, firmanın karlılığı borçluluk oranı, öz sermaye büyüklüğü, sektördeki pazar payı, gibi ölçülebilir değerlerden oluşurken, nitel kriterler, firmanın kurumsal yönetişimi, ile bağımsızlık, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve profesyonel yönetim gibi ölçülebilir olmaya değerlerden oluşmaktadır. Derecelendirmeden sonra asgari yatırım yapılabilir seviyede olan firmalara Yatırım Komitesinin onayı ile yatırım yapılabilir. Bunun dışında Fon tezgahüstü piyasalar aracılığı ile türev araç ve swap sözleşmelerinde işlem yapabileceğinden karşı taraf riski mevcuttur. Borsa dışında taraf olunan türev araç ve swap sözleşmelerinin karşı tarafının denetime ve gözetime tabi finansal bir kurum (Banka, aracı kurum) olması zorunludur. Ayrıca karşı taraf derecelendirme notunun, derecelendirme yapmaya yetkili derecelendirme kuruluşlarının derecelendirme sistemine göre yatırım yapılabilir seviyede olduğu kontrol edilir. Likidite Riski: Fon portföyünde yer alan finansal varlıkların belli bir dönemdeki ortalama hacimleri, piyasanın ortalama işlem hacmine oranlanarak her bir varlık bazında likidite kat sayısı elde edilir. Fonun likidite kat sayısı, fon portföyünde yer alan varlıkların likidite katsayıları ve ağırlıkları kullanılarak hesaplanır Likidite riski piyasadaki işlem hacminin daraldığı dönemlerde fondaki pozisyonların uygun fiyat, süre ve tutarlarda kapatılamaması sonucu ortaya çıkan zarar ihtimalini ifade etmektedir. Bir fonun likidite tutarı, fonu oluşturan varlıkların likiditelerinin toplamına eşittir. Fonun likidite oranı ise fonun likidite tutarının Toplam Portföy Değeri' ne bölümü ile bulunmaktadır. Bütün aktifler için varsayılan doğal likidite tutarı sıfırdır. Likidite tercihleri ile ilgili yapılan ayarlar ile seçilen aktiflere ve/veya aktif sınıflarına yeni likidite değerleri atanmaktadır. Birden fazla likidite değeri atanan aktifler için bu değerlerden hangisinin (maksimum/minimum) aktifin likidite tutarı olarak kullanılacağı belirtilmektedir. Fondaki tüm aktiflerin likidite tutarları hesaplandıktan sonra, aktifler tek tek veya gruplar halinde likidite düzeltmelerinden geçerek fon bazında likidite düzeltme oranı hesaplanmaktadır. Likidasyon süresi, fonu oluşturan varlıkların kaç gün içerisinde likide edilebileceğini gösterilmektedir. Fona atanmış likidite kuralları uygulandığında, eğer bir pozisyonun büyüklüğü o pozisyonun maksimum likidite tutarından küçük ise o pozisyon likide olmuş kabul edilir ve fon portföyünden çıkarılmaktadır. Eğer pozisyon büyüklüğü maksimum likidite tutarından büyük ise aradaki fark pozisyonun yeni büyüklüğü olarak atanır ve pozisyon fon portföyünde tutulmalıdır. İlk tur sonrası fon portföyünde kalan pozisyonlar (güncellenmiş büyüklük tutarları ile birlikte) tekrardan aynı işleme tabi tutulmaktadır. Bu işlem fon portföyündeki tüm pozisyonlar tamamen likide olana kadar tekrarlanır. Geçen gün sayısı likidasyon süresini vermektedir. Operasyonel Risk: Şirket faaliyetleri içerisinde operasyonel risk unsurunu yaratmış ve yaratması beklenen tüm konular başlıklar halinde listelenir. Bu liste operasyonel risklerin olma ihtimali ve riskin gerçekleşmesi durumunda etkileri de yer alır. Ayrıca riskin meydana gelmemesi için alınması gereken tedbirlerde belirtilir. Söz konusu liste, Şirket çalışanlarına duyrulur ve yeni durumlara karşı devamlı güncellenir. Ayrıca operasyonel risk kapsamında, Şirket giderlerine yansıyan veri tabanında tutulmaktadır. Fonun yasal ve mevzuat riskine konu olmaması bakımından yatırım kısıtlarının ilgili mevzuat, tebliğler, Yönetim Kurulu, Yatırım Komitesi kararlarına, Yatırım Karar Alma Süreci ve Yatırım İlkeleri Prosedürlerine, Risk Politikası ve ilgili dahili mevzuata uygunluğunun kontrolü ve gözetimi İç Kontrol Birimi tarafından günlük olarak yerine getirilir. Ayrıca, Fon'un kaldıraç limitine uygunluğunun kontrolü Risk Yönetim Birimi tarafından günlük olarak yerine getirilerek kaldıraç seviyesine ve limitlere uygunluk haftalık bazda raporlanır. | ||||||||
