Osmanlı'nın ilk Kağıthane'sinin bilinmeyenleri

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., ünlü matbaacı İbrahim Müteferrika'nın kurduğu Osmanlı’nın ilk kağıt üretim merkezi Yalova Kâğıthanesi ile ilgili daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış belgeleri ilk kez gün yüzüne çıkardı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Akademisyen Ahmet Nazif Galitekin "İbrahim Müteferrika Eserlerinden Yalova Kağıthânesi" ismiyle yayıma hazırlanan kitabında, kâğıdın tarihçesi, Osmanlı Devleti’nde kâğıt üretimi ve İbrahim Müteferrika’nın kâğıtçılık adına yapmış olduğu çalışmalarla ilgili daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış birçok bilgi ve belgeyi okuyucunun dikkatine sunuyor.

Kitap, 33. Tüyap Kitap Fuarı’nın onur konuğunun Macaristan olması ve Osmanlı’nın ilk kâğıthanesini kuran İbrahim Müteferrika’nın da Macar asıllı olması nedeniyle ayrı bir önem taşıyor. İşte Galtekin’in kitap için yaptığı araştırma sonucunda gün yüzüne çıkan Osmanlı'nın ilk Kağıthanesi ve bilinmeyenleri...

Müteferrika, ilk matbaadan sonra ilk kağıthaneyi de kurdu

Osmanlı’da ilk müslüman Türk matbaası İbrahim Müteferrika tarafından kuruluncaya kadar, kâğıt ihtiyacı ciddi şekilde hissedilmemişti. Gerçi hattatlarla azınlık matbaalarının kâğıda ihtiyaçları olmuştu fakat hattatların ihtiyacı Doğu ve Batı kâğıtlarıyla karşılanabiliyor ve ciddi bir şekilde devamlı kâğıt stokuna ihtiyaç duyulmuyordu.

Azınlıklar, matbaalarının kâğıt ihtiyacını Batı’dan karşılıyorlardı. Dışarıdan gelen kâğıtlar, çok defa onların aracılığı ile Müslümanların eline geçtiğinden, kâğıt ihtiyacı azınlıklar için büyük bir mesele olmuyordu. Kaldı ki, onlarınki özel matbaalardı. Oysa, İbrahim Müteferrika’nın açtığı matbaa devlete aitti. Bu ilk resmi matbaanın o zamana kadar pahalı olan yazma eserleri daha ucuza basmak ve herkesin almasını kolaylaştırmak gibi bir amacı vardı. Ucuz ve çok sayıda kâğıt ihtiyacı, ancak yeni kurulacak yerli bir kâğıthane ile sağlanabilirdi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bu ihtiyaç nedeniyle İbrahim Müteferrika, 1741 yılında, Yalova’da bir kâğıthane kurmak için teşebbüse geçti. Yalova Kâğıthane'si, Osmanlı Devleti'nde varlığı kesin olarak belgelenen ilk kağıt imalathanesi olma özelliği taşıyor.

İstanbul’daki su kıtlığı nedeniyle Yalova'da kuruldu

Kitapta yer alan bilgilere göre, kâğıt fabrikasının İstanbul’da kurulması düşünülmüşse de Anadolu ve Rumeli yakalarında yaz aylarında yeterli su bulunamadığı görülmüş ve bu fikirden vazgeçilmiştir. Bu gelişme üzerine Kâğıthane için, Yalova’nın Elmalık Köyü’nde, Hırka Deresi üzerinde, Çardaklı Mevkii’nde bir yer beğenildi. Burası, Darüssaade Ağası Beşir Ağa’nın çiftliğindeydi. Beşir Ağa kendi vakıf arazisi içinde, akarsu bulunan yerde kâğıthânenin yapılmasını uygun gördü.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Kağıthâne’nin İlk Çalışanları Lehistanlı Ustalar

Yer belirlendikten sonra, Kâğıthane'de çalışacak personel konusu üzerinde duruldu. Bunların Lehistan’dan (bugünkü Polonya) sağlanması için Hotin Valisi ile Boğdan Voyvodası Yanaki’ye emirler yazıldı. Hotinli Arslan isimli bir Yahudi Lehistan’a gönderildi. Orada üç kâğıtçı ustası ile pazarlık yapıldı ve ustalar İstanbul’a getirildi.

Bu ustalar ve Yahudi, İstanbul’da İbrahim Müteferrika’nın evinde bir süre misafir kaldılar. Lehli ustalarla Müteferrika arasında antlaşma yapıldı. Buna göre, Kâğıthane’deki aletlerin bu ustalar tarafından yapılması, fakat gereken malzemenin devlet tarafından karşılanması kararlaştırıldı. Kâğıtçılığı öğrenmek, ustaların ayrılması durumunda imalata devam edebilmek için bunların yanlarına yetiştirilmek üzere personel verilmesi planlandı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Ustaların Lehistan'dan seçilmelerinin sebebi ise Osmalı döneminde kâğıtçılığın ileri bir düzeyde olmamasıydı.

Devleti kandırıp evlendiler

İşte "Komünist" ilçede yaşamak için 20 sebep