İlk Türk yolcu uçağının hikayesi

Bugün 26 Mayıs Türk havacılığı için hem büyük bir başarının hem de büyük bir trajedinin yıl dönümü. Bundan tam 76 yıl önce, Türkiye'nin ürettiği ilk yolcu uçağı, İstanbul'dan havalanarak Ankara'ya inmişti. 26 Mayıs 1944'deki o yolculuk sonrası, Türk sanayisi açısından nasıl bir dram yaşandı. Dilay Dilaver'in inceleme haberini Ahmet Akpolat görüntüledi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

GÖKYÜZÜNDE UÇTU AMA HİKAYESİ DRAMA DÖNÜŞTÜ

Hayatını Türk havacılığına adadı. "Bütün emelim, Türk gençliğinin kanatlanmasını görmektir" derdi. Aslında Türk havacılığı Nuri Demirağ döneminde çağ atladı. Hatta, fabrikasında ürettiği İstanbul'dan kalkan yolcu uçağı Ankara'ya indi. O dönemde çok önemli bir başarıydı. Ama bir uçağın hikayesi, Türkiye'nin hikayesi oldu. Engeller konuldu, Türk savunma sanayinin ilk büyük atılımı hüzünlü bir hikayeyle son buldu.

Genç Cumhuriyet, Kurtuluş Savaşı’ndan bağımsız bir devlet olarak çıkmıştı. Bundan sonraki hedef, lkeyi ülkeyi muasır medeniyetler seviyesine taşımaktı. Başlıca konulardan biri de şüphesiz ulaşımdı. Bu sebeple anayurdumuz demir ağlar ile örülmeliydi.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları inşaatının ilk müteahhitlerinden Mehmet Nuri Bey, Türkiye’nin 10.000 kilometrelik demiryolu ağının 1250 km’lik bölümünün inşasını gerçekleştirdi. Mustafa Kemal Atatürk, 21 Haziran 1934 Soyadı Kanunu’ndan sonra bu üstün başarısından dolayı Nuri Bey’e Demirağ soy adını verdi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

GENÇ CUMHURİYET KENDİ UÇAĞINI YAPMIŞTI

Dünya ekonomisi çöküşteydi. Genç Cumhuriyet de çıkış yolu arıyordu. Ordunun ihtiyaçları vardı. Savaş uçağı da bu ihtiyaçlardan biriydi. Kampanyalar başlatılıyor, dönemin varlıklı iş adamlarından destek isteniyordu. O dönemde elini taşın altına koyan yine aynı isimdi; Nuri Demirağ..

Tarih 1936'ydı, Atatürk hayattaydı. Türk havacılık sektörünün kurulması için önemli adımlar atıldı. Beşiktaş'ta atölye binası kuruldu, 10 Şubat 1937’de üretime geçildi. Nuri Demirağ ve ekibi boş durmuyordu. Sovyet Rusya'sı, Almanya ve İngiltere gibi ülkeleri ziyaret edip motor fabrikalarını inceliyorlardı. Ve o çok önemli karar alındı. Türkiye, başka bir ülkenin uçak lisansını almak yerine kendi prototiplerini üreteceklerdi.

Nuri Demirağ, Sivas Divriğî’de de bir gök ortaokulu açtı. 2. Dünya Savaşı'nın o yokluk döneminde Türkiye'ye pilotlar yetiştirmeye başladı. Okula ilgi büyüktü. 1943 yılına kadar 290 pilot o okuldan mezun oldu. Aynı dönemde, Türk Hava Kurumu, Nuri Demirağ’a 10 eğitim uçağı ve 65 adet de planör siparişi vermişti. Demirağ ve ekibi bir yandan bu siparişler üzerinde çalışıyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Nuri Demirağ’ın en önemli yardımcısı, Fransa’da eğitim görerek Türkiye’nin ilk uçak mühendisleri arasına girmiş bulunan Selahattin Alan’dı. Alan, millî müdafaa vekaleti 1 adı verilen ve Türk sanayisi açısından bir ‘ilk’ olarak kabul edilen uçağın planını çizmiş ve 1936'da ilk tek motorlu uçağın üretilmesini sağladı. Uçağın adı, isim ve soyisminin harfleri ve yapım yılıydı. Yani Nu. D36.

İlk uçağın testini de, ok kısıtlı uçuş tecrübesine rağmen Selahatin Alan yaptı. Sonuç tam bir faciaydı. Piste erken iniş yapan uçak yere çakıldı. Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli mühendislerden biri olan Selahattin Alan orada hayatını kaybetti.

325 KM SÜRAT YAPIYOR, 3 BUÇUK SAAT HAVADA KALIYORDU

THK, Demirağ’ınkiler yerine Fransız Henrio uçaklarını tercih etti. Ama modası geçmiş Fransız uçakları kısa sürede ıskartaya çıkarıldı. Nuri Demirağ, dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'ye bir mektup yazdı. Kendisinden yardım istedi ama beklediği cevap bir türlü gelmedi. Nuri Demirağ ise pes etmedi. Aslında en önemli projelerinden biri yolcu uçağı üzerineydi. Ama asıl önemli atılım ise yolcu uçağı alanında olacaktı. Nu. D38 altı kişilik, çift motorlu, gövdesi alüminyum kaplı yolcu uçağı, o dönemde kendinden söz ettiriyordu. Yolcu uçağı saatte 325 km sürat yapabiliyor, 3,5 saat havada kalabiliyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İSTANBUL'DAN HAVALANDI, 1 BUÇUK SAATTE ANKARA'DAYDI

Türkiye'nin ilk yolcu uçağı uçak, deneme uçuşları sonrası o dönemde sıra dışı bir başarıya imza attı. 26 Mayıs 1944 günü saat 9:45'te İstanbul Yeşilköy'den havalandı. Tam 1 buçuk saat havada kaldı. Ankara Etimesgut Havalimanı'na başarıyla indi.

Türkiye'nin ilk yolcu uçağı daha sonra Bursa, İzmir, Kayseri ve Sivas gibi şehirlere deneme seferleri yaptı. Türkiye'nin gökyüzünde o güne dek en büyük başarısıydı. Ama beklenen olmadı.

DEMİRAĞ'IN YAPTIĞI UÇAK HURDACILARA SATILDI

Demirağ'ın ürettiği ilk yolcu uçağı hiç sipariş almadı. Proje yarıda kaldı. Türkiye'nin hüzünlü bir hikayesi olarak tarihte yerini aldı. Nuri Demirağ, 13 Kasım 1957'de hayatını kaybetti.. Türkiye'nin o ilk yolcu uçağı ise hurdacılara satılarak maziye karıştı.