Canlı YayınGiriş
Prof. Dr. Murat Ferman
Fiziksel dünya ve materyal temelli somut dinamikler için nispeten daha kolay görülen bilimsel çabalar, iş soyut alanlara geldiğinde, adeta, imkansız ve içinden çıkılması zor hale gelebiliyor.
Belki de, “bilim” ve “bilimsel çalışma” kavramları denildiğinde, akla hemen “laboratuvar- beyaz önlük-deney tüpü” üçlemesinin gelmesine şaşırmamak gerekiyor!
Oysa, hayatın tamamının “maddi/fiziksel” varlık ve akışlardan ibaret olmadığı; “elle tutulamayan” faktörlerin de ağırlık taşıdığı biliniyor. Bu bakımdan, mesela gramla; santimle, vb. kesin ölçüm ve şemaya konu edilemeyen eko-politik ve/veya sosyal dinamiklere ait kural ve kanunlar, her zaman daha “tartışmalı(spekülatif)” sıfatı ile karşılanabiliyor.
Hemen daima, fen bilimlerinin aksine, “matematik kesinlik” taşımaktan uzak düşülebiliyor. Gene de, tüm tartışmaya açık yönlerine karşın, ortada olan bir kısım popülerlik kazanmış “kanunları” gözden uzak tutmamak gerekiyor. Bu cümleden olmak üzere, seçilmiş en önemli beş adet popüler kanun liste ve kapsamını paylaşmak ufuk açıcı görülüyor:
Murphy Kanunu
Bir gelişmenin ortaya çıkmasından; bir akışın gerçekleşmesinden duyulan endişe oranı ile onun (fiilen) gerçekleşme ihtimali arasında doğrudan bir ilişki vardır. “Korktuğunuz şey; korktuğunuz oranda başa gelir!” Murphy Kanununun alternatif bir açılımı ise, daha karamsar tınılar taşıyor: “olabilecek en istenmeyen şey (kötü senaryo), eninde sonunda, başınıza gelecek; fiilen karşınıza çıkacak olandır! “
Kidlin Kanunu
Bir problemi; karşınızda duran sorunu, açık ve net olarak ortaya koyduğunuz/formüle ettiğinizde, işin yarısını hemen halletmiş; çözümün önemli bir kısmını sağlamış olursunuz! Senelerdir verdiğimiz Bilimsel Araştırma Yöntembilimi dersinin dörtte birini; “problem tanımlama” alanına ayırma sebeb-i hikmeti de, bir kere daha karşımıza çıkmış bulunuyor!
Gilbert Yasası
Bir işe soyunduğunuzda; bir görevi üstlendiğinizde istenilen/beklenilen sonuçlara götürecek en etkin yolu bulma sorumluluğu, hemen daima, sizin omuzlarınızdadır ve ağırlıkla sizden beklenecektir!
Wilson Kanunu
Yapılan her işte; takınılan her vaziyette, bilgi ve zekaya öncelik verirseniz, maddi kazançlar da peşi sıra elde edilecektir! (Wilson’un; yüksek enflasyon gibi bir nosyondan, belki hiç haberdar olmadığı akla geliyor..)
Falkland Kanunu
Eğer bir konuda karar verme/alma mecburiyeti bulunmuyor ise, hiç bu işe soyunmamak/bulaşmamak doğru olacaktır! “ Etliye; sütlüye karışmama ilkesi..”
Özellikle kurumsal hayat ve sosyal etkileşimler temelinde, yukarıda ifade edilenlere ilave yeni “yasa”ların ortaya atıldığı takip ediliyor. Ancak, burada ifade edilen beş tanesi; zaman içinde varlık ile bilinirlik kazanmış grubu temsile devam ediyor.
Bilimsel ölçü ve tartıların yokluğunda, sosyal dinamiklerin görece karmaşık ve belirsiz yapılarının, gerçekçi olarak hatırda tutulması gerekiyor. Kısmen spekülatif ve hatta mizahi yönü olan tespitler de olsa, ifade edilen “yasalar” geçerlilik ve popülerliklerini koruyor. Hayatın; “deney ve laboratuvarlara sığmayan hacmi” düşünüldüğünde, bu neviden “eğlenceli” hayat kanunu tespitlerine duyulan ihtiyaç her daim ortada duruyor.
Fiziksel dünya ve materyal temelli somut dinamikler için nispeten daha kolay görülen bilimsel çabalar, iş soyut alanlara geldiğinde, adeta, imkansız ve içinden çıkılması zor hale gelebiliyor.
Belki de, “bilim” ve “bilimsel çalışma” kavramları denildiğinde, akla hemen “laboratuvar- beyaz önlük-deney tüpü” üçlemesinin gelmesine şaşırmamak gerekiyor!
Oysa, hayatın tamamının “maddi/fiziksel” varlık ve akışlardan ibaret olmadığı; “elle tutulamayan” faktörlerin de ağırlık taşıdığı biliniyor. Bu bakımdan, mesela gramla; santimle, vb. kesin ölçüm ve şemaya konu edilemeyen eko-politik ve/veya sosyal dinamiklere ait kural ve kanunlar, her zaman daha “tartışmalı(spekülatif)” sıfatı ile karşılanabiliyor.
Hemen daima, fen bilimlerinin aksine, “matematik kesinlik” taşımaktan uzak düşülebiliyor. Gene de, tüm tartışmaya açık yönlerine karşın, ortada olan bir kısım popülerlik kazanmış “kanunları” gözden uzak tutmamak gerekiyor. Bu cümleden olmak üzere, seçilmiş en önemli beş adet popüler kanun liste ve kapsamını paylaşmak ufuk açıcı görülüyor:
Murphy Kanunu
Bir gelişmenin ortaya çıkmasından; bir akışın gerçekleşmesinden duyulan endişe oranı ile onun (fiilen) gerçekleşme ihtimali arasında doğrudan bir ilişki vardır. “Korktuğunuz şey; korktuğunuz oranda başa gelir!” Murphy Kanununun alternatif bir açılımı ise, daha karamsar tınılar taşıyor: “olabilecek en istenmeyen şey (kötü senaryo), eninde sonunda, başınıza gelecek; fiilen karşınıza çıkacak olandır! “
Kidlin Kanunu
Bir problemi; karşınızda duran sorunu, açık ve net olarak ortaya koyduğunuz/formüle ettiğinizde, işin yarısını hemen halletmiş; çözümün önemli bir kısmını sağlamış olursunuz! Senelerdir verdiğimiz Bilimsel Araştırma Yöntembilimi dersinin dörtte birini; “problem tanımlama” alanına ayırma sebeb-i hikmeti de, bir kere daha karşımıza çıkmış bulunuyor!
Gilbert Yasası
Bir işe soyunduğunuzda; bir görevi üstlendiğinizde istenilen/beklenilen sonuçlara götürecek en etkin yolu bulma sorumluluğu, hemen daima, sizin omuzlarınızdadır ve ağırlıkla sizden beklenecektir!
Wilson Kanunu
Yapılan her işte; takınılan her vaziyette, bilgi ve zekaya öncelik verirseniz, maddi kazançlar da peşi sıra elde edilecektir! (Wilson’un; yüksek enflasyon gibi bir nosyondan, belki hiç haberdar olmadığı akla geliyor..)
Falkland Kanunu
Eğer bir konuda karar verme/alma mecburiyeti bulunmuyor ise, hiç bu işe soyunmamak/bulaşmamak doğru olacaktır! “ Etliye; sütlüye karışmama ilkesi..”
Özellikle kurumsal hayat ve sosyal etkileşimler temelinde, yukarıda ifade edilenlere ilave yeni “yasa”ların ortaya atıldığı takip ediliyor. Ancak, burada ifade edilen beş tanesi; zaman içinde varlık ile bilinirlik kazanmış grubu temsile devam ediyor.
Bilimsel ölçü ve tartıların yokluğunda, sosyal dinamiklerin görece karmaşık ve belirsiz yapılarının, gerçekçi olarak hatırda tutulması gerekiyor. Kısmen spekülatif ve hatta mizahi yönü olan tespitler de olsa, ifade edilen “yasalar” geçerlilik ve popülerliklerini koruyor. Hayatın; “deney ve laboratuvarlara sığmayan hacmi” düşünüldüğünde, bu neviden “eğlenceli” hayat kanunu tespitlerine duyulan ihtiyaç her daim ortada duruyor.
SON DAKİKA
