Tarihte bugün: 27 Temmuz

Avusturya 1914 yılında Sırbistan'a resmen savaş ilan etti ve Birinci Dünya Savaşı başladı.

Haberin Devamı

Birinci Dünya Savaşı, 1914'te Avrupa'da başladı ve dünyanın dört bir yanındaki ülkelerin katılması ile 1918'de sona erdi. 30 Ekim 1918'de Osmanlı Devleti Mondros Mütarekesi'ni imzalayarak savaştan çekildi.

Birinci Dünya Savaşı, 19'uncu yüzyıl ile 20'nci yüzyılın başlarında meydana gelen olay ve gelişmelerin bir sonucudur. Bu bakımdan sebeplerini bu dönemde aramak gerekir.

Birinci Dünya Savaşı, Avrupa'da dört merkezi devlete karşı, Avrupa ve diğer kıtalarda bulunan 25 devletin giriştiği, o tarihe kadar görülmemiş ilk dünya savaşıdır.

Birinci Dünya Savaşı, Avrupa'da ittifak devletleri diye adlandırılan Almanya, Avusturya-Macaristan, Osmanlı ile itilaf devletleri diye adlandırılan İngiltere, Fransa, Rusya ve ABD arasında gerçekleşti.

Savaşın genel ve özel olmak üzere iki nedeni vardır:

Genel nedenler:

Fransız Devrimi'nin getirdiği yeni anlayış ve görüşler siyasi ve sosyal hayatta büyük değişiklikler yapmıştı. Milliyetçilik düşüncesi özellikle 20'nci yüzyılın başlarında etkisini göstermiştir. 1815'te Viyana Kongresi ile Avrupa'ya yeni statü getirilmiş ve buna göre de güçler dengesi kurulmuştu. Özellikle 1870 Sedan Savaşı ile Alman ve İtalyan birliklerinin kurulması ve bu devletlerin girişimlerde bulunmaları Viyana Kongresi statüsünü ve güçler dengesini büyük ölçüde değiştirmiştir.

19'uncu yüzyıl içinde önem kazanmış diğer bir gelişme de sanayileşmedir. Sanayileşme sonuç olarak sömür geliciliği doğurmuş, büyük devletlerin çıkar çatışmaları Afrika ve Uzakdoğu'ya kadar yayılmıştır. Hammadde ve pazar arayışı hızlanmış, bütün devletler sömürge yarışına girmiştir. Bazı devletlerin siyasi birliklerini geç kurmaları blokları ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bloklar hızla silahlanarak yeni bir savaşın şartlarını hazırlamıştır.

Özel nedenler:

Devletlerin izledikleri politikalar ve çeşitli çıkarlar özellikle bu devletleri karşı karşıya getirmiştir. Rekabet ittifak ve itilaf devletleri arasında meydana gelmiştir. Savaş öncesi devletlerin durumuna bakıldığında:

Almanya: Siyasal birliklerini kurduktan sonra (1871) ekonomisinde büyük bir canlanma meydana gelmiştir. Birliğini geç kurduğundan dolayı sömürgeciliği geç başlamıştır. Özellikle İngiltere ile rekabete girişmiştir.

İngiltere: Almanyanın siyasal ve ekonomik açıdan güçlenmesinden rahatsız olmuştur. Kendisine rakip olabilecek güçlerden kurtulmayı istemektedir. Buna karşı deniz kuvvetlerini arttırmıştır.

Fransa: 1870 Sedan Savaşı ile Almanya'ya kaptırdığı Alsance-Loren bölgelerini geri almak istemektedir. Bundan dolayı Almanya'ya karşı bir düşmanlık içindedir.

Rusya: Panislavizm ilkesi ile Balkanlara hakim olmak istemektedir. Ayrıca Rusya, Boğazlar'ı ele geçirerek Akdeniz'e inmek istemekteydi.

İtalya: Sömürgecilikte geri kalmıştır. Amacı yeni sömürgeler ele geçirmenin yanında, eski Roma İmparatorluğu'nu yeniden kurmaktır.

Avusturya-Macaristan: En büyük tehlikesi Rusya'dır. Panislavizme karşı mücadele etmiştir.

Osmanlı Devleti: Trablusgarp Savaşı'ndan sonra Balkan Savaşları ile en değerli topraklarını kaybeden Osmanlı Devleti kaybettikleri toprakları geri almak için Almanya yanında savaşa itmiştir.

Savaşın başlaması

Avusturya, Büyük Sırbistan'ı kurmak isteyenlere gücünü göstermek üzere 1914 haziranında Bosna'da bir manevra yapmaya karar vermiştir. Buna katılmak üzere veliaht Ferdinand da Saraybosna'ya gelmiştir. Ancak veliaht 28 haziran 1914'te bir Sırp tarafından öldürülür.

Bu da Birinci Dünya Savaşı'na yol açan olayın başlangıcı olur. Avusturya bu olaya Sırbistan'a savaş açarak karşılık verir. Bunun üzerine Almanya, Avusturya-Macaristan'ın, Rusya da Sırbistan'ın yanında yer alır. Böylece savaş kısa bir zaman içinde bütün Avrupa'yı etkilemiştir.

Sonuçta, 'Yavuz' (Goesa) ve 'Midilli' (Breslav) gemileri Amiral Sovchen komutasında 28-29 ekim 1914 gecesi Rusya'nın Odessa ve Sivastopol limanlarını topa tutması fiilen Osmanlı Devleti'ni savaşa sokmuş oldu.

Bu olay üzerine önce Rusya, ardından İngiltere ve Fransa, Osmanlı Devleti'ne savaş açtı. Böylece savaşa resmen katılan Osmanlı Devleti, Birinci Dünya Savaşı'nda birçok cephede savaştı.

Başka neler oldu:

1612: Osmanlı padişahı IV. Murat doğdu.
1794: Fransız Devrimi'nin Jakoben önderlerinden Maximilien Robespierre iktidardan düşürüldü ve Fransa milli meclisince tutuklandı. Robespierre 28 temmuzda idam edildi.
1824: 'Kamelyalı Kadın'ın yaratıcısı Fransız oyun yazarı Alexander Dumas Fils hayata merhaba dedi.
1926: Eski İttihatçı ve İzmir suikastı girişimi sanıklarından Kara Kemal, yakalanmak üzereyken intihar etti.
1953: İki milyondan fazla kişinin öldüğü Kore Savaşı sona erdi. Ateşkes anlaşması Panmuncon'da imzalandı.
1964: ABD'de siyahlar, Federal Mahkeme'ye başvurma hakkını elde etti.
1970: Portekiz diktatörü Antonio Salazar öldü.
1976: ABD'de bulunan CHP Genel Başkanı Bülent Ecevit'e, Waldorf Astoria Oteli'nde konuşurken, Kıbrıslı Rum Staviros Skopetrides tarafından suikast girişiminde bulunuldu.
1978: Ünlü piyango bayisi Nimet Abla (Özden) hayata veda etti.
1979: Zonguldak ve Mersin'de yağ bulamayan evkadınları gösteri yaptı.
1980: İran'ın devrik Şahı Rıza Pehlevi kanser nedeniyle hayatını kaybetti.
1993: Bakanlar Kurulu, Genelkurmay Başkanı Orgeneral Doğan Güreş'in görev süresinin bir yıl uzatılmasına karar verdi.
1995: Sakarya, Pamukova'daki mühimmat bölüğünde yangın çıktı, cephanelik havaya uçtu. 15 bin nüfuslu ilçe boşaltıldı.
1996: Atlanta Olimpiyat Parkı'nda meydana gelen patlamada iki kişi öldü. Olay yerine koşarak giden TRT kameramanı Melih Uzunyol da kalp krizi geçirerek vefat etti.
2000: Suriye'nin yeni devlet başkanı Beşşar Esad, ülkesindeki siyasi mahkumların geri kalan cezalarını affettiğini açıkladı.
2004: Tiyatro sanatçısı Kamran Usluer 67 yaşında İstanbul'da yaşamını yitirdi.

Sıradaki Haber