SSCB'nin Afganistan müdahalesi

Soğuk savaş dönemindeki dönüm noktalarından biri de Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgaliydi. Yıllar süren ve Sovyetler Birliği'nin ağır yenilgi aldığı savaş, Doğu Bloğunda sonun başlangıcı oldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

15 Mayıs 1988, tarihe Afgan Direnişi olarak geçen kanlı Sovyet-Afgan savaşında, bu tarih bir dönüm noktası oldu. Sovyetler için ise bugün, çöküşün başlangıcıydı.

Sovyet ordusu Afganistan'ı 24 Aralık 1979'da işgal etti.

Gerekçe mevcut yönetimin kendilerini davet etmesiydi.

Afganistan Dışişleri Bakanı Şah Muhammed Dost, "Sovyetler Birliği'ne talebimize yanıt verdikleri için müteşekkiriz. Sovyet Ordusundan sınırlı sayıda askerini Afgan halkı ve yönetimine yardım etmek için yolladı." sözleriyle duyurmuştu.

Sovyetler Birliği Afganistan'daki Komünist hukumet ile anti-Komünist Müslüman gerillalar arasındaki savaşa dahil oldu. Afgan yönetiminin yanında yer aldı.

Ama gerçekte Sovyetlerin amacı sıcak denizlere ulaşmak, Basra Körfezi'ne coğrafi yakınlık sağlamak suretiyle bu bölgede etkinlik kazanmak ve bölgede ABD kuşatmasını kırmaktı.

10 yıl süren karşılıklı çatışmaların seyrini değiştiren ABD'nin 1985'ten sonra Afgan mücahitlere sağladığı destek oldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Dönemin ABD Başkanı Carter, gizli bir kararnameyle Afgan güçlerine maddi desteği onayladı. Amerika'dan gelen gelişmiş uçaksavar füzeleri sayesinde, Kızıl Ordu'nun hava gücü kırıldı.

Sovyet yönetimin hakimiyet alanı daraldı. Sovyet güçleri 10 yıl süren direniş sonucunda büyük bir hezimete uğradı.

Afganistan'da 1 milyondan fazla sivil, Sovyetler tarafındaysa 620 bin Kızıl Ordu askeri hayatını kaybetti.

İşgalin Sovyetlere maliyeti 2 milyar doları buldu. Ayrıca 120 savaş uçağı ve 350 helikopter kaybedilmişti.

Savaş her anlamda Sovyetler Birliği'nin yenilgisiyle sonuçlandı.

1981'de, Birleşmiş Milletler öncülüğünde Cenevre Barış Süreci başlatıldı. Anlaşmaya göre Sovyetler, Afganistan'daki askerlerini geri çekmeyi, ABD ve Pakistan ise Afgan mücahitlere desteği durdurmayı kabul etti.

O dönemde Başkan Reagan, "Afgan halkının bizim desteğimizle zafere ulaşmış olmasından büyük gurur duyuyoruz." ifadelerini kullanmıştı.

Yenilgiye uğrayan Sovyet güçleri Cenevre Anlaşması gereğince, 15 Mayıs 1988'de, çekilmeye başladı. Kızıl Ordu, Kabil yolu üzerinde bulunan stratejik öneme sahip Celalabad'dan ayrıldı. Çekilme süreci 9 ayda tamamlandı.

Sovyet güçlerinin çekilmesinden yaklaşık üç yıl sonra, Nisan 1992'de Afganistan'daki mevcut hükümet devrildi. Peşaver Anlaşması ile Afganistan İslam Devleti kuruldu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Sovyetler Birliği içinse dağılma süreci başlamıştı. Afganistan'ın işgalinin bedeli Amerika'yla silah yarışına giren SSCB için çok ağır oldu. Hem bunun etkisi, hem de içerideki ekonomik başarızılıklar, çöküşü hızlandırdı. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği 21 Aralık 1991'de tamamen dağıldı.

SSCB-Afganistan Savaşı

10 yıl süren savaş SSCB için çöküşün başlangıcı oldu. Savaşın seyri ABD'nin desteğiyle değişti. 1 milyon Afgan sivil, 600 bin Kızıl Ordu askeri öldü.

Afganistan işgali, 1,5 milyon sivilin hayatını kaybetmesine, 2 milyondan kişinin de yaralanmasına ya da sakat kalmasına neden oldu.

En az 6 milyon kişi de mülteci konumuna düştü. Bu mültecilerden yarısı ülkeye dönerken yarısı hala dönemedi.