CNN TÜRK VİZÖR: Yunanistan'ın NATO'dan ayrılışı ve geri dönüşü

Türkiye, teröre verdikleri destek gerekçesiyle İsveç ve Finlandiya'nın NATO'ya üyeliğine karşı çıkıyor. Türkiye'nin vetosu NATO üyesi ülkelerin en sıcak maddesiyken, Yunanistan'ın üyelikten itibaren ittifak ile yaşadığı sorunlar ve Makedonya'nın NATO üyeliğine karşı duruşu bir kez daha gündemde. Peki, tüm o süreçlerde neler yaşandı? Detayları inceleme haberimizde ele aldık.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

KIBRIS BARIŞ HAREKATI'NDAN SONRA İTTİFAKTAN AYRILDI

Türkiye ile 18 Şubat 1952'de NATO'ya katıldı. İttifakın kurucu 12 üyesinin ardından NATO'ya giren ilk iki üyeden biri oldu ancak ittifak ile yolu 1974'te 6 yıl süreyle ayrıldı. Yunanistan'ın NATO'ya üyelik, ayrılış ve dönüş sürecinde neler yaşandı? Yıllar sonra Atina hangi gerekçelerle Makedonya'nın NATO'ya üyeliğine karşı çıktı? Yunanistan, 22 yıllık NATO üyeliğini Türkiye'nin düzenlediği Kıbrıs Barış Harekatı'nın ardından NATO'nun Türkiye'nin müdahalesini engellemediği ve beklediği desteği göremediği gerekçesiyle sonlandırdı.

DÖNÜŞ KAPISINI 12 EYLÜL ASKERİ DARBESİ Mİ AÇTI?

İttifaktan ayrılmasının üzerinden 2 yıl geçtikten sonra Yunanistan, yeniden askeri kanada dahil olmak istedi. Washington da devredeydi. Amerika Birleşik Devletleri Türkiye'ye Yunanistan'ın dönüşü için baskı yapsa da dönemin başbakanları önce Bülent Ecevit ardından ise Süleyman Demirel, Yunanistan'ın dönüş kararını veto etti. Nedeni ise Yunanistan'ın Kıbrıs'ta adil bir çözüme yanaşmaması ve Ege'de abartılı taleplerini sürdürmesiydi. NATO Avrupa Kuvvetleri Başkomutanları Orgeneral Alexander Haig ve Orgeneral Bernard Rogers, Ecevit ve Demirel hükümetlerine vetoyu kaldırması için girişimlerde bulundu. Fakat Türkiye'nin tutumunda bir değişim olmadı. Ta ki 12 Eylül askeri darbesine kadar. Çünkü artık iktidarda Yunanistan'ı veto eden bir sivil yönetim yoktu.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Takvimler 19 Şubat 1980'i gösterdiğinde Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, 1974'te Türkiye'nin hava sahasını sınırlayan mor hattı tek taraflı kaldıran karara imza attı. Darbeden sadece 24 gün sonra ABD'nin dönemin Ankara Büyükelçisi James Spain, Kenan Evren ile görüştü. Çantasında dönemin Amerikan Başkanı Jimmy Carter'ın talepleri vardı. 20 Ekim'e gelindiğindeyse Türkiye, Yunanistan'a yönelik vetosunu kaldırdı ve Atina NATO'nun askeri kanadına geri döndü. NATO'ya dönüşten birkaç ay sonra Yunanistan, Avrupa topluluklarına yani şimdinin Avrupa Birliği’ne de üye oldu. Ve o dönemden şimdiye kadar her iki platformu maksimalist talepleri ve Türkiye karşıtlığı için kullandı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

NATO'YA ÜYELİK SÜRECİ NASIL İŞLİYOR?

Yıllardır tarafsızlığını koruyan İsveç ve Finlandiya, Rusya'nın Ukrayna'ya karşı başlattığı savaşın ardından resmen NATO'ya üyelik başvurusu yaptı. Ancak 30 üye devletten biri olan Türkiye, terör örgütlerine verdikleri destek gerekçesiyle iki ülkenin NATO üyeliğine karşı çıkıyor. Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında yaşananlar, NATO'ya üyelik sürecinin nasıl işlediği, İsveç ve Finlandiya'nın Türkiye'nin vetosuna rağmen ittifaka katılıp katılamayacağı sorularını gündeme getirdi.

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından 12 ülke tarafından kurulan NATO, aradan geçen 73 yılda 8 kez genişledi. Üye sayısını 12'den 30'a çıkardı. Kurucu anlaşmasında yer alan 10. maddeye göre NATO, "açık kapı" politikası izliyor. Bu maddede kurucu Washington Antlaşması'na taraf olan ülkelerin Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlamak için herhangi bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebileceği belirtiliyor. Bir ülkenin NATO'ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

ADAYIN NATO STANDARDINI KARŞILAMASI GEREKİYOR

NATO üyeliği normal şartlarda uzun bir süreçten oluşuyor. Üyelik için 7 adımlık bir sürecin tamamlanması isteniyor. Öncelikle NATO adaylık başvurusu yapan ülkelere resmi davet gönderiyor. Daha sonra NATO yetkilileri ve üye devletlerin daimi temsilcileri, aday ülkelerin üyeliği için gereken siyasi, hukuki ve askeri yükümlülük ve taahhütleri yerine getirebilmesi için görüşmeler başlatıyor. Bunu takiben ittifaka davet edilen ülkeler, NATO Genel Sekreteri'ne yükümlülüklerini kabul ettiklerine dair resmi bir niyet mektubu gönderiyor. Daha sonra NATO, Washington Antlaşması'na ilave katılım protokollerini hazırlıyor. Böylece ittifakın kurucu anlaşması bir anlamda güncellenmiş oluyor.

ADAY ÜLKE 30 ÜYE DEVLETTEN DESTEK ALMAK ZORUNDA

Üyelik sürecinin en zahmetlisi ise aday ülkelerin ittifaka girebilmesi için üye devletlerin tümünden onay alması gerektiği kısım. Bu noktada tek bir üye devletin bile reddetmesi, tüm sürecin olumsuz sonuçlanmasına neden oluyor. Yani İsveç ve Finlandiya'nın 30 müttefikten biri olan Türkiye'nin onayını almadan ittifaka dahil olması mümkün değil.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

MAKEDONYA NATO'YA NASIL ÜYE OLDU?

Kuzey Atlantik Anlaşma örgütü NATO'nun 30'uncu ve son üyesi Kuzey Makedonya oldu. Ancak Kuzey Makedonya'nın ittifaka üyeliği pek de kolay olmadı. Çünkü önünde Yunanistan vetosu vardı. Yunanistan'ın Makedonya’nın NATO'ya katılımını veto etmesinin nedeni, bu iki devlet arasında yıllarca süren isim anlaşmazlığıydı. O anlaşmazlık Makedonya Cumhuriyeti'nin adını Kuzey Makedonya olarak değiştirmesiyle son buldu.

ATİNA MAKEDONYA İSMİNE NEDEN KARŞIYDI?

Peki, Yunanistan'ın Makedonya Cumhuriyeti ismine karşı çıkmasının ardında ne yatıyordu? Yunanistan'ın Makedonya'yı Makedonya Cumhuriyeti ismiyle tanımak istemeyişinin nedeni tarihe dayanıyor. Atina ile Üsküp arasında yaşanan kriz, ülkenin Yugoslavya'dan ayrılarak 1992'de Makedonya ismi altında bağımsızlığını ilan etmesiyle başladı.

Atina, tarihi ve kültürü ile eş tuttuğu Makedonya isminin kullanılmasına şiddetle karşı çıktı. Yunanistan'ın kuzeyinde Makedonya diye bir bölge olması nedeniyle aynı isme sahip komşu ülkenin burada toprak iddia etmesinden endişe ediliyordu. Yunanistan 1994 yılında Makedonya'ya Selanik Limanı'nı yani ülkenin en önemli ticaret kapısını kapadı, ekonomik ambargo uyguladı.

28 YILLIK SORUNU ÇÖZEN ANLAŞMA: PRESPA

Makedonya'dan Antik Yunan mitolojisinin güneş sembolün bayrağından kaldırması, anayasasından da bazı maddeleri çıkarması istendi. Daha sonra ticari ve siyasi ilişkilerin normalleşmesi yönünde adımlar atıldı ama isim krizi bitmedi. Makedonya'nın 2017 seçimlerinde Başbakan Zoran Zaev, Avrupa Birliği ve NATO Üyeliği yolunda isim konusunda çözüm bulunmasını önerdi ve milliyetçilerin büyük tepkisini çekti. 17 Haziran 2018 gelindiğinde Atina ve Üsküp, Makedonya'nın ismini Kuzey Makedonya olarak değiştirilmesini öngören Prespa Anlaşması'nı imzaladı. Böylelikle 28 yıldır süregelen sorun çözüldü. Makedonya'ya NATO ve Avrupa Birliği kapıları aralandı.

NATO'NUN SON ÜYESİ: KUZEY MAKEDONYA

NATO ile Kuzey Makedonya arasında 6 Şubat 2019’da NATO'ya katılım protokolü imzalandı. Ve takvimler 27 Mart 2020'yi gösterdiğinde ise yıllar süren isim tartışması geride kaldı. Makedonya, Kuzey Makedonya ismi ile de olsa ittikafın 30'uncu üyesi oldu.