SON DAKİKA
Tuna’nın Nostaljik Şehri Budapeşte
Macaristan’ın başkenti Budapeşte, olağanüstü mimarisi, doğal güzellikleri, leziz tatları ve sahip olduğu termal kaynaklarıyla kalbinizi fethediyor.
Uzun yıllar ayrı şehirler olarak anılan Peşte, Buda ve Obuda 1873 yılında birleşerek Budapeşte adını alıyor. Roma kalıntılarına göre Obuda şehrin asıl merkezi, “Eski Buda” olarak geçiyor. Tuna nehrinin ikiye ayırdığı bu güzel şehrin batı kısmı Buda doğu kısmı ise Peşte. Buda kısmı alçak dağ sırası üzerinde daha çok tarihi gezilecek yerleriyle ön plandayken Peşte ise daha çok şehir merkezi ve eğlenceli gece hayatıyla ön plana çıkıyor.
Budapeşte’de 23 idari bölge bulunuyor. Şehirdeki bölgeler Paris’teki gibi spiral yönlü devam ediyor. Mesela havalimanına indiğinizde 18.bölgedesiniz, şehir merkezine doğru ilerledikçe bölge numaraları da değişiyor.
Konaklama Budapeşte’de konaklamak için şehrin her iki tarafında da her bütçeye uygun oteller mevcut, özellikle 1.bölge, 5.bölge ve 6.bölge ön plana çıkıyor. 1. Bölge olarak bilinen Kale bölgesinde kalırsanız Budapeşte’nin en güzel manzaralarına eşlik edebilirsiniz.
Buda Kalesi, Budapeşte Tarih Müzesi, Balıkçı Tabyası, Gellert Tepesi, Matthias Kilisesi bu bölgede yer alıyor. 5.bölge Belvaros Lipotvaros ise şehri yürüyerek keşfetmek için merkezi konumuyla ön plana çıkıyor. Budapeşte Parlamento Binası, Tuna nehrindeki ayakkabılar, Aziz Stephan Kilisesi, Zincir Köprü, ünlü alışveriş caddesi Vaci Utca, Budapeşte Eye olarak geçen şehrin simgelerinden dönme dolap bu bölgedeki başlıca gezilecek yerler arasında bulunuyor. 5.bölge Budapeşte’nin diğer bölgelerine göre 1.sınıf restoranların ağırlıkta olduğu hem otel hem de emlak fiyatları açısından yüksek rakamlı bölgesi diyebiliriz.
Terezvaros 6.bölge ise alışveriş severler için dünyaca ünlü markaların yan yana sıralandığı Andrassy Bulvarı ve daha uygun fiyatlı konaklama seçenekleri ile biliniyor. Fiyatlar Türkiye’ye göre biraz daha makul seviyede. Muhteşem mimarisi ile Macaristan Opera Binası, Liszt Müzik Akademisi, Terör evi müzesi bu bölgede yer alıyor.
Ulaşım Budapeşte’de şehir içi ulaşım oldukça kolay ve diğer Avrupa başkentlerine göre hesaplı. Hemen hemen her durakta bilet otomatları mevcut. Bilet otomatlarından nakit veya kredi kartı kullanarak ödeme yapabiliyorsunuz.
Günlük 1650 Huf (yaklaşık 70 TL) ödeyerek tüm iç hatlarda 24 saatlik biniş bileti alabilirsiniz. Eğer aileniz veya arkadaş grubunuzla giderseniz 5 kişiye kadar kullanımı olan biletlerle daha ekonomik gezebilirsiniz.
Tramvay, otobüs, doğaya daha az zarar veren elektrikli otobüs olarak bilinen troleybüs, feniküler, tren ve metro seçenekleri mevcut.
Dünya Miras Listesine dahil edilen metronun 1 numaralı hattı 1896’da kıta Avrupa’sının ilk metrosu ve dünyanın en eski 3. Metrosu olarak geçiyor. Para birimi Macaristan’ın resmi para birimi HUF diye simgelenen forint. 2022 yılı itibariyle 24 HUF 1 TL değerinde. Budapeşte’de alışveriş yaparken birçok yerde Euro ve dolar geçerli. Forint olarak ödemek isterseniz otellerde, restoranlarda, döviz bürolarında, banka şubelerinde döviz bozdurabilirsiniz.
Komisyon oranının %1 %3 arası olmasına dikkat etmenizde fayda var aksi halde zarar edebilirsiniz. Kredi kartı kullanımı diğer bir seçenek; sokak tezgâhları ve Pazar yerleri hariç tüm işletmelerde geçiyor.
Lezzetler Macarların milli yemeği efsanevi lezzet odun ateşinde pişen Gulaş çorbası! Gulaş çorbasının kökeni “guyaş” kelimesinden geliyor.
Macarlarda “guyaş” sığır çobanı anlamında kullanılıyor yani özünde sığır çobanı çorbası. Sığır eti, havuç, kereviz, patates, sarımsak, soğan ve kırmızı biberle yapılıyor. Bazı kaynaklara göre bu lezzetin Osmanlı’da kul aşı olarak ifade edilen çorba olduğu da söyleniyor.
Dünyanın en lezzetli tatlıları arasında gösterilen Esterhazy Torta ise Macarların bir başka ünlü lezzeti. İsmini Prens III. Esterhazy’den alan ceviz, bal, mereng katmanları, vanilya ve kremadan oluşan bu geleneksel pastayı özellikle krema severlere tavsiye ediyoruz.
Macaristan’a özgü içecekler arasında “Palinka” en çok tercih edilen likörlerinden. Sonrasında üzüm bağlarından kendilerine özgü tatla ürettikleri şarapları geliyor.
Efsaneye göre Osmanlı Egri kalesini kuşattığı sırada Macar askerlerinin döke saça kırmızı bir şeyler içtiğini ve cesurca savaştıklarını görür. Cesurca savaşmalarını o sırada içtikleri içeceğe bağlarlar ve merak edip ne olduğunu sorarlar.
Askerler “güçlenmek için boğa kanı” içtiklerini söylerler ve o günden bu yana Egri yöresinde üretilen şaraplar Boğa Kanı olarak anılır Kahramanlar Meydanı (Hösök Tere) 1896’da yapılan Kahramanlar Meydanı; Macarların bu topraklara 896’da gelişinin zaferine yapılan, bin yıllık tarihlerini anlatan bir meydan. Budapeşte’nin en çok ziyaret edildiği, resmî törenlerin, kutlamaların yapıldığı Kahramanlar Meydanı üç parçadan oluşuyor.
Tuna Nehri üzerine yapılan bu köprü sadece iki şehri birbirine bağlamanın yanı sıra ulaşımda getirdiği kolaylıklar ve ekonomiye de katkı sağlamış. Zincir Körpü şu anda tadilatta olduğu için üzerinden geçiş sağlanamıyor. Budapeşte’de iki yakayı birbirine bağlayan köprüler ve ışıklandırmalar özellikle akşam saatlerinde mutlaka görülmeli.
Gerdanlık misali parlayan Zincirli köprü kadar beyaz köprü olarak da geçen Elisabeth Köprüsü ve Franz Joseph olarak da bilinen Özgürlük Köprüsü görülmeye değer.
Elisabeth Köprüsü ismini imparator Franz Joseph’in eşi kraliçe Elisabeth’ten alıyor. Bu nedenle bu iki köprüye halk arasında karı koca köprüleri de deniliyor.
Franz Joseph / Özgürlük köprüsü 2.Dünya savaşında ağır hasar gördükten sonra tekrar inşa edilen ilk köprü olma özelliğini taşıyor. Opera binası Dünyanın en prestijli opera binalarından sayılan Macaristan Devlet Opera Binası 1200 kişi kapasitesi ile opera bale gösterimlerinin yanı sıra birçok festivale de eşlik ediyor.
Barok mimarisiyle göz kamaştıran bu binayı önceden rezervasyon yaptırmak şartıyla rehber eşliğinde gezebilirsiniz.
Tuna nehrindeki ayakkabılar
Tuna nehri kıyısındaki 60 çift demir ayakkabı, II. Dünya Savaşı’nda Naziler tarafından öldürülen Yahudileri anmak için yapılmış.
Savaş dönemi yokluk yıllarında ayakkabılar çok değerli olduğu için kurbanlardan ayakkabılarını çıkartıp suya atlamaları istenmiş ve nehire atladıktan sonra kurşuna dizilmişler. Bugün Tuna kıyısındaki bu demir ayakkabılar o katliamın anısı olarak açık müze olarak sergileniyor. Parlamento binası (Orszaghaz) Tuna nehri kıyısında Macaristan’ın kuruluşunun 1000. Yılı şerefine inşa edilen Macaristan Parlamento Binası ülkenin en büyük binası, dünyanın ise 3. Büyük parlamento binası olarak geçiyor. Bu görkemli binanın mimarı Imre Steindl önce Macaristan sonra Londra’da ihtisasını tamamladığı için neo gothic tarzda inşa edilen binada Londra’daki Westminster Sarayı’nın esintileri görülüyor.
Budapeşte Kahramanlar Meydanı’nın arka tarafında yer alan, 1895’te yapılan masalsı Vajdahunyad Kalesi doğal güzelliğiyle ziyaretçilerinin kalbini fethediyor. Tüm ihtişamıyla pek çok etkinliğe ve konserlere ev sahipliği yapan kalenin hemen önündeki Varosliget Gölü ise dünyanın ilk buz pateni maratonunun gerçekleştirildiği yer olarak geçiyor. Her yıl kasım ayından mart ayına kadar Avrupa’nın en büyük açık hava buz pateni pisti olarak kullanılan göl; yaz aylarında ise yerini gölde kayık keyfine, konserlerin ve çeşitli etkinliklerin düzenlendiği aktivitelere bırakıyor. Avrupa’nın en büyük hayvanat bahçesi, büyük sirk ve eğlence merkezi de kaleye 10 dakika yürüme mesafesinde bulunuyor.
Gül Baba
Budapeşte’nin yüksek noktalarından birine kurulmuş olan Gülbaba türbesi Osmanlı coğrafyasının kuzeydeki en eski İslami eseri ve aynı zamanda Macaristan’ın da en eski tarihi eserleri arasında yer alıyor. Kanuni Sultan Süleyman’ın Avrupa’ya gerçekleştirdiği seferler sırasında orduya eşlik eden Bektaşi dervişlerinden Gülbaba güllerin babası olarak biliniyor. Asıl ismi Merzifonlu Cafer olan Gül Baba’nın Evliya Çelebi’nin seyahatnamesinde Budin kuşatması sırasında şehit düştüğü dile getiriliyor.
Bugün Matthias Kilisesi olarak bilinen Osmanlı dönemindeki Fethiye Camii’nde cenaze namazının kılındığı ve Kanuni Sultan Süleyman’ın da bizzat eşlik ettiği belirtiliyor. Ölümünden iki yıl sonra 1543’te Gülbaba için türbe yapılmış. Türbe bahçesine girdiğinizde girişte Macarca Türkçe İngilizce bilgilendirmeler var. Gülbaba türbesi 1914’te tarihi eser olarak tescillenmiş, 1962’den itibaren müze olarak kullanılmaya başlanmış. Gülbaba türbesinin alt kısmı şu anda kültür merkezi olarak kullanılıyor, ebru sanatı, çini sanatı gibi kurslar düzenleniyor. Gülbaba Türbesi civarındaki cadde ve sokaklara Ankara Caddesi, Türbe sokağı, Gülbaba sokağı, Török (Türk) sokağı gibi Türkçe sokak isimleri verildiğini görebilirsiniz.
Tuna Nehri Tekne Turu
Budapeşte’de yapılabilecek en güzel aktivitelerden biri de Tuna nehrinden şehrin iki yakasını izlemek. Buda Kalesi, Parlamento Binası, Zincir Köprü, Özgürlük Köprüsü, Gellert Tepesi, Macaristan Ulusal Galerisi gibi şehrin başlıca simgeleri ışıl ışıl tüm görkemiyle karşınızda. Budapeşte’nin Tuna’nın incisi olarak geçme sebebini bu manzarayla daha iyi anlıyorsunuz.
Tekne turlarında birkaç seçenek var: gündüz turları, gece turları, günbatımı turları ve akşam yemekli turlar. Tavsiyem günbatımı turlarına katılıp şehri hem gündüz hem gece gözüyle görmeniz. Gecesi gündüzünden daha güzel olan nadide şehirlerden Budapeşte sunduğu manzaralarla eminim sizi de kendine hayran bırakacak.
Budapeşte’de gezilecek yerler, yapılacak aktiviteler bu kadarla bitmiyor. Unesco Dünya Miras Listesinde yer alan Budin Kalesi, Matthias Kilisesi, Balıkçılar Tabyası, şehrin simgelerinden Budapest Eye, çocuklu aileler için Çikolata Müzesi, Bilim Müzesi, Tuna Nehri’ni selamlayan Gellert Tepesi, zamanında Batı Doğu Almanya’nın buluşma yeri olan Balaton Gölü ve 20 km uzaklıkta resim galerileri, kırmızı biberleriyle meşhur Szentendre kasabası, Macaristan’ın eski başkenti Esztergom ziyaret edilebilecek diğer yerler arasında.
Bir sonraki yazımızda Budapeşte’nin güzelliklerini anlatmaya devam edeceğiz. Herkese keyifli haftalar dilerim.
