SON DAKİKA
Salep Nasıl Yetişir? Türkiye'de Salep En İyi Nerede Yetişir?
Geleneksel Türk mutfağının vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan salep, Osmanlı’dan günümüze kadar popülerliğini korumuş bir içecektir. Özellikle kış aylarında, tarçın ile birlikte içimizi ısıtan salep, hem sıcak içecek olarak hem de tatlılarda kullanılan bir malzeme olarak büyük bir beğeniyle tüketilir. Peki, bu eşsiz içeceğin bitkisi salep nerelerde yetişir ve salep nasıl yetiştirilir? İşte tüm detaylar…
Salep, Orchis cinsine ait yabani orkide türlerinden elde edilen bir üründür. Bu bitkinin en belirgin özelliği, yumrularının lale soğanına benzer olmasıdır. Salep bitkisi, doğal ortamda dağlık alanlar ve ormanlık bölgeler gibi serin, nemli yerlerde yetişir. Türkiye’nin hemen her bölgesinde yetişebilse de, özellikle kireçli toprakları seven salep, belirli bölgelerde daha verimli ve kaliteli şekilde yetişir.
Muğla, Isparta, Manisa, Kastamonu, Kahramanmaraş, ve Yozgat illeri, salep yetiştiriciliği konusunda öne çıkan illerimizdir. Bu bölgelerde yetişen salepler, lezzetleri ve kaliteleriyle dikkat çeker. Diğer bölgelerde de salep yetiştirilse de, bu illerdeki dağ salepleri genellikle daha büyük ve kaliteli yumrulara sahip olur.
Salep bitkisi, yabani orkide soğanları olan tohumlar kullanılarak yetiştirilir. Ekim zamanı, bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Salep tohumu olan orkide soğanları, genellikle Eylül ile Şubat arasında ekilir. Ekilen soğanlar toprağın altına gömülür ve kış boyunca bu toprakta kalır. Yalnızca soğuk iklim ve nemli toprak koşulları salep bitkisinin verimli bir şekilde gelişmesini sağlar.
Salep ekimi sırasında, toprağın derinliği de büyük önem taşır. Çünkü salep bitkisi, toprak altında olgunlaşırken bir miktar zaman geçirmelidir. Bu süreçte toprak nemli tutulmalı ve özellikle soğuk hava koşulları sağlanmalıdır. Salep ekimi sırasında kullanılan soğanlar, birden fazla yumruya sahip olan çayır salepleri veya tek yumrulu olan dağ salepleri olabilir. Çayır salepleri ikinci sınıf kalite olarak kabul edilirken, iri yumrulara sahip dağ salepleri birinci sınıf olarak değerlendirilir.
Salep bitkisi, bahar aylarında çiçek açmaya başlar. Bu dönemde bitkinin yumruları olgunlaşır ve hasat için uygun hale gelir. Ancak hasat zamanı, sıcaklık ve bölgeye göre değişir. Batı Türkiye’de hasat Mart ve Nisan ayları arasında yapılırken, Doğu Türkiye'de bu süreç Haziran ayında sona erer.
Salep hasadı, makinelerle değil, elle yapılır. Hasat sırasında bitkinin kökünde bulunan iri ve kahverengi pörsümüş yumrular toplanır. Ana kök bırakılmalı ve yalnızca taze olan yan kökler toplanmalıdır. Ayrıca, tek köklü dağ salepleri hasat edilmez. Çünkü dağ salepleri yalnızca tek bir yumruya sahip olup, bu yumru çıkarıldığında bir daha salep yetişmeyecektir. Bunun yerine, iki veya daha fazla köke sahip salepler hasat edilebilir. Çatallı veya yumurta şeklinde olan köklerden birden fazla yumru bulunuyorsa, ana kök bırakılmalı ve yalnızca yan kökler toplanmalıdır.