Tiroid bezi haztalıkları nelerdir ve nasıl tedavi edilir?

Aile Hekimi Yrd. Doç. Dr. Ali Ümit Geçkil, tiroid bezi hastalıklarını ve tedavisini sizler için anlattı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Tiroid, boynunuzun tabanında bulunan kelebek şeklinde küçük bir bezdir. Endokrin sistem adı verilen karmaşık bir bez ağının parçasıdır. Endokrin sistemi, vücudunuzun birçok aktivitesini koordine etmekten sorumludur. Tiroid bezi vücudunuzun metabolizmasını düzenleyen hormonlar üretir.

Tiroidiniz çok fazla hormon ürettiğinde (hipertiroidizm) veya yeterli hormon üretmediğinde (hipotiroidizm) gibi bozukluklar ortaya çıkabilir. Tiroidin dört yaygın bozukluğu Hashimoto tiroiditi, Graves hastalığı, guatr ve tiroid nodülleridir.

Hipertiroidizm ve tedavisi

Hipertiroidizmde tiroid bezi aşırı aktiftir. Gereğinden fazla hormon üretir. Graves hastalığı, aşırı aktif tiroidi olan kişilerin yaklaşık yüzde 70'ini etkileyen hipertiroidizmin en yaygın nedenidir. Toksik nodüler guatr veya multinodüler guatr olarak adlandırılan bir durum olan tiroid üzerindeki nodüller de bezin hormonlarını aşırı üretmesine neden olabilir.

Aşırı tiroid hormonu üretimi huzursuzluk, sinirlilik, çarpıntı, aşırı terleme, endişe, uyku problemi, deri incelmesi, saç ve tırnak zayıflığı, kas güçsüzlüğü, kilo kaybı, şişkin gözler (Graves hastalığında) gibi semptomlara yol açabilir.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Kan testi, kanınızdaki tiroid hormonu (tiroksin veya T4) ve tiroid uyarıcı hormon (TSH) düzeylerini ölçer. Hipofiz bezi, tiroidi hormonlarını üretmesi için uyarmak için TSH salgılar. Yüksek tiroksin ve düşük TSH seviyeleri, tiroid bezinizin aşırı aktif olduğunu gösterir. İlaç tedavisi ile hipertiroidi kontrol altına alınabilir.

Hipotiroidizm ve tedavisi

Hipotiroidizmde ise tiroid bezi az çalışır ve yeterince hormon üretemez. Hipotiroidizme genellikle Hashimoto tiroiditi, tiroid bezi ameliyatı veya radyasyon tedavisinden kaynaklanan hasar neden olur. Halsizlik, kuru cilt, soğuğa karşı artan hassasiyet, hafıza sorunları, kabızlık, depresyon, kilo alma, yavaş kalp hızı gibi semptomlara yol açabilir.

TSH ve tiroid hormon seviyesini ölçmek için kan testleri yapılır. Yüksek TSH seviyesi ve düşük tiroksin seviyesi, tiroidinizin az aktif olduğu anlamına gelebilir. Bu seviyeler ayrıca hipofiz bezinizin tiroid bezini hormonunu üretmesi için uyarmaya çalışmak için daha fazla TSH saldığını da gösterebilir.

Hipotiroidizmin ana tedavisi tiroid hormon hapları almaktır. Dozu doğru almak önemlidir çünkü çok fazla tiroid hormonu almak hipertiroidizm semptomlarına neden olabilir.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Hashimoto tiroiditi ve tedavisi

Hashimoto tiroiditi, kronik lenfositik tiroidit olarak da bilinir. Her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en çok orta yaşlı kadınlarda görülür. Hastalık, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla tiroid bezine saldırdığında ve yavaş yavaş yok ettiğinde ortaya çıkar.

Belirtiler arasında halsizlik, depresyon, kabızlık, kilo alımı, kuru cilt, saç incelmesi, solgun ve şiş yüz, ağır ve düzensiz adet kanaması, soğuğa tahammülsüzlük, genişlemiş tiroid veya guatr yer alır.

TSH düzeylerinin yanı sıra düşük tiroid hormonu düzeylerini kontrol etmek için kan testi yapılır. Hashimoto tiroiditi bir otoimmün bozukluktur, bu nedenle kan testi ayrıca tiroide saldıran anormal antikorları da gösterir. Hashimoto tiroiditi için bilinen bir tedavi yoktur. Hormon yerine geçen ilaçlar genellikle tiroid hormon düzeylerini yükseltmek veya TSH düzeylerini düşürmek için kullanılır. Ayrıca hastalığın semptomlarını hafifletmeye yardımcı olabilir.

Graves hastalığı ve tedavisi

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Graves hastalığı, hipertiroidizmin en yaygın nedenidir. Graves, vücudun bağışıklık sistemi yanlışlıkla tiroid bezine saldırdığında ortaya çıkan bir otoimmün bozukluktur. Hastalık kalıtsaldır ve erkeklerde veya kadınlarda herhangi bir yaşta gelişebilir. Diğer risk faktörleri arasında stres, hamilelik ve sigara sayılabilir.

Kan dolaşımınızda yüksek düzeyde tiroid hormonu olduğunda, vücudunuzun sistemleri hızlanır ve hipertiroidizmde yaygın olan semptomlara neden olur. Bunlar endişe, sinirlilik, tükenmişlik, el titremeleri, artmış veya düzensiz kalp atışı, aşırı terleme, uyku zorluğu, ishal veya sık bağırsak hareketleri, adet döngüsü değişikliği, guatr, şişkin gözler ve görme sorunlarıdır.

T4 seviyeleri ve düşük TSH seviyelerini kontrol etmek için kan testi yapılabilir. Bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırmasını ve aşırı hormon üretmesini durduracak bir tedavi yoktur. Bununla birlikte semptomlar, genellikle tedavilerin bir kombinasyonuyla kontrol edilebilir.

Guatr ve tedavisi

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Guatr, tiroid bezinin kanserli olmayan büyümesidir. Guatr, özellikle dünyanın iyot bakımından zengin gıdaların yetersiz olduğu bölgelerde, her yaşta herkesi etkileyebilir. Bununla birlikte, guatr, 40 yaşından sonra ve tiroid bozukluklarına sahip olma olasılığı yüksek olan kadınlarda daha sık görülür. Diğer risk faktörleri arasında aile hekimliği geçmişi, belirli ilaç kullanımı, hamilelik ve radyasyona maruz kalma sayılabilir.

Guatr, boyutuna bağlı olarak boyunda şişlik veya gerginlik, nefes alma veya yutma güçlüğü, öksürük veya hırıltı, ses kısıklığına neden olabilir.
Fiziki muayene ve kan testleri ile teşhis edilebilir. Tiroid ultrasonu şişlik veya nodül olup olmadığını kontrol edebilir. İyot tedavisi, semptomların şiddetli olması durumunda cerrahi yöntemler uygulanabilir.

Tiroid nodülleri ve tedavisi

Tiroid nodülleri, tiroid bezinde veya içinde oluşan büyümelerdir. Sebepler her zaman bilinmemekle birlikte iyot eksikliği ve Hashimoto tiroiditini içerebilir. Nodüller katı veya sıvı dolu olabilir. Çoğu iyi huyludur, ancak vakaların küçük bir yüzdesinde kanserli de olabilirler. Tiroidle ilgili diğer problemlerde olduğu gibi, nodüller kadınlarda erkeklerden daha sık görülür ve her iki cinsiyette de risk yaşla birlikte artar.

Çoğu tiroid nodülü herhangi bir belirtiye neden olmaz. Ancak aşırı büyürlerse boyunda şişmeye neden olabilir, nefes alma ve yutma güçlüğü, ağrı ve guatra yol açabilirler. Bazı nodüller, kan dolaşımında anormal derecede yüksek seviyelere neden olan tiroid hormonu üretir. Bu durumda semptomlar yüksek nabız hızı, sinirlilik, iştah artışı, titreme ya da kuru cilt, kilo kaybı ya da kilo alma, terleme, halsizlik, saç kaybı, soğuk intoleransı görülebilir.

Çoğu nodül normal bir fizik muayene sırasında tespit edilir. Ayrıca ultrason, BT taraması veya MRI sırasında da tespit edilebilirler. TSH testi ve bir tiroid taraması da yapılabilir. Nodülden hücre örneği almak ve nodülün kanserli olup olmadığını belirlemek için ince bir iğne aspirasyon biyopsisi kullanılır.

İyi huylu tiroid nodülleri yaşamı tehdit etmez ve genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz. Genel olarak, zamanla değişmezse nodülü çıkarmak için hiçbir şey yapılmaz. Ayrıca biyopsi yapabilir ve nodüller büyürse küçültmek için radyoaktif iyot önerilebilir.

Kanserli nodüller oldukça nadirdir. Bu durumda cerrahi yöntemler uygulanabilir. Kanser vücuda yayılmazsa radyasyon ve kemoterapi genellikle gerekli değildir.