Ağrı çeşitleri ve tedavileri
Ağrı çeşitleri hakkında açıklamalarda bulunan Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Serap Latif Raif, bu ağrılarda tercih edilen tedavi yöntemlerini anlattı.
Dr. Serap Latif Raif'in açıklamaları şöyle:
Genellikle 3 çeşit ağrı tipi vardır: Somatik, viseral ve nöropatik. Her üç tipte de ağrı akut veya kronik olabilir. Akut ağrı kısa ömürlüdür ve genellikle kolayca tarif edilebilen ve gözlemlenebilen yollarla kendini gösterir. Kronik ağrı, üç aydan uzun süren ağrı olarak tanımlanır. Çok daha sübjektiftir ve akut ağrı olarak kolayca tanımlanmamaktadır. Üç ağrı türü aynı anda veya tek başlarına ve farklı zamanlarda hissedilebilir. Farklı ağrı türleri farklı ağrı kesici ilaçlara farklı tepki verir. Somatik ve viseral ağrı nöropatik ağrıdan daha kolay tedavi edilebilir.
Somatik ağrı: Vücut yüzeyinde veya kas-iskelet dokusunda ağrı reseptörlerinin aktivasyonundan kaynaklanır. Somatik ağrıların ortak sebebi ameliyat kesilerinde ameliyatın ardından ortaya çıkan ağrıdır. Somatik ağrı muhtemelen kesi yerindeki anormallikler, iltihaplanma, tekrarlayan travma, aşırı aktivite, kuvvetli gerilme gibi faktörlerin bir kombinasyonundan kaynaklanır. Genel olarak konuşursak, somatik ağrı genellikle aktivite ile şiddetlenir ve dinlenme ile rahatlar.
Viseral ağrı: İç organlarımız hasar gördüğünde veya yaralandığında hissettiğimiz en yaygın ağrı şeklidir. Viskeri vücudun bir boşluk içine alınmış iç kısımlarını ifade eder. Göğüs ağrısı, göğüs, karın veya pelvik bölgelerdeki ağrı reseptörlerinin aktivasyonundan kaynaklanır. Viseral ağrı, mide, böbrek, safra kesesi, idrar torbası ve bağırsaklar gibi iç organlarla ilgili problemlerden kaynaklanır. Bu sorunlar, mide bulantısı, ateş ve halsizlik ve ağrı gibi ilişkili semptomlara neden olabilecek şişme, inflamasyon ve impaksiyon veya kabızlık içerir. Göğüs ağrısı, karın kasları ve karın duvarı ile ilgili spazm gibi sorunlardan da kaynaklanır.
Nöropatik ağrı: Omurilik ve periferik sinirlerin hasar görmesi veya işlev bozukluğundan kaynaklanır. Nöropatik ağrı tipik olarak yanma, karıncalanma, çekme, batma veya "iğneleyici" hissi verir. Bazı hastalar bıçaklama, delme, kesme ve sondaj ağrısına benzer tanımlamalar kullanır. Nöropatik ağrı yaygın olarak kalça, alt sırt, üstü sırt, kollar, parmaklar, karında görülüyor olmasına rağmen, çoğu zaman boyun, bacaklar, sırt, ayak, uyluk ve ayak parmaklarında yaralanma nedeniyle meydana gelir.
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Dr. Serap Latif Raif |
Ağrı yönetimi - Zihin ve vücut bakımı
Ağrı tedavilerinde hastanın ağrısının sebebine göre hem fiziksel hem de duygusal yaklaşımlar ön plana çıkabilir. Bilişsel-davranışçı terapi, insanlara acının ne olduğunu ve bu konuda ne yapabileceklerini öğrenip daha iyi anlayabilmelerini sağlar. Ağrı tedavisinde uygulanan teknikler şunlardır:
İlaçlar: Ağrı tedavisinde hastayı rahatlatmak amacı ile öncellikle ilaç tedavisi uygulanabilir. Uykuyu artıracak ve ağrıyı hafifletecek antidepresanlar, sinir hasarına ya da yaralanmasına bağlı ağrı tedavisinde etkili olabilen anti-nöbet ilaçları iltihaplanmayı ve ağrıyı hafifletebilir. Kas gevşetici ilaçlar da kas ağrılarının giderilmesinde hastalara büyük fayda sağlar.
Fizik tedavi: Terapi hem psikolojik hem de beden için amaçlanabilir. Fizik tedavi, bütün ağrı yönetimi programının çok önemli bir parçasıdır. Akıllı egzersiz cihazları, soğuk ve sıcak uygulamaları, özel masajlar sayesinde ağrının azaltılarak fiziksel ya da ruhsal sorunların tedavisi hedeflenir. TENS (transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu) terapisi, gevşeme teknikleri örneğin görsel imgeler, sakin bir sahneyi hayal ettirme, sıcak - soğuk terapi ve masaj fizik tedavide uygulanan teknikler arasındadır.
Tetik nokta enjeksiyonları: Ağrıya neden olan kaslardaki tetik noktalarını gevşetmek için uygulanan enjeksiyon tedavisi tekniğidir. Bu teknikte küçük bir enjeksiyon iğnesi ile tetik noktalarına anestezi sıvısı enjekte edilir. Böylece tetik noktanın gevşemesi sağlanarak ağrı giderilir. Hastada geçici bir rahatlama sağlayan tedavi tekniğidir. Çoğunlukla kol, bacak, sırt ve boyun kaslarındaki ağrıları tedavi etmekte kullanılır. Ayrıca bazı durumlarda stres tipi baş ağrıları, fibromiyalji ve miyofasiyal ağrı sendromunu (MAS) tipi ağrıların tedavisinde kullanılır.
TENS (Transkutanöz elektriksel sinir stimülasyonu): TENS cihazı ile cildin içinden düşük şiddetli elektrik akımlarıyla sinir uyarımı yapılarak ağrının kesilmesi sağlanır. TENS uygulamasında herhangi bir şekilde ağrı ya da sızı hissedilmez. Diyabetik nöropati gibi ağrıları gidermekte oldukça etkili bir tedavidir. Ancak kronik bel ağrısı tedavisinde TENS uygulaması etkili olmadığı için önerilmez.
En-Dynamic akıllı egzersiz programı: Akıllı egzersiz programı ile öncellikle doğru duruş ve doğru nefes alma öğretilir. Egzersiz önemli bir tedavi tekniğidir ve mutlaka kişiye özel olarak planlanmalıdır. Kişinin yaşı, genel sağlık durumu, kas gücü, dayanıklılığı ve esnekliğine göre planlanması gerekir. Egzersizle sırt, bel, boyun ağrıları tedavi edilebilir. Omurga çevresinin ve karın kaslarının gücünü, dayanıklılığını ve esnekliğini artıran egzersizler ile boyun, sırt ve bel ağrıları tedavi edilebilir. Güçlü kaslar doğal tıpkı bir korse gibi omurgayı koruma altına alır.
Manuel terapi ve tedavi yöntemleri: Manuel terapi el ile tedavi uygulanır. İlk seanstan itibaren ağrının büyük bir kısmı giderilebilir. Hızlı iyileşme imkanı sunan ve başarı oranı yüksek bir terapi yöntemidir. Herhangi bir ilaç kullanımı gerektirmez. Problemli bölgeye direkt uygulandığı için hızlı ve etkili bir çözüm sağlar. Bel, boyun, omuz, dirsek, el bileği, kalça, diz, ayak bileği, kırık sonrası rehabilitasyon tedavilerinde uygulanabilir.
Kupa terapisi: Tek bir seansta 5 masaj seansı etkisi gösteren en eski tedavi yöntemlerindendir. Kupa tedavisi hastalıktan kurtulma ya da sağlığı korumak amacıyla atık maddelerin yoğun olarak toplandığı belli noktalardaki tıkanıklık, kılcal veya ince damarlardan kirli kanın alınması şeklinde uygulanıyor. Kupa terapisi hemofili, hipertansiyon gibi kan hastalıkları, artrit dahil olmak üzere romatizmal rahatsızlıkları iyileştirmek için kullanılıyor.
Akupunktur: Endorfin üretimini artırarak ağrıyı engelleyen kimyasalların artmasını sağlayarak ağrının azalmasına yardımcı olur. Akupunktur baş ağrısı, bel ağrısı, adet ağrıları, karpal tünel sendromu, tenisçi dirseği, fibromiyalji, diz osteoartriti ve miyofasiyel ağrıların tedavisinde destek amacıyla uygulanır.
Refleksoloji asajı: Sinir noktaları belirli tekniklerle uyarılır, elektrokimyasal mesajların ortaya çıkmasını sağlar. Bu da nöronların yardımı ile ilgili organı uyarılmasına yardımcı olur. Ayak ve el refleksolojisi belli noktaların manuel uyarılmasıyla vücuttaki sinirlerin ve kan dolaşımının uyarılmasını sağlar. Refleksoloji en sık ayak bölgesine uygulanır.
Ozon tedavisi: Hücre yenilenmesini hızlandırdığı için eklem ağrıları, kireçlenmeler, bel ve boyun fıtıkları, fibromiyalji gibi rahatsızlıkların tedavisinde uygulanan çok daha etkili bir tedavi yöntemidir. Bu tedavi ile eklemlerde yer alan kıkırdak dokular hızlı bir iyileşme sürecine girer, kan dolaşımı hızlanır, hücrelerin salgıladığı iyileştirici enzimler ile hastalıklı hücreler iyileşme sürecine girer. Ozon tedavisi, düşük riskli ve genellikle standart medikal tedavilerin eşliğinde tamamlayıcı, destekleyici ve yeniden yapılandırıcı bir metottur.