Canlı YayınGiriş
Prof. Dr. Orhan Şen
Hava yollarında hedefteki hava alanına sis nedeniyle inemeyen uçağın kaybettiği yakıt ve sis dolayısıyla kalkamayan uçağın iş kaybının ekonomik değeri günümüz dünyasında çok önemlidir. Ülkemiz sonbahar, kış ve ilkbaharda başta Marmara bölgesi olmak üzere İç Anadolu ve doğu Anadolu bölgelerinde sis olayı ile sık karşılaşmaktadır. Bu durum yaşamımızda birçok olumsuzluklara neden olmaktadır.
Sis Nedir?
Sis, bulutlar gibi havada dağılmış su damlacıkları ve buz partiküllerinden (ya da ikisinin karışımından) oluşur. Sis terimi, bulutun yer yüzeyine yakın bulunduğu alt bulut sınırı olmadığında kullanılır. Genelde sıvı su içeriği ve damlacıkların boyutunun bulutlardakinden biraz daha küçüktür (0,5 g/m3 den daha küçük, damla büyüklüğü 10µm den küçük).
Meteorolojide sis terimi, görüş mesafesi 1km’den düşük olduğunda kullanılır. Görüş mesafesi arttığında, meteorologlar pus terimini kullanır. Sis temelde sıcak (0°C nin üstü) ve soğuk (0°C nin altı) olmak üzere ikiye ayrılır.
Soğuk siste, damlalar süper soğutulmuştur. Yani son derece düşük sıcaklıklara (-39°C kadar düşük) kadar sıvı halinde kalırlar. Yalnızca buz çekirdekleri eklendiğinde donarlar. Yüzeyden etkilenen süper soğutulmuş sis damlaları sert kırağı oluşumuna neden olur. Sıcak sis dünyanın birçok bölgesinde daha yaygın olanıdır. Mikro fiziksel olarak kararlı ve değiştirmesi zordur.
Öte yandan soğuk sis mikro fiziksel olarak kararsız olup sisi ortadan kaldırmak çok daha kolaydır. Ankara Esenboğa hava alanında kış aylarında ulaşımı etkileyen sis genellikle soğuk sistir. İstanbul da görülen sis ise sıcak sistir.
Sis’in Etkileri
Sis görüş mesafesini düşürür. Bunun da birçok olumsuzlukları vardır:
Otoyollarda azalan trafik hızları nedeniyle zaman kaybı meydana getirir.
Karayolu ulaşımında yaralanma ve ölümlere yol açan kazaların artma tehlikesi vardır.
Sis’e bağlı olarak, havaalanlarında uçakların kalkış ve iniş sıklıklarında azalmalar meydana gelir. Bu nenenle diğer havaalanlarına inişlerin yönlendirilmesinden doğan ekonomik kayıplar önemli boyuttadır.
Açık hava sporlarının ve diğer kültürel faaliyetlerin sis tarafından engellenmesi hem sporcu sağlığı açısından olumsuzluklara neden olur hem de seyir zevkini azaltır.
Askeri faaliyetler ve hudut koruma operasyonlarında engel teşkil eder.
İnsanlar üzerinde sağlık etkileri vardır. Sisle beraber oluşan hava kirleticileri sağlık açısından büyük tehlike oluşturur.
Sis Nasıl Dağıtılır?
Türkiye de hava alanları, önemli otoban yollarında, köprülerde ve spor müsabakalarında sis tipleri belirlenmelidir. Ayrıca sis takvimi çıkartılmalıdır. Sis tipine uygun dağıtıcı yöntemleri uygulanarak alan, köprü ve yollar ulaşıma açık tutulabilir. Sisin kaldırılmasında dünyada kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Bu yöntemlerde kullanılan malzeme genellikle yerden uygulanan ekipmanlar ile sisin içerisine gönderilir. Bunlar sisin cinsine göre kuru buz olabileceği gibi sadece su da olabilir. Bu uygulama teknikleri yaygın olarak “sis temizleme” ya da “sis dağıtma” olarak bilinir.
1kg kuru buzu 50 m yüksekliğe kadar sisin içine püskürttüğünüzde 3 dakika içinde 200 m çapında bir daire kadar alan sisten temizlenir. Mobil sistemleri kullanarak bir saat içinde 15-20 km uzunluğunda ve 200 m genişliğinde bir koridor sisten açılabilir. Bu işlemi sis, alanı tekrar kapladığı zaman tekrarlamak gerekir. Sabah gün ışığı etkisini artırınca sis doğal olarak kalkacaktır.
İnsan hayatı ve sağlığı her şeyden önce gelir. Günümüzün iş dünyasında zaman en önemli hazinedir. Ekonomik kayıplara hiçbir sektörün tahammülü yoktur. Bu nedenle doğal olaylardan en az zarar görecek şekilde tedbiri alınması gerekir. Ülkemiz bulunduğu bölgenin iklim yapısından dolayı sis problemi ile daha uzun süreler karşı karşıya kalmaya devam edecektir. Küçük maliyetlerle bu problemi azaltmak mümkündür.
Hava yollarında hedefteki hava alanına sis nedeniyle inemeyen uçağın kaybettiği yakıt ve sis dolayısıyla kalkamayan uçağın iş kaybının ekonomik değeri günümüz dünyasında çok önemlidir. Ülkemiz sonbahar, kış ve ilkbaharda başta Marmara bölgesi olmak üzere İç Anadolu ve doğu Anadolu bölgelerinde sis olayı ile sık karşılaşmaktadır. Bu durum yaşamımızda birçok olumsuzluklara neden olmaktadır.
Sis Nedir?
Sis, bulutlar gibi havada dağılmış su damlacıkları ve buz partiküllerinden (ya da ikisinin karışımından) oluşur. Sis terimi, bulutun yer yüzeyine yakın bulunduğu alt bulut sınırı olmadığında kullanılır. Genelde sıvı su içeriği ve damlacıkların boyutunun bulutlardakinden biraz daha küçüktür (0,5 g/m3 den daha küçük, damla büyüklüğü 10µm den küçük).
Meteorolojide sis terimi, görüş mesafesi 1km’den düşük olduğunda kullanılır. Görüş mesafesi arttığında, meteorologlar pus terimini kullanır. Sis temelde sıcak (0°C nin üstü) ve soğuk (0°C nin altı) olmak üzere ikiye ayrılır.
Soğuk siste, damlalar süper soğutulmuştur. Yani son derece düşük sıcaklıklara (-39°C kadar düşük) kadar sıvı halinde kalırlar. Yalnızca buz çekirdekleri eklendiğinde donarlar. Yüzeyden etkilenen süper soğutulmuş sis damlaları sert kırağı oluşumuna neden olur. Sıcak sis dünyanın birçok bölgesinde daha yaygın olanıdır. Mikro fiziksel olarak kararlı ve değiştirmesi zordur.
Öte yandan soğuk sis mikro fiziksel olarak kararsız olup sisi ortadan kaldırmak çok daha kolaydır. Ankara Esenboğa hava alanında kış aylarında ulaşımı etkileyen sis genellikle soğuk sistir. İstanbul da görülen sis ise sıcak sistir.
Sis’in Etkileri
Sis görüş mesafesini düşürür. Bunun da birçok olumsuzlukları vardır:
Otoyollarda azalan trafik hızları nedeniyle zaman kaybı meydana getirir.
Karayolu ulaşımında yaralanma ve ölümlere yol açan kazaların artma tehlikesi vardır.
Sis’e bağlı olarak, havaalanlarında uçakların kalkış ve iniş sıklıklarında azalmalar meydana gelir. Bu nenenle diğer havaalanlarına inişlerin yönlendirilmesinden doğan ekonomik kayıplar önemli boyuttadır.
Açık hava sporlarının ve diğer kültürel faaliyetlerin sis tarafından engellenmesi hem sporcu sağlığı açısından olumsuzluklara neden olur hem de seyir zevkini azaltır.
Askeri faaliyetler ve hudut koruma operasyonlarında engel teşkil eder.
İnsanlar üzerinde sağlık etkileri vardır. Sisle beraber oluşan hava kirleticileri sağlık açısından büyük tehlike oluşturur.
Sis Nasıl Dağıtılır?
Türkiye de hava alanları, önemli otoban yollarında, köprülerde ve spor müsabakalarında sis tipleri belirlenmelidir. Ayrıca sis takvimi çıkartılmalıdır. Sis tipine uygun dağıtıcı yöntemleri uygulanarak alan, köprü ve yollar ulaşıma açık tutulabilir. Sisin kaldırılmasında dünyada kullanılan çeşitli yöntemler vardır. Bu yöntemlerde kullanılan malzeme genellikle yerden uygulanan ekipmanlar ile sisin içerisine gönderilir. Bunlar sisin cinsine göre kuru buz olabileceği gibi sadece su da olabilir. Bu uygulama teknikleri yaygın olarak “sis temizleme” ya da “sis dağıtma” olarak bilinir.
1kg kuru buzu 50 m yüksekliğe kadar sisin içine püskürttüğünüzde 3 dakika içinde 200 m çapında bir daire kadar alan sisten temizlenir. Mobil sistemleri kullanarak bir saat içinde 15-20 km uzunluğunda ve 200 m genişliğinde bir koridor sisten açılabilir. Bu işlemi sis, alanı tekrar kapladığı zaman tekrarlamak gerekir. Sabah gün ışığı etkisini artırınca sis doğal olarak kalkacaktır.
İnsan hayatı ve sağlığı her şeyden önce gelir. Günümüzün iş dünyasında zaman en önemli hazinedir. Ekonomik kayıplara hiçbir sektörün tahammülü yoktur. Bu nedenle doğal olaylardan en az zarar görecek şekilde tedbiri alınması gerekir. Ülkemiz bulunduğu bölgenin iklim yapısından dolayı sis problemi ile daha uzun süreler karşı karşıya kalmaya devam edecektir. Küçük maliyetlerle bu problemi azaltmak mümkündür.
SON DAKİKA
