İngilizlerin Kraliçeden bile daha ünlü "fish and chips"inin tarihi

İngilterenin en ünlü yemeği fish and chips... Yani balık ve patates kızartması. İngiltere'nin sembolü Kraliçeden ve Beatles'tan bile daha ünlü. BBC'den Caitlin Zaino, fish and chis'in tarihini yazdı. İşte fish and chips'in o ilginç tarihine kısa bir bakış...İngilterenin eski başbakanlarından Winston Churchillin fish and chipsi (balık ve patates kızartması) iyi arkadaşlar olarak tanımlaması ünlüdür. 2010da Independent gazetesinin yaptığı bir ankette, fish and chips İngilterenin sembolü olarak değerlendirilme bakımından Kraliçeyi ve Beatlesı geride bırakmıştı. Hatta bu yemeğin sanayileşmeyi güçlendirdiği ve devrimi önlediği bile söylenir. İngilterede her yıl 229 milyon adet balık filetosu satılıyor. Bunlar unlu bir bulamaca batırılarak yağda kızartılır ve patates kızartmasıyla birlikte yenir. İngilizler bu yemeği en çok gazete kâğıdına sarılı olarak almayı sever. Tarihçiler ilk fish and chips dükkanının Londrada açıldığını söylüyor. Bu yemeğin tüm halkın yemek kültürüne girmesini sağlayan ise kentin işçi sınıfı olmuştur. Bugün hala ayakta olan en eski fish and chips dükkânı da Londradadır: Kentin en ünlü turistik merkezlerinden biri olan Covent Gardendaki Rock and Sole Plaice 1871den beri çalışıyor. İlk fish and chips dükkânı ise Londranın doğusunda East End olarak bilinen ve Bethnal Green ile Bow arasındaki bölgede açılmış. Joseph Malin adlı genç, ailesindeki halı dokuyuculuğu mesleğinden saparak patates kızartmasıyla aile bütçesine katkıda bulunmak istemiş. 13 yaşındaki Malin, yakındaki bir dükkandan aldığı kızarmış balıkları kendi yaptığı patates kızartmasıyla birlikte boynuna asılı bir tablada satmaya başlamış. Ta ki 1860da kendi dükkanını açıncaya kadar. Bu ilk fish and chips dükkanı 1970lere kadar açık kalmış. Fakat Malinin hikâyesine karşı çıkanlar da var. Londranın 500 km kuzeyindeki Lancashire halkı ise ilk dükkânı kendi kentlerinden John Lees adlı kişinin 1863te Manchesterda bir semt pazarında ahşap kulübe şeklinde açtığını iddia ediyor. Fish and Chips ve İngiltere İşçi Sınıfı, 1870-1949 adlı kitabın yazarı Profesör John K Walton, 1860larda birçok yerde fish and chips dükkânının art arda açıldığını, hangisinin ilk olduğunun bilinmediğini belirtiyor. Balık ve patates kızartmasının ayrı ayrı geçmişleri ise çok daha eskilere dayanıyor. 16. yüzyılda Portekiz ve İspanyadan kaçan Yahudi mülteciler Londraya kendileriyle birlikte balık kızartmasını da getirdiler. O dönemde ve sonrasında balık kızartmasına daha çok ekmek ve fırında patates eşlik ediyordu. Tarihçiler patates kızartmasının kökenini ise 1680lerin Belçikasına kadar götürüyor. Meuse Nehri donup da balık kıt hale gelince, ev kadınları balık yerine patates kızartması koyuyordu aile sofrasına. 1830larda patates kızartması artık Londralı yoksulların yemek listesine yerleşmiş durumdaydı. İngilteredeki ilk patates kızartması dükkânı 1860ta Oldhamda açılmıştı. 1870lerde Sanayi Devriminin icatları günlük hayata daha fazla girmeye, buharla çalışan tekneler sayesinde Kuzey Denizinin balıkları bol miktarda Londraya akmaya başlayınca fish and chips dükkânları da çoğaldı. Fabrika ve dokuma işçilerinin ucuz ve besleyici yemek kaynağı haline geldi. 1910da İngiltere çapında 25 bin olan fish and chips dükkânının sayısı 1927de 35 bine tırmanmıştı. Bugün ise bu sayı 10 bin civarında seyrediyor. Bu yemek İngiliz mutfağında öyle köklü bir yer edinmişti ki İkinci Dünya Savaşı sırasında karneye bağlanmayan ender yiyeceklerden biri olmuştu. Hükümet, savaş gibi zor bir dönemde halkı sevdiği bir yemekten mahrum bırakmamanın morali yüksek tutmaya yararı olacağına inanıyordu. Fish and chips bugün de İngiliz mutfağının vazgeçilmezlerinden biri olmaya devam ediyor. İşte Londradaki ünlü fish and chips restoranları:Kerbisher & Malt (Hammersmith), Golden Union (Soho), Poppies of Spitalfields (East End), Fryers Delight (Holborn), Olleys (Herne Hill), Sweetings Restaurant (City).