Manipülasyon nedir? Manipülasyonlarla nasıl baş edilir?

Uzman Psikolog Özlem Nur Tulum, bir kişinin başkaları üzerinde güç veya etki elde etmek için kullandığı strateji ve davranışları ifade eden manipülasyon hakkında merak edilenleri sizler için anlattı.

Haberin Devamı

Zaman zaman, aileniz ve sevdikleriniz dahi sizi yanlış yönlendirecek şekilde konuşabilirler. Elbette bu onların kötü niyetli olduklarını göstermez. Manipülasyon yaptırarak kendi istedikleri doğrultuda sizi yönlendirmeyi seçebilirler. Bunu özellikle, spesifik konular için de uygulayabilirler ya da tam tersi siz onların içine kurt düşürebilirsiniz. Sözlerinizle, davranışlarınızla veya pasif agresif tutumlarınızla sevdiğinizin yetersiz olduğuna dair kök inancını tetikleyebilirsiniz. Aşağıda okuyacaklarınızı lütfen genel olarak değerlendirin ve yapılış sıklığını göz önünde bulundurun çünkü istinasız hepimiz bilinçsizce bu tür konuşmalar yapabiliyoruz. Farkında olmadan gelişen durumlarda, niyetimiz tuzak kurmaktan çok uzak olsa da bu hataları yapabiliyoruz. İnsan, hatalarla büyüyüp gelişen ruhsal boyutu olan bir canlı olduğu için kendinize ve sevdiklerinize haksızlık etmeden önce lütfen sıklığı ve yoğunluğu baz alın.

Manipülasyon nedir?

En çok görülen manipülasyon; kendi sıkıntılarını taşıyamayan insanın karşı tarafı suçlu hissettirmeye çalışmasıdır. Örneğin; yakın bir arkadaşınız sizden borç para istedi ve sizin de ödemeleriniz var. Nazik şekilde geri çevirmenizden sonra o size “borç vermediğin için evime icra bile gelebilir; sen aynı durumda olsaydın bir dakika bile düşünmezdim” dedi. Bu durumda, suçlu hissettirilmeye çalışıldığınız çok aşikar. Herkesin kendisine göre kazancı, yaşantısı, borçları ve hayalleri olabilir. Siz de sıkışık olabilirsiniz ve paranızı paylaşabilecek bir bolluk döneminde olmayabilirsiniz. Yakınınız dahi olsa karşı tarafın içinde bulunduğu durum sizin suçunuz değildir. Çok detaylı bakacak olursak; belki gereğinden fazla açıldı, belki lüks harcamalar yaptı ya da gerçekten elinde olmadan böyle bir durum yaşadı.

Haberin Devamı

Nedeni ne olursa olsun sizin cevabınız sonrasında eğer, hakaret işitiyorsanız, insanlığınız sorgulanıyorsa, suçlu ve kötü biri olduğunuz inandırılmaya çalışıyorsanız maalesef manipülasyon ağı kapsamındasınızdır. Bir diğer örnek ise; siz anne ya da babanıza karşılanmayan bir ihtiyacınızı örneğin onlarla kaliteli vakit geçirmek, sevgilerini daha çok hissetmek gibi bahsettiğinizde ya da geçmişteki bir durumun sıkıntısını daha fazla taşıyamadığınız için güzel bir şekilde o konuyu konuşmak istediğinizde ebeveynlerden gelen “zaten ben çok kötü bir anne/babayım” gibi aşırı tepkiler de manipülasyondur. Ebeveynler, çocuklarının bu söylemlerinin yükünü taşımakta zorlandıklarında çocuklarını söyledikleri için suçlu hissettirmeye çalışabilirler. Oysa, siz de onların yaşattıkları bazı durumlardan dolayı çok yara almışsınızdır ve bunları aşmaya çalışıyorsunuzdur.

Daima kurban, mağdur olan insanlar birer manipülatördür

Hayatta her daim güçlü pozisyonunda olamayız, elbette hakkımızı yiyenler ve bizi mağdur etmeye çalışanlar olacaktır. Bazen gerçekten de mağduriyetimiz karşısında çok pasif kalabiliriz. Burada bahsettiğim “daima mağdur” rolünü yaşantılayan insanlardır. Daima iyi niyetinden kaybettiğini söyleyen insanların tüm başarısızlıkları, hataları, yanlışları, her şey ama her şey onların iyi niyetinin suistimali sonucu başına gelmiştir. Kendilerini o kadar pasivize ederler ki, sürekli onları korumamız, kollamamız ve onlara bakmamız gerektiğini hissettirirler. “Benden ayrılırsan yaşayamam”, “zavallı annene nasıl bunu layık görürsün?” gibi söylemler de kendilerini mağdur ve mazlum göstermeye çalışıp istediklerini yaptırmaya çalışan kişilerin söylemleridir.

Haberin Devamı

Vaatlerle sürekli oyalamak veya kandırmak da manipülasyon tuzaklarıdır

Davranışlarıyla sizi değerli hissettiren insanların vaat vermesine gerek kalmaz. Siz zaten onun söylemleri ve davranışları arasındaki tutarlılıktan dolayı memnun hisseder ve sözler vermesine ihtiyaç duymazsınız.

İnsan, ihtiyaçlarını belirlemekten ve bunları iletmekten sorumludur. Sağlıklı yetişkin yani kuvvetli olmayan kişiler, duygularını ve ihtiyaçlarını açıkça dile getirmekten kaçınırlar ve manipülasyonlarla istediklerini almaya çalışırlar.

Haberin Devamı

Manipülatörle başa çıkmanın önemli yolları nelerdir?

Kendinize karşı dürüst olun

Diyelim ki; kötü bir arkadaş, kötü bir eş, hayırsız bir evlat veya tembel bir insan olduğunuz söyleniyor. Tüm resme odaklanın; yaptıklarınızı ve yapmadıklarınızı göz önüne getirin. Hepimiz iyi ve kötü şeyler yaparız. Yoğunluğu ve sıklığı düşünün. Niyetlerinizi gözden geçirin ve kendi duygularınızı karşı tarafa ne kadar açtığınızı hesaba katın. Yani, karşı taraf sizin belki de onlar için neler yaptığınızdan habersizdir. Bu yaptıklarınızı sürekli sesli yapmak, başa kakmak olarak algılanmasın. Hepimiz insansak, doğaüstü yeteneklerimiz yoktur. Zihin okuyamaz, görmediklerimizi ve duymadıklarımızı bilemeyiz. Duygularımızı, ihtiyaçlarımızı ve niyetlerimizi söze ve davranışa dökmemiz gerekir ki bilinir ve değer görür olsun. Kendinize karşı dürüst olun yani vicdanınızın rahatlığını test edin. Değilse de kendinizi suçlayıp öfkeyi içe yöneltmek yerine telafi yollarına gidebilirsiniz. Ancak bu davranış yine sizin hayırsız evlat, kötü eş ve kötü insan olduğunuzu kanıtlamaz. Hata yaptığını fark eden fani bir insan olduğunuz anlamına gelir.

Haberin Devamı

Sınırlarınızı net çizin ve yeri geldiğinde uygun dille “hayır” deyin

Bahçenizin çitlerini çekmeniz, çimlerinizin yeşil kalmasına olanak sağlar. Bölgenizi belirlerseniz diğerleri gelip bahçenizdeki çimleri koparmaya veya basmaya cesaret edemez. Böylece ne kadarlık alana bakıp sulayacağınızı daha net görürsünüz. Zayıf ve güçlü yönlerinizi bilmek neye, ne kadar vakit ayırabileceğinizi belirlemek önemlidir. Sizin açınızdan uygun, faydalı ve değerli olmayan her şeyi fazla açıklama yapmadan uygun dille reddedebilirsiniz. Burada önemli nokta, hayır derken had bildirerek değil; zarafetle sınırlarınızı korumanızdır. Aksi durumda, ilişkilerin dengesini aynı manipülasyonlar kadar bozacaktır.

Kontratak yapın

Kontratak yapmak, en zorlanılan adım olabilir. Suçlamalar karşısında, genelde kendimizi savunmaya, uzun açıklamalar yapmaya meyledebiliriz. Bu savunmalar, genelde en değer verdiğimiz alanlarla ilgili ortaya çıkan suçlamalarla ilgili olur. Kontratak, manipülatörün elindeki silahın mermilerini almaktır. “Bu senin düşüncen, hakkımda herkes böyle düşünmüyor”, “benim vicdanım çok rahat, böyle suçlayıcı konuşmaya devam edersen çözüm odaklı bir iletişim olmadığı için dinlemeyeceğim” gibi karşınızdaki kişiyi geri püskürtebiliriz. Bu konuda net olabilmek için üstteki iki maddeyi gözden geçirmemiz gerekeceğini hatırlatırım.

Yüzleşmeye cesaret edin

Manipülatör olan sevdiğiniz biriyle en yakın zamanda yüz yüze gelerek aslında neye ihtiyacı olduğunu sorabilirsiniz. “Bu şekilde konuşman birer manipülasyon ve ben bu durumda kalmak istemiyorum, gerçek istek ve ihtiyaçlarından konuşursak orta yolu bulabiliriz ya da ilişkimiz pekişebilir” şeklinde konuşabilirsiniz.