Tarihte bugün: 15 temmuz

Modern kısa öykünün en önemli ustalarından Rus yazar Anton Çehov 1904 yılında hayata veda etti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Modern kısa öykülerin en önemli ustalarından ve 19'uncu yüzyıl gerçekçilik okulunun en önde gelen temsilcisi Rus öykü ve oyun yazarı Anton Pavloviç Çehov, 29 ocak 1860'ta doğdu.
 
Rusya'nın güneyinde Azov Denizi kıyılarındaki Taganrog'da bakkal bir babanın oğlu ve beş çocuklu bir ailenin ortanca çocuğu olarak dünyaya geldi.
 
Babası, ticaretten çok dini ve sanatsal konulara eğilimliydi ve fazlasıyla otoriterdi. Onun baskısıyla kilise korosunda ilahi söyleyen Çehov, ticarette başarılı olamayan babasının yerine dükkanla ilgilendiğinden lise eğitimi uzadı.
 
Bir süre Yunan çocukların devam ettiği yerel bir okulda okudu. Daha sonra 10 yıl boyunca lisede Yunan ve Latin klasiklerini temel alan bir eğitim gördü.
 
Düşgücüne fazlasıyla olanak tanıyan bu eğitim Çehov'un yaşamı boyunca klasiklerden hoşnut olamamasına yol açacaktı. 'Kılıflı Adam' ve 'Edebiyat Öğretmeni' adlı hikayeleri bu döneme aittir.
 
1876'da babasının iflas etmesi üzerine ailesi Moskova'ya göç ettiğinde, bir ağabeyi ile birlikte Tagangrog'da kalarak liseye devam etti. Henüz çok genç olmasına karşın kendi hayatını kazandı.
 
Zor koşullar altında geçen çocukluk yılları, hikayelerinde çocuklara geniş yer vermesine ve hep hüzünlü, incinmiş çocukları anlatmasına neden oldu.
 
1879'da liseyi bitirdi ve Moskova'ya giderek tıp fakültesine girdi. 1884'te doktor oldu. Tıp öğrenimi sırasında ailenin geçimine katkıda bulunmak için çeşitli dergilerde yazılar yazdı.
 
Bu dönem yazılarını 'Melbourne'ün Masalları' adlı kitapta toplayarak üniversiteyi bitirdiği yıl ilk kitabını yayımladı. Üniversiteyi bitirince hekimliğe başladı. 'Cerrahlık', 'Cansız Ceset', 'Kaçak' adlı öykülerini bu dönemde yazdı.
 
Çok vaktini aldığından yazmasına engel olmaya başlayınca hekimlikten vazgeçip yazarlığa yöneldi. Yazarlığında hekimliğinin izleri görülür. Çarlık Rusya'sını anlatışı, çoğunlukla bir doktorun hastalığı teşhis edişine benzetilir.
 
1887'de 'Alacakaranlıkta' adlı öykü kitabıyla Rus Akademisi tarafından verilen Puşkin Ödülü'nü kazandı. Aynı yıl ilk büyük tiyatro oyunu 'İvanov', Moskova'daki Korsch Tiyatrosu'nda sergilendi.
 
'Altıncı Koğuş' 1892'de yayımlandı. Aynı yıl kolera salgını olan bölgelerde doktorluk yağtı. Merkez Rusya'da Melikhov adını verdiği bir malikane satın alarak taşındı. Bu dönemde yaratıcılığının zirvesine ulaştı.
 
'Melikhov dönemi'nde kendini ziyarete gelen ziyaretçileri ve dostlarını malikanesinde ağırladı. 1894 yılının bir bölümünü yurtdışında geçirdi. Bu arada vereme yakalandı, tedavi için Kırım'a geçti.
 
1895'te 'Martı' oyununun ilk versiyonunu yazdı, 'Sakhalin Adası'nı yayımladı, Tolstoy ile tanıştı oyunun St.Petersburg'daki ilk gösterimi başarısızlıkla sonuçlandı.
 
1897'de 'Köylüler' adlı uzun öyküsünü yayımlattı. 1898'de Stanslavski ile birlikte Sanat Tiyatrosu'nu kuran Nemiroviç-Dantçenko 'Martı'yı sahnelemek için Çehov'dan izin istedi.
 
Bu arada, ilerde evleneceği aktris Olga Knipper'le tanıştı. 'Martı' oyunu büyük başarı elde etti. 1899'da 'Vanya Dayı'nın ilk gösterimi yapıldı, 'Toplu Yaptıları'nın ilk cildi yayımlandı.
 
1901'de 'Üç Kızkardeş' sahnelendi. Kafkasya seyahatinden sonra bir ev yaptırdığı, Karadeniz kıyısındaki Yalta'ya döndü ve Olga Knipper'le evlendi.
 
1904'te 'Vişne Bahçesi' Moskova'da sahnelendi. Sağlığı bozulan Çehov, eşi ile birlikte Almanya'ya gitti ve 15 temmuz 1904'te Badenweiler'de hayata veda etti.
 
Çehov'un bütün yapıtları ölümünden 40 yıl sonra 20 cilt halinde yayımlandı. Bu yayının sekizinci cildinde Çehov'un sayısı birkaç bine ulaşan mektupları da yer alıyordu.
 
Yaklaşık bin sözcükten oluşan komik kısa öykü türünü başlı başına bir sanat haline dönüştürdü. Sefaleti ve umutsuzluğu ele alan ve önceki öykülerindeki çılgınca komiklikle garip bir zıtlık sergileyen ciddi yapıtlar da yazdı. Zamanla bu yönü çok daha ağır bastı ve daha sonraki yapıtlarına tümüyle egemen oldu.
 
Çehov'un tiyatro sevgisi çocukluk yaşlarında izleyici olarak başladı. Vodvil olarak adlandırdığı birer perdelik oyunlarıyla, dörder perdelik oyunlarından ilk ikisi olan 'İvanov' ve 'Orman Cini'ni 1887-1890 yıllarında yazdı.
 
Vodvilleri taşra tiyatrosunda büyük başarı kazandı. Bir Moskova tiyatrosunda sahnelenen 'İvanov' da çok büyük başarı sağladı. 'Orman Cini'nin aynı başarıyı sağlamaması üzerine oyun yazmaya uzun süre ara verdi.
 
'Martı'yla yeniden oyun yazmaya başlaması ikinci başarısızlığı beraberinde getirdi. Bunun üzerine tiyatroyla ilgisini kesmeye karar verdi. Bir mektubunda şöyle diyordu: "700 yıl yaşasam bir piyes yazmam. Nesine isterseniz bahse girerim."
 
Bunları yazarken tiyatro sevgisini hesaba katmamıştı. Bu sırada 'Vanya Dayı' büyük övgülere layık görülüyordu. 'Martı'nın ikinci sahnelenişinde kazandığı büyük başarı da 'Üç Kızkardeş' ve 'Vişne Bahçesi'ni yazmasını sağladı.
 
Türkçe'de Çehov
 
'Besleme' (1994), 'Korkulu Gece' (1995), 'Seçme Öyküler' (1997), 'Kara Keşif' (1999), 'Toplu Eserler' (2000), 'Bütün Oyunları' (2000), 'Marangozun Köpeği Kaştanka' (2001), 'Oyunlar' ('Martı', 'Vanya Dayı', 'Vişne Bahçesi', 'Üç Kızkardeş', 'Teklif', 'Jübile', 'Düğün', 2001), 'Bir Taşralının Öyküsü' (2002), 'Bütün Oyunları' (iki cilt, 2002), 'Bütün Öyküleri' (sekiz cilt, 2002), 'Asma Katlı Ev' (2003)
 
Günün diğer önemli olayları
 
1099: Haçlı orduları Kudüs'ü işgal etti.
1683: Osmanlı ordusunun Viyana taarruzu başladı.
1795: Fransız şair Rougel de Lislie'nin yazıp bestelediği 'Marseillaise' Fransa'nın ulusal marşı ilan edildi.
1908: Fransız biyolog Dr. Alexis Carrel, hayvandan hayvana ilk organ naklini yaptı.
1912: İngiltere'de sosyal sağlık sigortası yürürlüğe girdi.
1928: İskoç Dr. Alexander Fleming penisilini buldu.
1932: Kültür ve sanat dergisi 'Varlık'ın ilk sayısı çıktı.
1958: ABD iç savaş süren Lübnan'a asker çıkardı. Lübnan'ın çağrısıyla yapılan çıkarmayı Türkiye olumlu karşıladı.
1962: Başbakan İsmet İnönü, "demokrasiye karşı bir hareketin karşısında orduyu daima bulacağından emin oldum" dedi.
1968: Bir yıl sonra yeniden İstanbul'a gelen ABD'ye ait Altıncı Filo üniversite öğrencileri tarafından protesto edildi.
1969: Türk havacılığının kurucularından Vecihi Hürkuş 80 yaşında İstanbul'da vefat etti.
1975: Junko Tabel, Everest'in zirvesine çıkan ilk kadın dağcı oldu.
1996: Cezaevindeki baskıları protesto eden bir grubu dağıtan polis gazetecileri de copladı. Olay sonrası, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'ni basan polis, gazetecileri döverek gözaltına aldı.
1997: İtalyan modacı Gianni Versace evinde ölü bulundu.
1997: Avrupa Birliği Komisyonu yayımladığı raporda Türkiye'yi tam üyeliğe aday ülkeler arasına almadı.
 
Tarihte bugün arşivi

Ekim ayı arşivi
Kasım ayı arşivi
Aralık ayı arşivi
Ocak ayı arşivi
Şubat ayı arşivi
Mart ayı arşivi
Nisan ayı arşivi
Mayıs ayı arşivi
Haziran ayı arşivi
1 temmuz
2 temmuz
3 temmuz
4 temmuz
5 temmuz
6 temmuz
7 temmuz
8 temmuz
9 temmuz
10 temmuz
11 temmuz
12 temmuz
13 temmuz
14 temmuz