Canlı Yayın
Bu nedenle New York'ta yaşayan gazeteci ve yayıncı Joseph Pulitzer heykelin kaidesinin yapımı için kendisinin sahibi olduğu “World” gazetesi aracılığıyla 100.000 dolar bağışlayacağını açıklayarak herkesi küçük de olsa bağış yapmaya çağırmıştır. Bu çağrı ve girişim bugünkü kitle fonlamasının erken örneği ve temel işleyişin yapı taşı olarak kabul edilmektedir. Gazeteci, yapmış olduğu bu fedakârlık sebebiyle daha sonraları gazetecilikte en prestijli ödül olarak kabul edilen 'Pulitzer' ödülünün de isim babası olacaktır. Sermaye eksiği olan bireylerin yanı sıra sistemin işlediğini gören birçok girişimci piyasalardaki yüksek faiz oranlarına katlanmamak adına kendisine bu yöntem ile zaman zaman faizsiz zaman zaman ise düşük faiz oranları ile fon temin etmeye başlamışlardır.
Dünyada oldukça popüler olan kitlesel fonlama platformları, şimdiye kadar birçok projeye destek olmuş durumda. En çok bilinen kitlesel fonlama sitelerinden biri olan Kickstarter kurulduğu günden bu yana 147.370 projeyi fonlamış ve bugüne kadar yaklaşık 4 milyar dolar para toplandı. Dünyada kitlesel fonlama platformlarının sayısı 2015 yılı itibariyle 2.902’dir ve tüm bu kitlesel fonlama platformları aracılığı ile toplanan paranın 2015 yılı itibariyle 34 milyar dolara ulaştığı bilinmektedir.
Her ne kadar yeni bir finansal enstrüman olmasa da Türkiye için yeni olması ve yaygınlaştığı taktirde Türkiye’de birçok girişimin önemli destek kaynaklarından biri olan Kitlesel Fonlama (Crowdfunding) girişimciler için yeni çıkan finansal enstrümanların başında gelmektedir. Kitlesel Fonlama sistemi Türkiye’de de Aralık 2017 tarihinde resmî gazetede yayınlanan yasa ile resmi bir yapıya kavuşmuştur. Türkiye’de 4 kitlesel fonlama platformları aracılığı ile şimdiye kadar toplanan toplam miktar 7 milyon TL’ye yaklaşmış durumda. Toplam desteklenen proje sayısı ise 181’dir. Resmi olarak Türkiye’de henüz 2 yılını bile doldurmamış bir sistem için 181 projenin desteklenmesi oldukça sevindirici bir gelişme.
Bu sistem kapsamında dünyada genel olarak ödül bazlı, hisse bazlı, borç bazlı ve bağış bazlı olmak üzere 4 tip kitle fonlama modeli uygulanmaktadır. Türkiye’de mevzuat gereği sadece iki kitlesel fonlama tipi aktif halde kullanılmaktadır. Bunlar bağış ve ödül temelli kitlesel fonlama platformlarıdır. Aralık 2016 tarihinde Türkiye’nin ilk kitlesel fonlama derneği kurulmuştur. Derneğin amacı ise çok az sayıda ve genellikle ‘ödül’ temelli olan kitlesel fonlama platformlarına yenilerinin eklenmesini sağlamaktır. Bu dernek, Türkiye’de kitlesel fonlamanın bilinirliliğini arttırmanın yanı sıra hukuki çerçevesinin oluşturulmasına da katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Kitlesel fonlama her iş fikri veya her girişimci için uygun olmayabilir. Bundan dolayı girişimciler alternatifleri düşünerek ona göre karar vermeleri daha uygun olabilir. Ayrıca Her alanda olduğu gibi Kitlesel fonlama sisteminin de bazı avantajları ve dezavantajları mevcuttur.
Avantajları;
Hız ve ulaşılabilirlik
Herhangi bir kitlesel fonlama kampanyasını başlatmak için özel bir vasfa ya da niteliğe ihtiyaç yoktur. Girişimci, en fazla bir saat gibi kısa bir sürede kampanyasının ana hatlarını oluşturabilir. Melek yatırımcılarla görüşürken yapacağı sunumlara ya da bir iş planına dahi gerek olmayabilir. (İş planı olması her zaman bir avantajdır).
Kolaylıkla pazarlanabilme
Girişimci, fon toplamak için sayfasını ilk hazırladığında, belirleyeceği birkaç pazarlama stratejisi ile sayfasının ziyaretçi sayısını büyük oranda artırabilir.
Geri bildirim alma
Girişimci, kitlesel fonlama kampanyasını hazırlayıp, ürününü veya is fikrini paylaştığında, takipçiler girişimcinin ürünü ile ilgili çok önemli geri bildirimler sunacaklardır. Takipçiler, girişimcinin ürünü ya da iş fikrini, girişimcinin göremediği zayıf noktalarını gösterebilir, ürününe yeni özellikler eklemesini söyleyebilir.
Tam kontrol
Geleneksel yatırımlardan farklı olarak, girişimci şirketin kontrolünü fon verenlere vermek zorunda değildir.
Tüketiciyi cezbetme
Kitlesel fonlama kampanyası sırasında pazarlama yapmak, girişimcinin markasına tüketicinin ilgisini çekmenin yollarından biridir. Bu, ilk pazarlama testi olarak da düşünebilir.
Alternatifler
Herkese uygun yüzlerce kitlesel fonlama platformu mevcut (Türkiye için şimdilik 5 tane). Girişimci birini beğenmezseniz bir başkasında şansını deneyebilir. Aynı zamanda kampanyası için farklı alternatiflere de sahiptir.
Dezavantajları;
İnceleme ve reddedilme
Girişimcinin sadece fikrinin olması kitlesel fonlama platformları tarafından kabul edileceği anlamına gelmiyor. Bazı kitlesel fonlama platformlarında girişimcinin fikrini sunması kolay iken, Kickstarter gibi bazı popüler kitlesel fonlama platformları çok sıkı incelemenin ardından projeleri kabul ediyor.
Rekabet
Girişimci, kampanyasını bir kitlesel fonlama platformu tarafından kabul ettirdiğinde bile ciddi bir rekabet ile karşılaşacaktır. Kitlesel fonlama platformları doğası nedeniyle kurulduğu günden bu yana oldukça popülerler. Bu tarz platformlarda sayısız projeler mevcut. O kadar proje arasında girişimcinin kendi projesine yer bulabilmek, projesini tanıtabilmek oldukça zordur.
Belirlediğiniz bütçeye ulaşmak
Kitlesel fonlama platformlarında, girişimcilerin projeleri için bir alt limit belirlemesi gerekmekte. Eğer kampanya süresince girişimci o parayı toplayamazsa, topladığı kadar miktar kampanya bağışçılarına geri ödenmektedir.
Komisyon
Kitlesel fonlama platformları girişimcinin kampanya süresince topladığı para üzerinden yüzde olarak küçük bir pay alır. Bu miktar kitlesel fonlama şirketine göre değişiklik göstermektedir.
Girişimcinin fikrinin kopyalanma ihtimali
Girişimci, ürününü ya da fikrini daha piyasaya sürmeden kampanya başlattığı için çalınma ihtimali olabilir. Örneğin Fidget Cube, Kickstarter’da popüler bir ürün iken bir Çin firması daha Fidget Cube çıkmadan benzer bir ürünü piyasaya ve çok daha ucuz fiyata sürmüşlerdir.
Başarısızlık riski
Eğer bir melek yatırımcıdan red cevabı alırsanız başka bir melek yatırımcıya gidebilirsiniz. Fakat kitlesel fonlama platformunda başarısız olursanız, tekrar toparlaması oldukça zordur.
Kaynak:
§ Ekonomistler Platformu, İnofinans Girişimciliği Destekleyen Finansal Enstrümanlar Raporu (2019)
§ Kitlesel Fonlama: Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları Üzerinden Bir Değerlendirme, Ceren Çubukçu, (2017)
§ WEB: https://blog.fundly.com/crowdfunding-statistics/
§ Kitle Fonlaması Finansman Yöntemi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler, Mehmet Kemalettin Çonkar, Muhammet Fatih Canbaz, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2018, 5(2), 119-132
Bu nedenle New York'ta yaşayan gazeteci ve yayıncı Joseph Pulitzer heykelin kaidesinin yapımı için kendisinin sahibi olduğu “World” gazetesi aracılığıyla 100.000 dolar bağışlayacağını açıklayarak herkesi küçük de olsa bağış yapmaya çağırmıştır. Bu çağrı ve girişim bugünkü kitle fonlamasının erken örneği ve temel işleyişin yapı taşı olarak kabul edilmektedir. Gazeteci, yapmış olduğu bu fedakârlık sebebiyle daha sonraları gazetecilikte en prestijli ödül olarak kabul edilen 'Pulitzer' ödülünün de isim babası olacaktır. Sermaye eksiği olan bireylerin yanı sıra sistemin işlediğini gören birçok girişimci piyasalardaki yüksek faiz oranlarına katlanmamak adına kendisine bu yöntem ile zaman zaman faizsiz zaman zaman ise düşük faiz oranları ile fon temin etmeye başlamışlardır.
Dünyada oldukça popüler olan kitlesel fonlama platformları, şimdiye kadar birçok projeye destek olmuş durumda. En çok bilinen kitlesel fonlama sitelerinden biri olan Kickstarter kurulduğu günden bu yana 147.370 projeyi fonlamış ve bugüne kadar yaklaşık 4 milyar dolar para toplandı. Dünyada kitlesel fonlama platformlarının sayısı 2015 yılı itibariyle 2.902’dir ve tüm bu kitlesel fonlama platformları aracılığı ile toplanan paranın 2015 yılı itibariyle 34 milyar dolara ulaştığı bilinmektedir.
Her ne kadar yeni bir finansal enstrüman olmasa da Türkiye için yeni olması ve yaygınlaştığı taktirde Türkiye’de birçok girişimin önemli destek kaynaklarından biri olan Kitlesel Fonlama (Crowdfunding) girişimciler için yeni çıkan finansal enstrümanların başında gelmektedir. Kitlesel Fonlama sistemi Türkiye’de de Aralık 2017 tarihinde resmî gazetede yayınlanan yasa ile resmi bir yapıya kavuşmuştur. Türkiye’de 4 kitlesel fonlama platformları aracılığı ile şimdiye kadar toplanan toplam miktar 7 milyon TL’ye yaklaşmış durumda. Toplam desteklenen proje sayısı ise 181’dir. Resmi olarak Türkiye’de henüz 2 yılını bile doldurmamış bir sistem için 181 projenin desteklenmesi oldukça sevindirici bir gelişme.
Bu sistem kapsamında dünyada genel olarak ödül bazlı, hisse bazlı, borç bazlı ve bağış bazlı olmak üzere 4 tip kitle fonlama modeli uygulanmaktadır. Türkiye’de mevzuat gereği sadece iki kitlesel fonlama tipi aktif halde kullanılmaktadır. Bunlar bağış ve ödül temelli kitlesel fonlama platformlarıdır. Aralık 2016 tarihinde Türkiye’nin ilk kitlesel fonlama derneği kurulmuştur. Derneğin amacı ise çok az sayıda ve genellikle ‘ödül’ temelli olan kitlesel fonlama platformlarına yenilerinin eklenmesini sağlamaktır. Bu dernek, Türkiye’de kitlesel fonlamanın bilinirliliğini arttırmanın yanı sıra hukuki çerçevesinin oluşturulmasına da katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.
Kitlesel fonlama her iş fikri veya her girişimci için uygun olmayabilir. Bundan dolayı girişimciler alternatifleri düşünerek ona göre karar vermeleri daha uygun olabilir. Ayrıca Her alanda olduğu gibi Kitlesel fonlama sisteminin de bazı avantajları ve dezavantajları mevcuttur.
Avantajları;
Hız ve ulaşılabilirlik
Herhangi bir kitlesel fonlama kampanyasını başlatmak için özel bir vasfa ya da niteliğe ihtiyaç yoktur. Girişimci, en fazla bir saat gibi kısa bir sürede kampanyasının ana hatlarını oluşturabilir. Melek yatırımcılarla görüşürken yapacağı sunumlara ya da bir iş planına dahi gerek olmayabilir. (İş planı olması her zaman bir avantajdır).
Kolaylıkla pazarlanabilme
Girişimci, fon toplamak için sayfasını ilk hazırladığında, belirleyeceği birkaç pazarlama stratejisi ile sayfasının ziyaretçi sayısını büyük oranda artırabilir.
Geri bildirim alma
Girişimci, kitlesel fonlama kampanyasını hazırlayıp, ürününü veya is fikrini paylaştığında, takipçiler girişimcinin ürünü ile ilgili çok önemli geri bildirimler sunacaklardır. Takipçiler, girişimcinin ürünü ya da iş fikrini, girişimcinin göremediği zayıf noktalarını gösterebilir, ürününe yeni özellikler eklemesini söyleyebilir.
Tam kontrol
Geleneksel yatırımlardan farklı olarak, girişimci şirketin kontrolünü fon verenlere vermek zorunda değildir.
Tüketiciyi cezbetme
Kitlesel fonlama kampanyası sırasında pazarlama yapmak, girişimcinin markasına tüketicinin ilgisini çekmenin yollarından biridir. Bu, ilk pazarlama testi olarak da düşünebilir.
Alternatifler
Herkese uygun yüzlerce kitlesel fonlama platformu mevcut (Türkiye için şimdilik 5 tane). Girişimci birini beğenmezseniz bir başkasında şansını deneyebilir. Aynı zamanda kampanyası için farklı alternatiflere de sahiptir.
Dezavantajları;
İnceleme ve reddedilme
Girişimcinin sadece fikrinin olması kitlesel fonlama platformları tarafından kabul edileceği anlamına gelmiyor. Bazı kitlesel fonlama platformlarında girişimcinin fikrini sunması kolay iken, Kickstarter gibi bazı popüler kitlesel fonlama platformları çok sıkı incelemenin ardından projeleri kabul ediyor.
Rekabet
Girişimci, kampanyasını bir kitlesel fonlama platformu tarafından kabul ettirdiğinde bile ciddi bir rekabet ile karşılaşacaktır. Kitlesel fonlama platformları doğası nedeniyle kurulduğu günden bu yana oldukça popülerler. Bu tarz platformlarda sayısız projeler mevcut. O kadar proje arasında girişimcinin kendi projesine yer bulabilmek, projesini tanıtabilmek oldukça zordur.
Belirlediğiniz bütçeye ulaşmak
Kitlesel fonlama platformlarında, girişimcilerin projeleri için bir alt limit belirlemesi gerekmekte. Eğer kampanya süresince girişimci o parayı toplayamazsa, topladığı kadar miktar kampanya bağışçılarına geri ödenmektedir.
Komisyon
Kitlesel fonlama platformları girişimcinin kampanya süresince topladığı para üzerinden yüzde olarak küçük bir pay alır. Bu miktar kitlesel fonlama şirketine göre değişiklik göstermektedir.
Girişimcinin fikrinin kopyalanma ihtimali
Girişimci, ürününü ya da fikrini daha piyasaya sürmeden kampanya başlattığı için çalınma ihtimali olabilir. Örneğin Fidget Cube, Kickstarter’da popüler bir ürün iken bir Çin firması daha Fidget Cube çıkmadan benzer bir ürünü piyasaya ve çok daha ucuz fiyata sürmüşlerdir.
Başarısızlık riski
Eğer bir melek yatırımcıdan red cevabı alırsanız başka bir melek yatırımcıya gidebilirsiniz. Fakat kitlesel fonlama platformunda başarısız olursanız, tekrar toparlaması oldukça zordur.
Kaynak:
§ Ekonomistler Platformu, İnofinans Girişimciliği Destekleyen Finansal Enstrümanlar Raporu (2019)
§ Kitlesel Fonlama: Türkiye’deki Kitlesel Fonlama Platformları Üzerinden Bir Değerlendirme, Ceren Çubukçu, (2017)
§ WEB: https://blog.fundly.com/crowdfunding-statistics/
§ Kitle Fonlaması Finansman Yöntemi: Türkiye’de Sistemin Geliştirilmesine Yönelik Öneriler, Mehmet Kemalettin Çonkar, Muhammet Fatih Canbaz, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2018, 5(2), 119-132
SON DAKİKA
