SON DAKİKA
Pamuk Nasıl Yetişir? Türkiye'de Nerede En İyi Şekilde Yetişir?
Pamuk tarımı, hem emek hem de dikkat isteyen bir üretim sürecidir. Sıcak iklim bölgelerinde yetişen tropik bitkiler arasında yer alır. Geniş kullanım alanı sayesinde pamuk, tekstil endüstri açısından büyük bir ekonomik değere sahiptir. Peki, pamuk nasıl yetiştirilir ve Türkiye'de en verimli hangi bölgelerde üretilir? İşte bu değerli tarım ürünü hakkında merak edilen detaylar.
Pamuk, aslında uzun ömürlüdür ama tarımda genelde bir sezonluk olarak yetiştirilir. Kökleri derine iner ve toprağa sıkıca tutunur. Boyu genellikle bir ile iki metre arasında değişir. Bitkinin gövdesinde geniş, damarlı yapraklar bulunur. Yaprakların alt kısmına yakın yerlerde küçük yapılar yer alır. Bu bölgelerde beyaz, kırmızı ya da alacalı renklerde çiçekler açar. Zamanla bu çiçeklerin yerini meyveler alır. Meyve kabukları olgunlaştığında çatlar ve içinden yumuşak lifler görünür hale gelir.
Pamuk yetiştiriciliği, iklim koşullarından toprak hazırlığına, ekim zamanlamasından hasat sonrası işlemlere kadar dikkat isteyen bir süreçtir. Verimli bir pamuk üretimi yaparken dikkat edilmesi gereken belli başlı kurallara uymak gerekir.
Pamuk ekimine başlamadan önce sağlıklı ve kaliteli tohum seçimi yapılmalıdır. Tohumlar, genellikle ilkbahar aylarında, toprak sıcaklığı 15 dereceye ulaştığında ekilir. Bu sıcaklık sabah saatlerinde 4-5 gün boyunca aynı seviyede devam ediyorsa, ekim için ideal zaman gelmiş demektir. Türkiye'de bu dönem genellikle 20 Nisan - 15 Mayıs tarihleri arasına denk gelir.
Toprak hazırlığı ise pamuk tarımının en önemli aşamalarından biridir. Ekim öncesinde tarla 25-30 cm derinliğinde sürülerek havalandırılır. Bu sayede toprak daha fazla su tutar, yabancı kökler temizlenir ve verim artar. Organik madde oluşumunu destekleyen bu işlem, toprağın yapısını iyileştirir.
Pamuk üretiminde ekim nöbeti uygulaması da büyük önem taşır. Toprağın yorulmasını engelleyen bu yöntem sayesinde verimlilik korunur. Nöbet bitkileri olarak baklagiller, mısır, yer fıstığı, patates, hububat ve çeltik gibi ürünler tercih edilir.
Tohumlar derine ekilmemelidir. İdeal ekim derinliği 4-5 cm olmalıdır. Çok derin dikim, çimlenmeyi zorlaştırabilir. Hafif yapılı topraklarda biraz daha derin ekim yapılabilirken, ağır topraklarda yüzeye yakın ekim önerilir. Dekar başına ortalama 5-6 kg tohum kullanılmaktadır.
Ekim sırasında sıra aralığı da önemlidir. Makineyle bakım yapılacaksa 65-70 cm, hayvanla yapılacaksa 50-60 cm aralık bırakılmalıdır. Tarlaya ekilen pamuk fideleri, bol güneş alacak şekilde konumlandırılmalıdır.
Pamuk bitkisi, büyüme sürecinde yabancı otlara karşı oldukça hassastır. Bu nedenle düzenli olarak ot temizliği yapılmalıdır. Ayrıca toprak zararlısı olan toprak piresine karşı da önlem alınması gerekir.
Pamuk ekiminden yaklaşık 6 ay sonra, yani sonbahar döneminde hasat yapılır. Hasat sonrası tarlada kalan saplar, sap keserle küçük parçalara ayrılarak yok edilir ve toprak bir sonraki sezon için yeniden hazırlanır.
Dünyada pamuk yetiştiriciliğinde, Mısır, Özbekistan, Türkmenistan, Hindistan, Çin, ABD gibi ülkeler önde gelir.
Türkiye’de pamuk tarımı en çok Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde yapılmaktadır. Özellikle Şanlıurfa, pamuk üretiminde başı çekmektedir. Bu başarının arkasında GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) gibi sulama ve tarım altyapısını güçlendiren projeler yer almaktadır.
Akdeniz Bölgesi’nde ise Adana başta olmak üzere Mersin, Hatay ve Kahramanmaraş gibi şehirlerde pamuk üretimi yaygındır. Marmara Bölgesi’nde ise Çanakkale, Bursa ve Balıkesir çevresinde üretim yapılmaktadır. Doğu Anadolu Bölgesi’nde Iğdır, Elazığ ve Malatya gibi illerde de pamuk tarımı görülmektedir.
Karadeniz Bölgesi ise yaz aylarında yeterli kuraklık yaşanmadığı için pamuk yetiştiriciliği açısından uygun değildir. Türkiye’nin pamuk ekim alanlarında bitkilerin doğrudan güneş alacak şekilde dikilmesine dikkat edilir. Düzenli sulama, yabancı otların temizlenmesi ve sıcak hava koşulları, verimli bir hasat için önem taşır.
Kaliteli pamuk üretimi için sıcak, kurak yazlar ve yeterli sulama imkânı gereklidir. Bu açıdan bakıldığında, hem Türkiye hem de dünya genelinde en kaliteli pamuk Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yetişmektedir. Özellikle yaz aylarında sıcaklıkların yüksek seyrettiği, sulama sıkıntısı yaşanmayan bölgeler pamuk için en ideal tarım alanlarıdır. Ayrıca, hasat döneminde yağış olmaması pamuk kalitesini doğrudan etkiler. Bu nedenle iklim koşulları kadar sulama ve tarla bakımı da yüksek kaliteyi belirleyen faktörler arasında yer alır.