SON DAKİKA
Yeryüzünün Devleri: Dağların Oluşumu Ve Jeolojik Yapısı
Bir dizi jeolojik süreç ile beraber ortaya çıkan dağlar, yeryüzünün en önemli oluşumları içerisinde yer alır. Yüzbinlerce ve hatta milyonlarca yıllar içerisinde oluşumu gerçekleşen dağlar, aynı zamanda dünyanın çekirdeğine ulaşan yapılara sahiptir. Böylece yanardağlar da oluşur ve dünyanın şekillenmesi noktasında önemli potansiyel teşkil ederler.
Yeryüzünün devleri olarak da ifade edilebilecek olan dağlar, jeolojik yapısı ile birlikte dünyanın birçok farklı yerinde yükseklikleri üzerinden öne çıkarlar. Özellikle bu konuda Everest Dağı, uzunluğu ile beraber dağcılar açısından büyük bir öneme sahiptir.
Yeryüzünün Devleri: Dağların Oluşumu ve Jeolojik Yapısı
Sıra dağlar ya da denize paralel olmaları ile birlikte dünyanın birçok farklı yerinde dağ oluşumu bulunmaktadır. Yeryüzünün devleri olarak ifade edilen dağlar, pek çok ülkede şehirlerin etrafını sararlar. Aynı zamanda jeolojik yapısı üzerinden sırasıyla yüz binlerce yıl içerisinde oluşumu gerçekleşmiştir.
Bu yapı dünyanın oluşmaya başlaması ile beraber yeryüzünde gerçekleşen birtakım aşamalar kapsamında ön plana çıkar. Böylece sönmüş yanardağlar, aktif yanardağlar ya da sıradağlar ve birçok farklı dağ türü oluşumu gerçekleşir.
Dağların kıtaları inşa edildiği başlıca mekanizma olarak orojenez öne çıkmaktadır. Bu bağlamda orojen veya bir orojenik kemer, yaşanan süreç kapsamında kıta plakasını buruşturur. Özellikle yer alanındaki levhaların deprem ve sürtünme ile birlikte benzeri unsurlar kapsamında birbirine itmesi eşliğinde aşama gerçekleşir.
Böylece bir veya daha fazla sıra dağın oluşması için levhalar ve plakalar yeryüzünden yukarı doğru itilir. Topluca orojenez olarak da bilinen bu işlem, bir dizi Jeolojik oluşum altında gerçekleşmektedir. Bu işlemlerin tamamlanması ile beraber yeryüzünün devleri olarak dağlar oluşur.
Dağ Oluşumunda Etkili Olan Unsurlar Nelerdir?
Orojenik veya epirojenik hareketlerden ortaya çıkan dağ oluşumu, dünyanın en önemli jeolojik yapıları içerisinde yer alır. Farklı yüksekliklerde dünyanın değişik yerlerinde bulunan dağlar, yeryüzünün en önemli yapıları içerisinde gelir. Bu kapsamda kıta plakasının buruşmasını sebep veren ve dağın oluşumunu sağlayan birçok etmen bulunmaktadır.
- Litosferik tabakaların hareketleri
- Sıkıştırıcı güçler
- İzostatik yükselti
- Volkanik kayaçların araya girmesi
Bu şekilde yukarıda verilen etmenler kıta plakasının buruşması ve itilmesi kapsamında yukarı doğru bir daha oluşumuna sebebiyet verir. Böylece çevredeki kaya yüzeylerinin daha yüksekte olmasını sağlayan bir yapı ortaya çıkarılır. Yüzbinlerce ve hatta milyonlarca yıl boyunca yavaş yavaş gerçekleşen bir süreç olarak bu durumun ortaya çıktığını söylemek mümkündür.
Türkiye'de Dağlar Nasıl Oluşur?
Türkiye'de yer alan Dağlar Alp-Himalaya orojenezi üzerinden oluşmuştur. Özellikle Kuzey Anadolu Dağları ile birlikte Toros dağlarının bu şekilde meydana geldiğini ifade etmek mümkündür. Kıvrılma neticesinde ise yüksek kısımda kalan bölüm Antiklinal olarak bilinir.
Çanaksı olarak da ifade edilen ve Altta kalan kısım ise Senklinal şeklinde bilinmektedir. Böylece oluşan dağlar genel çerçevede bir üçgen yapısı meydana getirir ve farklı yüksekliklerde ortaya çıkarlar.