Koruyucu duyguyken hastalığa dönüşebiliyor

Yaşamı sürdürmek için gerekli temel bir duygu olan kaygı, kimi zaman kişinin hayatını olumsuz etkileyecek derecede şiddetli bir şekilde ortaya çıkabiliyor. İki haftadan uzun süren, stres ve güvensizlik ile birlikte yoğunlaşarak günlük yaşamı olumsuz etkileyen kaygının tıbbi bir rahatsızlık olarak kabul edilmesi gerektiğini belirten uzmanlar, mutlaka tıbbi destek alınmasını tavsiye ediyor. Uzman Klinik Psikolog Selvinaz Çınar Parlak, 'kaygı' hakkında bilgi verdi.

Haberin Devamı

Kaygı, hayatta kalmamız, hayatımızı sürdürmemiz için gerekli ve sağlıklı bir duygudur. Kaygı olumsuz beklentilere karşı oluşan bir duygu hali, olumsuz bir düşüncenin eşlik ettiği huzursuzluk ve sıkıntı veren bir histir.

Bunlar gelecekle ilgili olumsuz beklentilerdir ve böylelikle kaygı aslında gelecekle ilgili bir tehdidi görmemizi, olumsuz bir durum karşısında tedbir ve önlem almamızı, gelecekle ilgili istenilen sağlıklı, iyi durumlara ulaşmamızı sağlar.

Kaygı, yaşamı sürdürmekte oldukça temel bir duyguyken bazen çeşitli uyaranlarla olumsuz şekilde oldukça uzun süre şiddetli bir şekilde ortaya çıkabiliyor. Bu gibi durumlarda da kaygı kontrol edilemez bir hale gelebiliyor.

Hayatı sürdürmemizde son derece etkili ve sağlıklı olan bu duygu, gerçek riskler karşısında bizi korur. Fakat gerçekte olmadığı kadar yüksek bir risk görmenize ya da sürekli bir şekilde riskler üzerine düşünmenize neden olan, kendinizi güvende hissetmenize engel olacak, günlük akışı aksatacak şekilde yoğun bir kaygı haline dönüştüyse artık kaygı bozukluğu dediğimiz hastalıktan bahsedebiliriz.

Gerçek bir risk olmamasına rağmen kişi, psikolojik olarak o durumu oldukça riskli ve ölümcül yorumlayabiliyor. Bu durumda nefesle başlayan kalp çarpıntısıyla devam eden titreme ve yüksek bedensel başka tepkilerin meydana geldiği bir tablo ortaya çıkıyor.

Kişi bu kez de bedensel olarak ortaya çıkan bu tablo karşısında şaşkınlık yaşadığı ve kontrol edemediği için kaygı hali daha da yoğunlaşıyor. Bu durumlara panik atak deniyor.

Herkes hayatta bir kez belli durumlar karşısında panik atak geçirebilir. Fakat bu artık sık tekrar ediliyorsa, beklenti anksiyetesi çerçevesinde kişi olağan günlük hayatını sürdürüyorken ‘yine mi panik atak geçireceğim’, ‘acaba şimdi olacak mı’ diye bulunduğu yere odaklanamıyorsa, kaygısını yönetmekte güçlük çekiyorsa birey artık panik bozukluğu dediğimiz ve kaygı bozuklukları ile devam eden tıbbi bir hastalık hali içerisindedir.

Hayatta çeşitli tehlikeler var ve bizim bu tehlikeleri görüp önlem almamız hayatta kalmamızı sağlar. Ancak güvende hissedersek gerçekçi değerlendirmeler yapabiliriz. Bu temel güven duygusu oluşmadığı zaman kişi stres ile birlikte güvensizlik hissinin yoğunlaştığı anlarda bu sürecin içinden çıkamıyor ve kaygı bozukluğu başlayabiliyor.

Özellikle iki haftadan uzun süren ve gündelik hayatı etkileyen bir kaygı hali söz konusuysa bunun artık tıbbi bir bozukluk olduğunu kabul etmek gerekiyor. Aynı zamanda panik atakların şiddeti ve sıklığı gündelik hayatı sürdürmeye engelleyecek düzeydeyse, kişi zihninde sürekli sorular, vesveseler, huzursuzluk ve kaygı hali içindeyse kaygısını yönetemiyorsa kaygı bozukluğu olduğunu kabul etmek gerekiyor.

Burada da tıbbi bir yardım almak gerekiyor. Kendi kendini sakinleştiremediğinde, günlük hayatını olağan bir şekilde sürdüremediğinde mutlaka psikiyatri uzmanına başvurup destek almalıdır.

Normalde insanlar yaşamlarını sürdürürken kimi zaman çeşitli riskler gördüklerinde kaygılanma yaşarlar. Bu durum oldukça olağandır. Fakat kendi kendilerine bu kaygılarını yönetmelerini ve tekrar geri dönüp iyi ve güvende hissetmelerini bekleriz. Bunun karşısında kişi kendi kendine kaygısını yönetemiyorsa ve bu kaygıyla baş edemez hale geliyorsa o artık bir hastalık halini almıştır.

Bu noktada beyinde bir takım biyolojikve kimyasal değişiklikler de söz konusudur. Beyindeki biyolojik değişikliklere bağlı olarak artık kişinin kaygısını kontrol etmesi de elinde değildir. Bir hastalık halini aldığında kişi kaygısını kontrol edemez, kendisini sakinleştiremez.

Bu gibi durumlarda hem kişinin kendisinin kaygısını sakinleştirmeyi beklemesi hem yakınlarının telkin, öğüt ve tavsiyeleri ile bu durumun üstesinden gelmeyi beklemesi yanlıştır. Artık burada tıbbi bir hastalık söz konusudur, biyolojik bir bozulma da söz konusudur ve dolayısıyla hastalığın tedavisi için uzmanı olan bir psikiyatri uzmanı ile görüşmesi gerekir.

İlaç ve psikoterapi ile tedavisi mümkün
Öncelikle beyinde olan biyolojik değişikliklerin tespit edilmesi ve buna bağlı olarak farmakolojik yani bir ilaç ile bu hastalığın tedavi edilmesi gerekir.

Panik bozukluk ve kaygı bozuklukları, ilaç tedavileri ve bunların yanı sıra kaygıya yol açan düşünce süreçlerindeki bozulmaların da farkındalık kazandırılması ve iyileştirilmesi için psikoterapilerle tedavi edilmektedir.

İlaç tedavisi ve psikoterapiler çoğunlukla kaygı bozukluklarının tedavisinde etkili yöntemlerdir.