Filistin'de adım adım yerleşimci işgali

Filistinliler, sömürgecilik, sürgün ve işgalleri yaşadı. Yıllardır çözülemeyen İsrail-Filistin sorunu, şimdi kanlı bir tabloyla karşı karşıya. Gazze, günlerdir İsrail tarafından acımasızca bombalanıyor. Son yüzyılda Filistin halkı ne yaşadı, hangi acıları çekti? CNN TÜRK ekibinden Mehmet Şimşek konuyu mercek altına aldı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Filistin, 400 yıl boyunca Osmanlı hakimiyetinde kaldı. Barış vardı, huzur vardı. Ancak Birinci Dünya Savaşı sonrası durum değişti. İngiltere bölgeyi işgal etti.

19’uncu yüzyılın başından itibaren Filistin topraklarına yoğun Yahudi göçü başladı. 1917’de ilan edilen Balfour Deklarasyonu ile göç dalgası hız kazandı. İngilizlerin kontrolündeki Kudüs ve Filistin’de durum, Müslümanlar aleyhine tehdit edici boyuta geçti.

Takvim yaprakları 14 Mayıs 1948’i gösterdiğinde Ulusal Yahudi Konseyi, tarihi Filistin toprakları üzerinde İsrail devletinin kurulduğunu ilan etti. Böylece Araplarla İsrail arasında savaş patlak verdi. Bir gün sonra Filistin için büyük felaket olarak anıldı. Yani Nakba.

İsrail, bu savaşta BM’nin 1947’de ilan ettiği taksim planının aksine sınırlarını daha da genişletti. Bu tarihten sonra Batı Kudüs İsrail’in, Doğu Kudüs Müslümanların yönetimine geçti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Ürdün’ün kontrolüne bırakılan Doğu Kudüs ve Batı Şeria, 1967’deki 6 gün savaşında İsrail tarafından işgal edildi. İsrail, 1980’de Kudüs’ü bütün olarak İsrail'in başkenti ilan etti. Ancak BM Güvenlik Konseyi bu kararı tanımadı. Topraklarından sürülen Filistinliler ise Ürdün, Lübnan ve Suriye gibi ülkelerde mülteci olarak hayata tutunmaya çalışıyorlardı.

Sürgündeki Filistinliler bu örgütlerin çatısı altında toplandı ve İsrail ile mücadele etmeye başladı. Filistin Kurtuluş Örgütü’nün ilk dikkat çekişi Karame köyünde bir İsrail saldırısını durdurmasıyla oldu.

1993’e gelindiğinde İsrail ile Filistinliler arasında görüşmeler başladı ve ayaklanmalar "Oslo Antlaşması" ile sonuçlandı. Bu anlaşmayla Yaser Arafat’ın liderliğindeki Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Filistin’in resmi temsilcisi olarak kabul edildi.

Böylece Cezayir’de Filistin ulusal konseyi toplandı ve Batı Şeria ile Gazze toprakları üzerinde Filistin’in bağımsızlığı ilan edildi. Bölgede sınırlı otoriteye sahip Filistin Özerk Yönetimi kuruldu. Bu konsey dolaylı da olsa yaklaşık 40 yıldır yok etmeye çalıştığı İsrail’i tanımış oldu.

Taraflar el sıkıştı ama gerginlik dinmedi, bölge sürekli olarak sıcak gelişmelere gebeydi.

İsrail'in eski Başbakanı Ariel Şaron’un 2000 yılında yüzlerce korumasıyla Mescid-i Aksa’yı ziyaret etmesiyle bombanın fitilini ateşlemiş oldu. 2’nci intifada patlak verdi. İsrail, 2002’de Batı Şeria'ya 'koruyucu kalkan' askeri harekatını başlattı. Filistin Özerk Yönetimi Başkanı Yaser Arafat'ın Ramallah'taki ofisi kuşatıldı. Arafat'ın bu ofisten ayrılmasına bir daha izin verilmedi.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İsrail ile Filistinliler arasındaki gerilim devam ederken ilk defa 1’inci intifadadan sonra adından söz ettiren Hamas hem Gazze hem de Batı Şeria’da güçlenmeye başladı.

Bu sırada İsrail ordusu tarafından aylarca ev hapsinde tutulan Yaser Arafat’ın sağlık durumu iyice kötüleşti. Arafat, tedavi için Fransa’nın başkenti Paris’e götürüldü. Filistin’in efsanevi lideri Yaser Arafat 11 Kasım 2004'te 75 yaşında hayatını kaybetti.

Arafat’tan sonra El-Fetih’in başına Mahmut Abbas geçti. Ancak İsrail’e karşı yürüttüğü pasif siyaset nedeniyle büyük ölçüde Filistinlilerin güvenini kaybetti. Filistin’de ilk kez 2006 yılında yapılan genel seçimlerde büyük başarı elde eden Filistin İslami Direniş Hareketi Hamas, oyların çoğunu alarak seçimi birincilikle kazandı. Hükümeti kurma görevi önce Hamas'a verildi. Başta ABD ve İsrail olmak üzere uluslararası tepkiler nedeniyle Hamas’a verilen hükümeti kurma yetkisi geri alındı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Gazze’deki direniş gruplarının giderek güçlendiğini gören İsrail, 2014’te bölgeye karadan ve havadan operasyon başlattı. İsrail, hava harekatında birçok sivil yerleşim yeri ve hastaneyi hedef aldı. Yüzlerce kişi hayatını kaybetti. Üçüncü ülkelerin araya girmesiyle taraflar ateşkes yaptı.

2021'de İsrail'in Kudüs ve Mescid-i Aksa'ya saldırılarını yoğunlaştırmasıyla bu ateşkes bir kez daha bozuldu. İsrail, Gazze'ye havadan saldırırken Hamas da roketlerle karşılık verdi. Bu çatışmalarda da ölen yine siviller oldu.

Tarihler 7 Ekim 2023'ü gösterdiğinde Hamas bir kez daha dünyanın gündemine oturdu. Sabah saatlerinde havadan, karadan ve denizden İsrail'e karşı saldırıya geçti. Birçok askeri üs, geçici süreyle ele geçirildi, onlarca İsrail askeri öldürüldü.

Aynı gün İsrail de Gazze'ye savaş ilan etti ve hava harekatı başlattı. Gazze Şeridi’nde binlerce bina yerle bir edildi. Birlerce sivil de bu saldırılarda yaşamını yitirdi. İsrail hava harekatıyla birlikte karadan da Gazze'ye girmeye çalışsa da henüz bir ilerleme sağlayabilmiş değil.

Peki bu savaş bölgeye sıçrar mı? Veya İsrail, Filistinlileri Gazze'den tamamen çıkartır mı? Bu soruların cevaplarını da önümüzdeki haftalarda alacağız.