Zeytinyağı hakkında her şey

Zeytinyağı alırken nelere dikkat etmeliyiz? Raflardaki zeytinyağları arasında neden bu kadar fiyat farkı var? Ürünün pahalı olması, aynı zamanda kaliteli olması anlamına mı geliyor? Zeytinyağı ile kızartma yapılır mı? Zeytinyağı konusunda sizin de kafanız karışık ise bu yazıya göz atmadan geçmeyin...Breakfast dergisi Ekim - Kasım sayısında Duygu Özerson Elakdar imzasıyla kapsamlı bir zeytinyağı dosyası yayınlandı. Sağlığınızı ve lezzeti önemsiyorsanız bu bilgilere bakmadan zeytinyağı almayın... O halde gelin, yağın zeytine düştüğü, hasadın başladığı bu güzel aylarda biz de tüm bildiğimiz yanlış bilgileri temize çekelim. Erken hasat zeytinyağının taze, mis kokusu gibi berrak bilgilerle zeytini ve zeytinyağını karşılayalım. Natürel sızma, riviera, sızma, saf yağ, natürel birinci Nedir bu terimler? Natürel sızma (extra virgin): Bir kalite terimidir. Yağın asitliğinin 0,8in altında, tat ve kokusunun kusursuz olduğunu garanti eder. Bu yağlar meyvemsidir. Yani kokusunda ve tadında zeytinin cinsine göre çağla badem, enginar, muz kabuğu, domates, taze kesilmiş çimen gibi aromalar alırız. Erken hasat ve geç hasat (olgun) diye iki çeşittir. Bu iki çeşit yağ arasında bir fiyat farkı vardır. Nedenini aşağıda anlatacağım. Natürel birinci: Asit oranı yüzde 0,8 - 2 arasında olup tat ve kokusunda az miktarda kusur olan ama meyvemsiliğini koruyan yenilebilir zeytinyağıdır. Bu kalite bir yağ, yemek pişirmede kullanılabilir. Fiyatının daha uygun olması gerekir. Ancak ülkemizde; isminin Birinci olduğuna kanılması ihtimali ile iyi bir ambalaja konmuş ve çok yüksek fiyattan satılan bu kalite yağlar mevcuttur. Lampant: Marketlerde bu isimde bir zeytinyağı bulamazsınız. Çünkü lampant yenemeyecek kadar fazla kusurlu ve asit oranı yüzde 2den yüksek yağdır. Bu şekilde satışı yasaktır. Riviera: Adının bu kadar gösterişli olmasına kanmayın, yemeklik kalitenin en altıdır. Besin değeri yoktur. Çünkü riviera, lampant yağın ısıl işlemle kötü tat ve kokusundan arındırılarak içerisine yüzde 10 oranında natürel sızma katılması ile elde edilir. Raflarda en ucuz fiyattan satılması gereken yağ kalitesidir. Rivierayı rahatlıkla kızartmalarda kullanabilirsiniz. Yanma seviyesi 200 derece olan en güvenilir ve en hesaplı kızartma yağı rivieradır. Zeytinyağının her kalitesi kızartmada 200 dereceye kadar dayanır. Kanserojen madde salınımı yapmaz. Yukarıda sıraladığım natürel sızma, natürel birinci ve riviera dışında bir isimle adlandırılmış zeytinyağından uzak durun derim. Yasal olarak kaliteyi tayin eden ve denetimini mümkün kılan bu üç terim zeytinyağı ambalajında arayacağınız en önemli temel bilgilerdir. Erken hasat, zeytinler tam kararmadan toplanan zeytinlerden sıkılan yağa verilen isimdir. Erken hasat döneminde 7-8 kg zeytinden ancak 1 lt yağ alınırken, zeytinlerin karardığı dönemde yapılan hasatta ortalama 4 kg zeytinden 1 lt yağ alınır. Erken hasat yağda daha fazla besin değeri (örneğin fenolik bileşenler, antioksidanlar) bulunur. Bu nedenle de daha aromatik ve keskin karakterli bir yağdır. Asla sıcak yemeklerde kullanılmamalı, çiğ tüketilmelidir (özellikle kahvaltıda ya da servis tabağına aldığınız ılık zeytinyağlı yemeğin üzerine). Çok kaliteli bir erken hasat yağ cildiniz için de bir şifa kaynağıdır. (Yanıklarda, kuruluklarda, egzama tedavisinde vs.) Fiyatının neden daha yüksek olduğunu tüm bu bilgiler açıklıyor değil mi? Soğuk sıkım ne demek? Soğuk sıkım yazmazsa almamalı mıyım? Soğuk sıkım bir lüks gibi size sunulmasın. Bu, bir mecburiyettir! Aksi takdirde natürel sızma kalitesi asla elde edilemez. Soğuk sıkım, zeytin hamuru makinede dönerken, makinenin çeperinde dolaşan (asla zeytine değen değil) suyun sıcaklığının 26- 28 derece arasında olması demektir. Zeytin hamuruna kaynar su temas ederse, o zeytinlerden iyi kalite bir yağ alınması artık mümkün değildir. Geleneksel yöntem olan taş baskı ve/veya sepet baskı yöntemlerinde zeytin hamuru kaynar su ile süzdürülür. Bu surumda taş baskı bir zeytinyağının en iyi kalite zeytinyağı vermesini ummak çok yanlış olur. Ben bir tüketici olarak etikette taş baskı ibaresini gördüğümde arkama bakmadan kaçıyorum. Aynı şekilde soğuk sıkım ibaresi de beni ürkütüyor. Üreticinin zaten mecbur olduğu bir üretim yöntemini sanki bir katma değermiş gibi bana sunma çabası onun inanılırlığını zedeliyor gözümde. Maalesef bu konuda ülkemizde yasa tüketiciyi koruyan bir yaklaşımda değil. Zeytinyağının raf ömrü 2 yıl olarak belirlenmiştir. Bu tarihi geçen yağı atmanıza gerek olmamakla birlikte yağın etiket kalitesini beklememeniz gerekir. Buraya kadar yasa tüketiciyi koruyor. Ancak tebliğdeki bir açık tüketiciyi temel hakkı olan etiketin bilgilendirmesi hakkından mahrum bırakıyor. Şöyle ki: Üretim tarihi, dolum tarih ile bir tutuluyor. Yani 2000 yılından beri tanklarda duran bir zeytinyağını, bir üretici 2017 Ekim ayında şişelerse bu ürünün raf ömrü Ekim 2019a kadar uzamış oluyor. Bu durumda tüketici olarak kendinizi nispeten korumaya alabileceğiniz bir yöntem var. Üretim tarihi hasat dönemi aylarından birine tekabül eden zeytinyağlarını seçin derim. Örneğin erken hasat bir natürel sızma seçtiyseniz, üretim tarihi ekim - kasım ayı olmalı. Olgun natürel sızma seçtiyseniz, kasım - aralık - ocak ayları olmasına dikkat edin. Burada önemli olan üreticinin tüketiciye vermek istediği dürüstlük mesajıdır. Ekim ayında hasat edilen ve işlenen zeytinlerin ömrü o tarihte başlamıştır çünkü. İster üretici şişelemeyi hemen yapmış olsun, isterse ağustos ayında; önemli olan bu arada üreticinin gerçek hasat tarihini baz almasıdır. Her ne kadar bu durum üreticiye rafta zaman kaybettirmiş olsa da. Bazı üreticiler dolum tarihi yanında hasat dönemini bildirirler ki bu da çok doğru bir yöntemdir. Umarım bu pratik bilgiler size bir sonraki zeytinyağı alışverişinizde yardımcı olur. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde eğitim aldı. Yüksek lisansını Paris Sorbonne Üniversitesinde işletme üzerine yaptı. Kariyerinin ilk 8 yılında Pariste moda fuarı organizatör firması; Eurovette pazarlama müdürü olarak çalıştı. Eşinin işi gereği taşındığı Libyada modern sanat galerisi ve organizasyon firması kurdu ve işletti. 2011 yılında ailecek Türkiyeye kesin dönüş yaptığından bu yana eşiyle Urlada zeytincilik yapıyor. Bu süre zarfında, dünyanın en prestijli Zeytinyağı Teknolojileri ve Tadım Uzmanlığı okulu olan O.N.A.O.Oda 4 yıl süren eğitimini tamamladı. Şu anda Urla Bademler Köyünde 2400 dönüme kurulu Hiç Zeytin Ormanında organik tarım yapıyor. Kendi markası olan Hiç Natürel Sızma Zeytinyağı ve doğal ürünleri üretiyor. Ayrıca yurtiçi ve ABDye markalı olarak satışını yapıyor.