İsrail-Filistin krizinde kırılma anları

Gündem İsrail-Filistin çatışması. Hamas'ın şok operasyonu sonrası İsrail Gazze'yi çok sert şekilde bombalıyor. Peki, Ortadoğu'daki bu krizde kırılma anları neydi? İnceleme haberimizde uzman isimlere sorduk.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Dünya, 7 Ekim tarihinde bu görüntülerle uyandı. Hamas'ın şok baskını böyle kameralara yansıdı. İsrail istihbaratı adeta çöktü. Paramotorla havadan, botlarla denizden, motosiklet ve araçlarla Gazze'den çıkan Hamas güçleri, İsrail'de süreli de olsa alan hakimiyeti kazandı. Bu tarihte ilk kez oldu. Her iki taraftan da can kayıpları var. Peki, süreçte kırılma anları nasıl yaşandı?

Özellikle 1. Dünya Savaşı sonrası Osmanlı hakimiyetinin bittiği bölge İngilizlerin manda yönetimindeydi. Özellikle o dönemde Yahudilerin kurduğu Haganah ve Irgun gibi silahlı terör örgütleri Araplara saldırılara başladı. 1947 Birleşmiş Milletler paylaşım kararı ilk kritik noktaydı.
Karara göre Filistin toprakları Yahudi ve Arap devletleri arasında bölünecekti. Hemen 1 sene sonra 1948'da Arap-İsrail savaşı çıktı. Savaştan galip çıkan İsrail bağımsızlığını ilan etti. O gün İsrail'de Nakba yani büyük felaket olarak adlandırıldı. Yüzbinlerce Filistinli yerlerinden edildi.

Arap dünyasında sıkıntı büyüktü. Mısır liderliğindeki Araplar, 19 yıl sonra yine İsrail'e savaş açtı. Ama sonuç Filistinliler için felaketti. İsrail; Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze Şeridi'nin kontrolünü ele geçirdi. 73'teki Yom Kippur Savaşı da Arap ülkeleri için beklenen sonucu vermedi. Artık Arap devletleri değil, Filistinli gruplar devreye giriyordu. Zira savaşan Arap ülkeleri İsrail ile barış imzalıyor, onu tanıma kararı alıyordu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İsrail işgaline karşı Filistin halkının baş kaldırması karakterini taşıyan ilk İntifada 1987'de başladı. Filistin tarafında 1991'de gerileyen direniş, 1993 Ağustos ayında Norveç'te "Özerk Filistin Yönetimi"nin kabul edildiği Oslo Anlaşması'nın imzalanması ile sona erdi. O anlaşmaya imza atan İsrail Başbakanı İzak Rabin, aşırı sağcı bir ultra-Ortodoks olan Yigal Amir tarafından öldürüldü.

Özerk Filistin kabul edildi ama sahada Filistinlilere yönelik baskılar bitmedi. İsrail'in eski Başbakanı Ariel Şaron'un 2000 yılında yüzlerce korumasıyla Mescid-i Aksa'yı ziyaret etmesi Filistin topraklarında birkaç yıl devam eden İkinci İntifadanın ilk kıvılcımı oldu. 5 yıl sürdü. İsrail'in Gazze Şeridi'nden çekilmesi ile son buldu.

Gerilim Filistinli gruplar arasında da yaşandı. Filistin'deki iç bölünme, Filistin Kurtuluş Örgütü ile Hamas arasındaki iktidar mücadelesi İsrail'e yaradı. Gazze'nin kontrolü Hamas'a geçti. 2008-2009, 2014 ve 2021'de İsrail'in Gazze saldırıları, bölgedeki Filistinlilerin durumu daha da kötü hale getirdi. Gazze adeta dünyanın en büyük açık hava hapishanesi haline geldi. 2 milyondan fazla kişi 365 kilometre kare bir alanda yaşamaya mahkum edildi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Aslında BM Genel Kurulu'nda 2012'de Filistin'e gözlemci devlet statüsü verilmesi Filistin devleti için bir umuttu. Ancak İsrail, Filistinlilerin topraklarını işgal etmeye devam etti. Özellikle Batı Şeria'da onlarca insan evlerinden edildi. Filistinlilere göre şimdi Batı Şeria'da 500den fazla İsrail kontrol noktası var. Yani Filistinliler istedikleri şekilde özgürce dolaşamıyor. Batı Şeria'ya 200'den fazla parçaya bölünmüş durumda.

Ve uluslararası toplum... Batı aslında Filistine kulaklarını kapamış durumda. Özellikle 2017'de eski ABD Başkanı Trump'ın Kudüs'ü İsrail'in başkenti kabul eden kararı, iki devletli çözüm olasılığına büyük darbe olarak görülüyor. Gelinen son süreçte Hamas'ın şok baskını sonrası gerilimin büyüyeceği, bölgesel savaşa yol açabileceği, hatta 3. Dünya Savaşı yolunda giden taşları döşeyebileceği vurgusu yapılıyor.