SON DAKİKA
'Trilyeli' destek bekliyor
Çevrelerinde yaşananlara karşı hassasiyet göstererek harekete geçtiler. Kooperatif ile hem tarımda hem turizmde ilerleyebileceklerine inanıyorlardı. Kısıtlı imkanlarla başladılar. Önce evlerinde sonra kiraladıkları dükkanda faaliyetlerini sürdürdüler. ‘Tirilyeli’ tescilli markayla ürünlerini satmaya başladılar. Fuarlarda tanıttıkları zeytin, zeytinyağına sipariş yağdığını ancak karşılayamadıklarını söyleyen SS Merkez Tirilye Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Leyla Şeker, yaklaşık 15 gün önce Mudanya Belediyesi’nden ihaleyle 90 metrekarelik dükkan kiraladıklarını belirterek, “Üretim yeri düzenine sokabilecek desteği bulabilirsek, hedeflerimize ulaşma ümidimiz devam edecek” diyor.
Tirilye’de 2000’li yıllarla birlikte emlakçı sayısı artmaya başladı. Artan maliyetler karşısında ezilen üretici, arsasını satıyordu. Zeytinlikler yatırım için el değiştiriyordu. Bu süreçte bölgede yaşayan kadınlar zaman zaman bir araya geliyordu. Bu konular da tartışılıyordu. ‘Tirilyeli kadınlar, bir kooperatif kurmalı’, ‘Tirilye Zeytinini, tüccarın elinden kurtarmalıyız’ diye kendi aralarında konuşuyorlardı. 1972 yılında kurulmuş bir kooperatif vardı; ancak ekonomik, siyasi ve başka bir takım nedenlerle yürümemişti. Kadınlar arasında bu eski kooperatifin yatay geçişle birleştirilip, projeyle eski tarihi yağhanenin Tirilye’ye kazandırılabileceği tartışılıyordu. Kooperatifleşerek, aynı zamanda turizmde de adım atabileceklerine inanıyorlardı. Üreterek, yöresel unlu ürünleri, el işlerini ve özellikle Girit Danteli’ni gelire dönüştürmeleri, istihdam yaratmaları gerektiğini dile getiriyorlardı. İpek, pamuklu, keten dokuma gibi ürünleri Tirilye’de hayata geçirebilmek ve Tophane Meslek Lisesi dayanışmasıyla gençlere meslek kazandırıp, yurtdışına açabileceklerini konuşuyorlardı.
EVLERİNDE BAŞLADILAR
Bu amaçlar çerçevesinde kooperatifi kurmak üzere harekete geçtiler. Kapı kapı gezerek, 211 Tirilyeli kadının imzasını topladılar. Listedeki kadınlardan 10 isim belirlemelerini istediler. En çok adı geçen kadınların 23’ü ile SS Merkez Tirilye Tarımsal Kalkınma Kooperatifi kuruldu. Küçük evlerinde 2012 kışında keçeden filler, dantel çiçekli kolye ve taçlar yapıyor, payalleri projelere döküyorlardı. Sermayelerini de mikro kredi ile 500’er lira yatırarak, oluşturdular. Yarısı kuruluş masraflarına harcandı.
KADINLAR ÜRETİMDE ÇALIŞIYORDU
Kooperatifteki kadınların nerdeyse tamamı eşleriyle tarla, bağ, bahçe işleriyle uğraşıyordu. Yani üretimin içinde yer alıyorlardı. Zeytin üreticisi, olarak kırda çalışan da vardı; el işi, hamur işi yapan da... Aynı zamanda çocuklarını okutmak için de çabalıyorlardı.
ESKİ BİR EV KİRALADILAR
Kooperatifin üretim yeri için küçük eski bir ev kiraladılar. Filleri ve dantelleri sahilde satmaya başladılar. Kadınlar, burada müşteri ilişkilerini ve satışı öğrendi. Sonra Selanik göçmeni anane ve babaanne usulüyle erişte, tarhana, baklava, mantı, gözleme, çiğ börek yapmaya başladılar. Hemen kapı önünde iki masaları vardı. Lezzetli ürünlerinden dolayı müşterileri arttı. Kapıdan 50 metre mesafede deniz manzaralı yere masaları koyup; kahvaltı, mantı ve çiğ börek servisine başladılar.
DERNEK KURDULAR
İşler çoğalınca valiliğe ekipman desteği için başvuruda bulundular. Kooperatif olarak destek alamayınca mevcut kadınlara ilave 16 kişiyle 39 üyeli dernek kurdular. Aldıkları hamur karma makinesi, sanayi tipi bulaşık makinesi, rondo, sac, salça makinesini dernek aracılığıyla kiralayıp, kooperatifte kullandılar.
TİRİLYELİ MARKASI
İl Tarım Müdürlüğü ve İlçe Tarım Müdürlüğü’nden üretim izinlerini aldıktan sonra standardizasyonu sağladıkları ürünleri ‘Tirilyeli’ tescilli markalarıyla satmaya başladılar. Tarım İl Müdürlüğü görevlileri, üretim yeri ve tanıtım konusunda destek verdi. Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü de kendilerine önemli oranda destek sağladı. Yaptıkları çalışmalardan dolayı ‘Fark Yaratan Kadınlar’ ödülüne layık bulundular.
DEVLET POLİTİKASI OLMALI
Kadınların siyaset üstü çalıştığını ifade eden SS Merkez Tirilye Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Leyla Şeker, üretmeyi sevdiklerini kaydetti. Kooperatifçiliğin devlet politikası olarak ele alınması gerektiğini dile getiren Şeker, bu yolla desteklenmeleri gerektiğini belirterek, “Tüm desteklere hepimizin ulaşmasının adil yolunun açılması buna bağlı” dedi.
SİPARİŞ YAĞDI ANCAK KARŞILAYAMADIK
Zeytin ve zeytinyağını Nilüfer Belediyesi’nin tarım projesi aracılığıyla satmaya başladıklarını açıklayan SS Merkez Tirilye Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Leyla Şeker, “Civar köy kadınlarının el işlerini değerlendirmelerinde yardımcı olmaya ve istihdamına katkı sağlamaya çalıştık. Fuarlarda, standımızda sergiledik. ATO ve Bursa Tarım Fuarı’nda tanıttığımız zeytin, zeytinyağımızı sipariş yağdı ama henüz karşılayamadık. Tarhana, eriştede de az da olsa zincir marketlerin iki şubesine ürün vermeye devam ediyoruz” dedi.
DESTEK BULABİLİRSEK, HEDEFLERİMİZE ULAŞACAĞIZ
Yaklaşık 15 gün önce Mudanya Belediyesi’nden ihaleyle 90 metrekarelik dükkan kiraladıklarını anlatan Şeker, “Burayı üretim yeri düzenine sokabilecek desteği bulabilirsek, hedeflerimize ulaşma ümidimiz devam edecek. 3 yıllığına kiralayabildiğimiz için hibe projelerine sunamıyoruz” diye konuştu.
ANCAK ÇARKI DÖNDÜRÜYORUZ
Şimdiye kadar üretim yeri sorununu çözemediklerinden yakınan Şeker, ancak çarklarını döndürmeye çalıştıklarını belirterek, amaçladıkları istihdamı yaratamamanın üzüntüsünü dile getirdi. Şeker, ‘Tirilye Zeytini’ coğrafi işaretine de ulaşamadıklarını söyledi.
KADINLAR DAHA MUTLU
Kadın kooperatiflerinin kadına bakış açısını değiştirdiğini söyleyen Şeker, “Kooperatifler, kadınlara eşlerinin yanında değer kazandırdı. Özgüven sağladı. Kadınlarımız, emeklerine gelir kazanınca daha mutlu çalışıyor, daha az yoruluyorlar. Ekonomik özgürlüğün tadına varan kadın, daha yaratıcı olmaya ve ülke ekonomisi için değer üretmeye başladı” dedi.