SON DAKİKA
Gluten-Kanser ilişkisi: Gluten kanser yapar mı? Hangi besinlerde var? Merak edilen soru yanıtını buldu
Birçok kişi gaz, şişkinlik ve düzensiz dışkılama gibi şikayetler sonrası bazı besin gruplarını tüketmeyerek bu sorunları kontrol altına almaya çalışıyor. Bunun iki bilinen örneği laktoz ve gluten. Buğday, çavdar ve arpada bulunun protein olan glutenle ilgili son zamanlarda 'kanser yapıyor' haberleri kafaları karıştırdı. Peki gluten kanser yapıyor mu? Gluten hangi besinlerde var? Prof. Dr. Osman Müftüoğlu Hürriyet'teki köşesini bu konuya ayırdı ve Prof. Dr. Mustafa Özdoğan'la konuştu. İşte glutenle ilgili merak edilenler...
Plasebo etkisini herkes duymuştur. Plasebo etkisi, bir kişiye, ilaç görünümlü fakat içinde aktif madde olmayan bir tablet verildiğinde, test edilen durumla ilgili kişide olumlu etkiler görülme durumudur. Nocebo etkisi ise, plaseboya benzer fakat daha az bilinen bir kavramdır. Nocebo etkisi, kişinin bir durumla alakalı negatif beklentilerinin, kişiyi olumsuz etkilemesi anlamına gelmektedir. Son zamanlarda birçok kişi gaz, şişkinlik ve düzensiz dışkılama gibi şikayetlerle birçok besin grubunu keserek, şikayetlerini kontrol altına almaya çalışmakta. Bunun iki meşhur örneği laktoz ve glutendir. Örneğin, bir insanın laktoz intoleransı varsa bile, kişinin günlük 12 grama kadar laktozu tolere edebildiği kabul edilmektedir.
Laktozla ilgili nocebo etkisine bakan bir araştırmada, gerçekten laktoz intoleransı olmayan kişilerde, neredeyse katılımcıların yarısının süt ürünleri tükettiğinde, sanki laktoz intoleransı varmış gibi tepkiler verdiği gözlemlenmiş. Bunun nedeninin nocebo etkisi, yani negatif beklentilerin kişiyi olumsuz etkilemesi olduğu düşünülmüş.
Yani kişinin bir besin türüne karşı intoleransı / duyarlılığı / alerjisi olduğuna inanması ve bu şekilde bir beklenti oluşturması, kişide buna karşı bir intolerans olmasa bile, intolerans varmış gibi tepkiler vermesine neden olabiliyor. Sözde bilimsel içeriklerin, bilimselmiş gibi paylaşılmasından dolayı, herkesin laktoz, gluten ve daha birçok şeye intoleransı varmış gibi algının oluştuğu bir dönemdeyiz.
Senelerdir süt veya glutenli ürünler tüketiyor, hiçbir sorun yaşamıyorduysanız, fakat son zamanlarda internette veya TV’de dolanan manipülatif bilgiler sonrası bir anda bu ürünlere tepki verdiğinizi gözlemliyorsanız, nocebo etkisini hatırlamakta ve bu ihtimali değerlendirmekte yarar olabilir.
Gluten ve kanser ilişkisine dair net bilimsel veriler mevcut değildir. Gerçekten gluten duyarlılığı olan kişiler, elbette gluten tüketimini azaltmalıdır. Fakat bu durumun toplumda oldukça nadir görüldüğünü, günümüzde gluten intoleransının abartıldığını ve bu konudaki negatif inançların da kişileri olumsuz etkileyebileceğini akılda tutmakta fayda vardır. Glutenden uzak durması gereken bir sağlık sorununa sahip kişilerin, en besleyici seçenekleri bulmak için yiyecek etiketlerini okuması gerekir. Kinoa, karabuğday, teff, darı, mısır ve pirinç gibi glutensiz kepekli tahıllar iyi doğal folat, tiamin, riboflavin, niasin ve demir kaynakları ile protein ve lif içerir.
BİZ NE YAPMALIYIZ
Kanaatimce ÇÖLYAK hastaları dışında gluten duyarlılığı meselesini çok fazla büyütmememizde yarar var. Çölyak hastalarının “yaratabileceği ciddi alerji sorunlar nedeniyle” gluten içeren besinlerden (tahıllardan üretilen her türlü besin) uzak durması şart, bu kesin. Glutenli gıdalar tükettiğinde “gaz, şişkinlik, karın ağrısı, ishal/kabızlık ve benzeri hazımsızlık sorunu yaşayanların da” glutenli besinlerden mümkün olduğu ölçüde uzak durmalarında hatta beslenme listelerinden o besinleri çıkarmalarında da fayda olabilir. Ancak ne var ki gluteni, dolayısıyla tahıl kökenli besinleri özellikle de tam tahıllardan üretilen kaliteli köy ekmeklerini külliyen “sağlık düşmanı” ilan etmek ve fobi düzeyinde bir korku ortamı yaratmanın doğru olmadığını düşünüyorum.
