Canlı YayınGiriş
Prof. Dr. Murat Ferman
Senede dört kez yayınlanan ve Merkez Bankası’nın; gidişatı nasıl okuduğuna ve nasıl vaziyet edeceği dair en kapsamlı yazılı ve soru/cevap bölümü ile sözlü iletişimini temsil eden bir yerleşik teamülden bahsediyoruz. Bu kez, altmışbir sayfalık bir hacme sahip olan benzer rapor ve sunumlarda, “yılsonu hedef manşeti” bilgisinin her zaman en fazla dikkat çeken içerik olduğu biliniyor.
Faiz indirim kararının hemen ertesinde ve ilk toplantıda hedef rakamın yukarı (olumsuz gidişat ve gelişme işareti) yönlü revize edilmesi; beklenti yönetimini zayıflatıcı bir etkiyi ortaya koyuyor. Aslında, 2025 yılsonu enflasyonu, ikinci kez yukarı yönlü güncelleme görmüş oluyor: Geçen Ağustosta, sadece “14” düzeyinde olan manşet beklentisinin yüksek bir sapma oranı ile “21” seviyesine, zaten taşınmış olduğunu hatırlatmak gerekiyor. İki Çeyrekten daha kısa bir erimde dahi, hedef enflasyon manşetinde üçte ikiden fazla bir sapma/yanılma/ıskalama tablosu ile karşı karşıya kalınmış bulunuyor. Bu kez yapılan üç puanlık artış ile tahmin aralığı 19-29 aralığına taşınmış oluyor ki; bu manşetin, asgari ücret artış oranının “bir tık altında” kalmış bulunması ayrıca dikkat çekiyor.
Bahse konu güncellemenin Merkez tarafından ifade edilen dayanaklarına da bakmak gerekiyor: Yönetilen ve yönlendirilen fiyatların payına yapılan vurgu ile geçmişteki fiyat kontrollerinin etkisiz kalmasına yönelik tespitlerin yanısıra; sağlık kaleminde “beklenmeyen” oranda yeni artış düzenlemelerine özellikle işaret edilmesi yerinde görülüyor.
Bu noktada, yürütülen ekonomi politikalarında gereken koordinasyon ve bütünleştirici/senkronize edici cephelerde geliştirilmesi; üstesinden gelinmesi gereken durumlar gündeme geliyor. Merkez’in, cari denge kulvarındaki olası gelişmeler bakımından da farklı beklentileri ifade etmesi, ayrıca not ediliyor.
Enflasyon karşıtı (yeni) ekonomik politika programında program vadesinin yarısının geride bırakıldığı ve ücretli kesim başta olmak üzere fedakarlık katsayının arttığı bir süreçte, Merkez’in daha isabetli ve kararlı bir duruş içerisinde olması bekleniliyor. Her ne kadar, “oto-pilotta değiliz!” kuvvetli ifadesi ve sıkılaştırıcı duruşun devamına dair kuvvetli vurgular yapılsa da, piyasalar nezdinde beklenti yönetimi hanesinde olumlu tını ve algılar lehine bir gelişme gözlenemiyor.
İlaveten, Türk Lirasının reel değer ile yola devamı konusunda, açık ve net işaretlerin artmasını bırakınız; belirsizlik kapısının aralandığı izleniyor. Kısacası, Merkez; birinci ve asli görevi olan fiyat istikrarı sağlama konusunda ekonomi politikaları üzerinden vaziyet etme meselesinde, ana rolü oynama/merkezi doldurma konumundan, önceki beklenti ve ümitlerin aksine uzak düşmüş görülüyor. (*)
Yılın hemen başında, ortaya çıkan tek bir enflasyon manşeti olmasından hareketle, Ocak-Şubat aylarını birlikte değerlendirmenin doğru olacağını ve bu bağlamda, iki aylık toplam manşetin %8.2 düzeyini aşacağı öngörümüzü, önceki yazı ve beyanlarımızda paylaşmıştık. Şimdi, Ocak-Şubat’taki “(yeni) Tarife Etkisi” faktörüne ilaveten, bu sene Mart ayında idrak edilecek “Ramazan Etkisi” kriterini de hesaba katmak gerekiyor. Bilindiği ve rakamlarla izlendiği üzere, Ramazan aylarında, gıda fiyatları bakımından topluca görülen bir fiyat artışı ortaya çıkmaktadır.
Zaten, kırılamayan gıda enflasyonu acıtıcı gerçeği ortada iken, bu sendromun etkisiyle ortaya çıkması muhtemel fiyat artış dalgası ile, İlk Çeyrek (Ocak-Mart) toplam enflasyonu %11 civarında gerçekleşebilecektir. Çekirdek enflasyon endeksleri üzerinden okunan yapışkanlık ve katılık halinin, yakın erimde bertaraf edilebileceğine dair bir işaret henüz ortaya çıkmamıştır.
Üstelik, temel göstergeler (çekirdek endeks) yerine “enflasyon eğilimi” faktörünün ön plana çıkarılması; Merkez’in yeni bir yaklaşımı olarak, belirginlikte artıştan ziyade “kafa karıştırıcı” bulunmaktadır. En azından cebirsel mantık ve kurallar doğrultusunda, bu senenin revizesine karşın, 2026 yılsonu hedefinin; %12 olarak aynen muhafaza edilmesi gerçekçi bulunmamakta olup, aynı değerlendirmeyi; 2027’nin %8’lik hedefi için de belirtmek gerekiyor. Merkez kuruluş kanunun 42. Maddesi uyarınca, artık her sene rutin hale gelmiş “ hedef ıskalama” Açık Mektuplarının, bir noktada artık tarihe karışması herkesin selametine olacaktır.
Nihayet, mezkur Enflasyon Raporu’nun 50-52. Sayfaları arasında yer alan “Hanehalkı Varlıklarında Değerleme Etkisi” başlıklı çalışmaya dikkat çekmek gerekiyor. Temel olarak, “ülkemizde vatandaşların tasarruflarını nerede değerlendirdiği” sorusunun cevabı aranan analizde; geleneksel olarak fiziki altın ve konut gibi finansal olmayan varlıklarda yoğunlaşan bir profil ortaya çıkıyor. Finansal varlık (banka mevduatı, borsa, vb.) stoku yaklaşık beşyüz milyar düzeyinde iken, kiradaki konut varlık değeri bunun %40 fazlası (yediyüz milyar dolar) ve yastık altı birikimi ise üçyüzon milyar dolar mertebesinde tahmin ediliyor. Merkez’in bu konudaki; “..hanehalkının birikimlerini ağırlıkla finansal olmayan varlıklara yönlendirmesi, para politikasının hanehalkı tüketim eğilimi üzerine etkisini geçici kılarken, bu unsur, ek bir risk olarak öne çıkabileceği..” yorumunu bir tarafa yazmak gerekiyor. Bu yorumun; gerçekçi ama, “merkezde” olması gereken Merkez’in “topu taca atma” salvosu olarak değerlendirilme riskini taşıdığı değerlendiriliyor.
“Merkez’i; Merkeze Yerleştirme Zamanı”, 30.7.2023, cnnturk.com.tr.
Senede dört kez yayınlanan ve Merkez Bankası’nın; gidişatı nasıl okuduğuna ve nasıl vaziyet edeceği dair en kapsamlı yazılı ve soru/cevap bölümü ile sözlü iletişimini temsil eden bir yerleşik teamülden bahsediyoruz. Bu kez, altmışbir sayfalık bir hacme sahip olan benzer rapor ve sunumlarda, “yılsonu hedef manşeti” bilgisinin her zaman en fazla dikkat çeken içerik olduğu biliniyor.
Faiz indirim kararının hemen ertesinde ve ilk toplantıda hedef rakamın yukarı (olumsuz gidişat ve gelişme işareti) yönlü revize edilmesi; beklenti yönetimini zayıflatıcı bir etkiyi ortaya koyuyor. Aslında, 2025 yılsonu enflasyonu, ikinci kez yukarı yönlü güncelleme görmüş oluyor: Geçen Ağustosta, sadece “14” düzeyinde olan manşet beklentisinin yüksek bir sapma oranı ile “21” seviyesine, zaten taşınmış olduğunu hatırlatmak gerekiyor. İki Çeyrekten daha kısa bir erimde dahi, hedef enflasyon manşetinde üçte ikiden fazla bir sapma/yanılma/ıskalama tablosu ile karşı karşıya kalınmış bulunuyor. Bu kez yapılan üç puanlık artış ile tahmin aralığı 19-29 aralığına taşınmış oluyor ki; bu manşetin, asgari ücret artış oranının “bir tık altında” kalmış bulunması ayrıca dikkat çekiyor.
Bahse konu güncellemenin Merkez tarafından ifade edilen dayanaklarına da bakmak gerekiyor: Yönetilen ve yönlendirilen fiyatların payına yapılan vurgu ile geçmişteki fiyat kontrollerinin etkisiz kalmasına yönelik tespitlerin yanısıra; sağlık kaleminde “beklenmeyen” oranda yeni artış düzenlemelerine özellikle işaret edilmesi yerinde görülüyor.
Bu noktada, yürütülen ekonomi politikalarında gereken koordinasyon ve bütünleştirici/senkronize edici cephelerde geliştirilmesi; üstesinden gelinmesi gereken durumlar gündeme geliyor. Merkez’in, cari denge kulvarındaki olası gelişmeler bakımından da farklı beklentileri ifade etmesi, ayrıca not ediliyor.
Enflasyon karşıtı (yeni) ekonomik politika programında program vadesinin yarısının geride bırakıldığı ve ücretli kesim başta olmak üzere fedakarlık katsayının arttığı bir süreçte, Merkez’in daha isabetli ve kararlı bir duruş içerisinde olması bekleniliyor. Her ne kadar, “oto-pilotta değiliz!” kuvvetli ifadesi ve sıkılaştırıcı duruşun devamına dair kuvvetli vurgular yapılsa da, piyasalar nezdinde beklenti yönetimi hanesinde olumlu tını ve algılar lehine bir gelişme gözlenemiyor.
İlaveten, Türk Lirasının reel değer ile yola devamı konusunda, açık ve net işaretlerin artmasını bırakınız; belirsizlik kapısının aralandığı izleniyor. Kısacası, Merkez; birinci ve asli görevi olan fiyat istikrarı sağlama konusunda ekonomi politikaları üzerinden vaziyet etme meselesinde, ana rolü oynama/merkezi doldurma konumundan, önceki beklenti ve ümitlerin aksine uzak düşmüş görülüyor. (*)
Yılın hemen başında, ortaya çıkan tek bir enflasyon manşeti olmasından hareketle, Ocak-Şubat aylarını birlikte değerlendirmenin doğru olacağını ve bu bağlamda, iki aylık toplam manşetin %8.2 düzeyini aşacağı öngörümüzü, önceki yazı ve beyanlarımızda paylaşmıştık. Şimdi, Ocak-Şubat’taki “(yeni) Tarife Etkisi” faktörüne ilaveten, bu sene Mart ayında idrak edilecek “Ramazan Etkisi” kriterini de hesaba katmak gerekiyor. Bilindiği ve rakamlarla izlendiği üzere, Ramazan aylarında, gıda fiyatları bakımından topluca görülen bir fiyat artışı ortaya çıkmaktadır.
Zaten, kırılamayan gıda enflasyonu acıtıcı gerçeği ortada iken, bu sendromun etkisiyle ortaya çıkması muhtemel fiyat artış dalgası ile, İlk Çeyrek (Ocak-Mart) toplam enflasyonu %11 civarında gerçekleşebilecektir. Çekirdek enflasyon endeksleri üzerinden okunan yapışkanlık ve katılık halinin, yakın erimde bertaraf edilebileceğine dair bir işaret henüz ortaya çıkmamıştır.
Üstelik, temel göstergeler (çekirdek endeks) yerine “enflasyon eğilimi” faktörünün ön plana çıkarılması; Merkez’in yeni bir yaklaşımı olarak, belirginlikte artıştan ziyade “kafa karıştırıcı” bulunmaktadır. En azından cebirsel mantık ve kurallar doğrultusunda, bu senenin revizesine karşın, 2026 yılsonu hedefinin; %12 olarak aynen muhafaza edilmesi gerçekçi bulunmamakta olup, aynı değerlendirmeyi; 2027’nin %8’lik hedefi için de belirtmek gerekiyor. Merkez kuruluş kanunun 42. Maddesi uyarınca, artık her sene rutin hale gelmiş “ hedef ıskalama” Açık Mektuplarının, bir noktada artık tarihe karışması herkesin selametine olacaktır.
Nihayet, mezkur Enflasyon Raporu’nun 50-52. Sayfaları arasında yer alan “Hanehalkı Varlıklarında Değerleme Etkisi” başlıklı çalışmaya dikkat çekmek gerekiyor. Temel olarak, “ülkemizde vatandaşların tasarruflarını nerede değerlendirdiği” sorusunun cevabı aranan analizde; geleneksel olarak fiziki altın ve konut gibi finansal olmayan varlıklarda yoğunlaşan bir profil ortaya çıkıyor. Finansal varlık (banka mevduatı, borsa, vb.) stoku yaklaşık beşyüz milyar düzeyinde iken, kiradaki konut varlık değeri bunun %40 fazlası (yediyüz milyar dolar) ve yastık altı birikimi ise üçyüzon milyar dolar mertebesinde tahmin ediliyor. Merkez’in bu konudaki; “..hanehalkının birikimlerini ağırlıkla finansal olmayan varlıklara yönlendirmesi, para politikasının hanehalkı tüketim eğilimi üzerine etkisini geçici kılarken, bu unsur, ek bir risk olarak öne çıkabileceği..” yorumunu bir tarafa yazmak gerekiyor. Bu yorumun; gerçekçi ama, “merkezde” olması gereken Merkez’in “topu taca atma” salvosu olarak değerlendirilme riskini taşıdığı değerlendiriliyor.
“Merkez’i; Merkeze Yerleştirme Zamanı”, 30.7.2023, cnnturk.com.tr.
SON DAKİKA
