CNN TÜRK Vizör: Kazananı olmayan savaşın sırları

İki ülke birbirlerine karşı nasıl savaştırılır? Bunun en çarpıcı örneklerinden biri İran-Irak savaşı. Soğuk savaş yıllarındaki o dönemde hem Tahran hem de Bağdat birbirlerine karşı savaşa girişti Kısa sürede biter deniyordu ama o savaş tam 7 yıl, 10 ay, 4 hafta ve 1 gün sürdü. Savaşı kim kazandı, galibi oldu mu? Perde arkasında hangi güç vardı? İnceleme haberimizde uzman isimlere sorduk.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Yaklaşık 1 milyon insanın can verdiği bir çatışma. Baas yönetiminin "Saddam'ın Kadisiyesi", İran yönetiminin ise "Kutsal Savunma" olarak nitelendirdiği bir dönem. Kazananı olmayan bir savaş. Perde arkasındaki emperyal güçlerin iki ülkeyi de silahla beslediği kanlı bir süreç. İran-Irak savaşı tarihe Ortadoğu halkları için felaket olarak geçti. Peki, savaş aslında kimin işine yarıyordu? Amerika savaşın uzaması için kime ne verdi? Savaşı kim başlattı, kim sürdürdü?

EMPERYALİSTLER KIŞKIRTTI, ONLAR SAVAŞTI

Aslında iki ülke arasındaki gerilim İran'da Şah döneminden kalmıştı. 1979 İran devrimi sonrası Irak'taki Saddam Hüseyin yönetimi üstündeki gerilim daha da arttı. Bağdat, ABD yönetimiyle yakın ilişkiler içindeydi. Dönemin İran lideri Humeyni'nin yaptığı Şii devrimini Irak'a taşımak istediğini düşünüyordu. Savaş, Irak'ın Arapların yaşadığı İran'ın Huzistan eyaletinin iki önemli kenti Abadan ve Hürremşehr'e 22 Eylül 1980'de saldırmasıyla başladı. Devrimden yeni çıkmış İran'ın kolayca teslim olunacağına inanılıyordu ama öyle olmadı.

KAZANANI OLMAYAN SAVAŞTA ABD 2 ÜLKEYE DE SİLAH SATTI

Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüştü. Savaşta Türkiye tarafsızlığını ilan etti ama savaş Batı tarihinin en önemli skandallarından birine sahne oldu. Amerikan yönetimi o dönemde Irak'taki Saddam Hüseyin yönetimiyle yakın ilişkiler içindeydi. İran'a saldırmak için Bağdat, Amerikan silahları kullanıyordu. Peki, Amerika sadece Irak'a mı silah satıyordu? ABD savaşı nasıl uzattı?

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İran-ırak savaşı sırasında, ABD yönetiminin karşı safta yer alan İran'a da silah sattığı ortaya çıktı. Dönemin Devrim Muhafızları Ordusunun kurucularından, İran istihbaratının önemli isimlerinden din adamı Mehdi Haşimi, bu alışverişi ortaya çıkardığı için idam edildi. Dönemin ABD Başkanı Ronald Reagan'in temsilcileri İran'a gelip pazarlık yaptı. Hatta Washington aracı olarak İsrail'i kullandı. ABD, İran'a İsrail üzerinden silah satıyordu.

SAVAŞ HEM IRAK HEM DE İRAN'DA BÜYÜK YIKIMA YOL AÇTI

O skandal, İran-Kontra skandalı olarak adlandırıldı. İran'a satılan silahlardan elde edilen gelirle Nikaragua'da dönemin solcu yönetimini devirmeye çalışan anti-komünist kontraları destekleniyordu. Reagan yönetimi iddiayı doğrulamak zorunda kaldı. O dönemde, binlerce Iraklı Kürdün hayatını kaybettiği Halepçe ve Enfal katliamları da yapıldı. Saldırıyı Irak yaptı deniliyordu. Irak'ın silahları da Avrupa ve ABD'den geliyordu.

Savaş sonunda yaklaşık 1 milyon kişi öldürüldü. İki milyondan fazla kişi yaralandı. Yüzbinlerce kişi sakat kaldı. İki ülke ekonomisi 150 milyar dolar zarara uğradı. Savaş, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açtı. Peki savaşın kazananı yoktu, galibi kimdi? Batı verdiği silahlarla yıllarca savaşın uzamasına neden oldu. Aslında kazanan ABD'nin başını çektiği Batı mıydı?