Kadınlar Günü’nde 'Kadın ilklerimiz'

Bugün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Kutlu olsun. Bu bağlamda kadın ilklerimizi analım. Artık her alanda on binlercesi olan ilkleri. (Güneri Cıvaoğlu- Milliyet) (FOTOĞRAFLAR: MİLLİYET FOTO ARŞİV)İlk Kadın Feminist: Fatma Aliye (1862-1936): Türkiyenin ilk kadın aktivisti ve feministidir. Cumhuriyetin ilk yıllarında kadınlar fırkasını (partisi) kurmuştu. Ankaradan onaylanmayınca bu hareketi Cemiyet olarak devam ettirdi. Türkü, roman yazarı, çevirmen ve aktivisttir. Ünü tarihçi Ahmet Cevdet Paşanın kızıdır. 50 TLlik banknotların arka yüzünde Fatma Aliyenin resmi vardır. İlk Kadın Hekim: Safiye Ali (1887-1952): Türkiyenin ilk kadın doktorudur. 1903 yılında Almanyada Tıp Fakültesini bitirdi. Kadın sağlığı ve eğitimi alanlarında öncü oldu. Olimpiyatlara katılan ilk kadın sporcular: Suat Aşani ve Halet Çambel: 1936 yaz olimpiyatlarında bireysel eskirim müsabakalarında yarıştılar. Halet Çambel ayrıca önemli bir bilim kadınıdır. Arnavutköy Amerikan Kız Kolejinde öğrenciyken eskirim sporuyla tanıştı, ustalaştı. Fransa Sorbonne Arkeoloji okudu. Alacahöyük kazısına ve diğer kazılara yıllarını verdi. 1936 Olimpiyatlarına katıldığında Hitler tarafından görüşmeye çağırıldı, ancak devlet izni olmadan mümkün değil gerekçesiyle daveti geri çevirdi. Kadim Finike yazısını okuyabildiği için Hitit hiyerogliflerinin çözümüne katkıda bulundu. Halet Çambel doktorasını İstanbul Üniversitesinde tamamladı. Yıllarca hocalık yaptı. Yurtdışındaki üniversitelerde de ders verdi. Eşi Nail Çakırhan da Ağahan Mimari Ödüllüdür. Kariyerden mimar değildi. Şairdi. (Ödülü kabul etmemiş, mimarlık eğitimi almadan kendini yetiştiren alaylı bir mimara verilmesini istemiştir.) İlk Kadın Mimar: Leman Tomsu (1899-1976): Güzel Sanatlar Akademisi mezunudur. Çeşitli projelerde yer aldı ve mimarlık alanında kadınların önünü açmak için çaba gösterdi. İlk Kadın İnşaat Mühendisi: Sabiha Rıfat (1900-1977): 1923 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Anıtkabir inşaatının 10 yıl boyunca baş mühendisiydi. İlk Kadın Savaş Pilotu: Sabiha Gökçen (1913-2001): Türkiyenin ilk kadın pilotu ve dünyanın ilk kadın savaş pilotlarından biridir. Atatürkün manevi kızlarındandır. İstanbulun Anadolu yakasındaki Havalimanına onun adı verildi. İlk Kadın Gazeteci: Nezihe Muhiddin (1889-1958): Kadın hakları savunucusu ve eğitimcidir. Kadınlar Dünyası adlı gazeteyi yayınlayarak kadın hakları için mücadele etti.İlk Kadın Bakan ve Rektör: Türkan Akyol (1914-1996): Ankara Üniversitesinde Türk Dili ve Edebiyatı profesörü ve rektör olarak görev yaptı.1971 Nihat Erim hükümetinde Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcısıydı. İlk Kadın Avukat: Süreyya Ağaoğlu (1895-1960): İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. 1923 yılında avukatlık ruhsatını aldı. Türkiyede kadınların hukuk alanındaki haklarının savunucusu oldu. Kadın hakları ve eğitimi hareketinde aktif rol oynadı. İlk Kadın Tiyatro Sanatçısı: Afife Jale (1887-1941): İstanbulda doğdu. 1919da kadınların sahneye çıkmaları yasakken bu duvarı yıktı ve sahne aldı. Türkiyede ilk kadın operacı, tiyatrocu ve balerin olarak tanınır. Sahneye çıkmasıyla kadınların tiyatroda yer alması olağanüstüydü. Kadının toplumsal statüsünün güçlenmesi için mücadele etti. Her yıl Afife Jale adına Tiyatro ödüllerinin verildiği önemli bir etkinlik düzenleniyor. Afife Jale adlı, onun hayatını anlatan bir modern bale eseri vardır. İlk Güzellik Kraliçesi: Keriman Halis İnce (1913-2012): 1929 yılında İlk Türkiye Güzellik Kraliçesi seçildi. 1932de Budapeştede düzenlenen Uluslararası Güzellik Yarışmasında Dünya Güzeli tacını kazandı. Keriman Halis Ece, ayrıca Türkiyenin ilk ve tek Miss Universe unvanını da kazanan isimdir. İlk Kadın Ressam: Mihri Müşfik Hanım (1886-1954): Türk resim sanatının öncülerinden biri olarak kabul edilir. Osmanlı İmparatorluğunun son dönemlerinden Cumhuriyetin ilk yıllarına kadar uzanan süreçte eserler üretti. Portrelerden manzaralara geniş bir yelpazede çalıştı. İlk Kadın Veteriner: Dr. Müfide İlhan (Doğum ve vefat tarihi bilinmiyor) Türkiyenin ilk kadın veterineridir. 1933 yılında İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesinden mezun olmuştur. Müfide İlhan, Türkiyede veterinerlik alanında eğitim alan ve bu alanda çalışan ilk kadın olarak öne çıkmıştır. Bu alanda kadınların da yer alabileceğini göstererek, cinsiyet ayrımcılığına -bir bakıma- meydan okumuştur. İlk Gökbilimci, Hatice Nüzhet Gökdoğan (1910-2003): Türkiye Cumhuriyetinin astronomi dalında ilk bilim kadınıdır. İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesini yöneten ilk kadın dekandır. İlk Kadın Mimar: Leman Cevat Tomsu (1913–1988): 1934 yılında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisinden mezun olduğunda mimar unvanını alan ilk Türk kadınlarındandı. Daha sonra İTÜnün Mimarlık Fakültesinde profesör oldu. Mimari kürsüsünün ilk kadın hocasıdır. Mimarlık yarışmasını kazanarak, Kayseri Tiyatrosunu tasarladı.