1. Arap-İsrail Savaşı nasıl oldu?

Bir devlet kuruldu, bir savaş başladı. 72 yıl önceki Arap İsrail Savaşının sonucu Filistinliler için felaket oldu. Ortadoğu'da bitmeyen çatışmaların da fitilini ateşleyen savaşlardan olan 1948 Arap-İsrail Savaşı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Bir ülkenin doğuşu, diğer bir halkın felaketi oldu. İkinci Dünya Savaşı sonrası gerilimin ilk olarak arttığı yer Ortadoğu'ydu. Ortadoğu'da İsrail'in kurulması sonrası ilk kez Arap devletleri bir araya geldi. İsrail'e yönelik saldırı başlattı. Etkileri günümüze kadar gelecekti.

İsrail'in kesin zaferiyle sonuçlanan 1948 Arap-İsrail Savaşı aslında uzun yıllar devam eden gelişmelerin bir sonucuydu. Aslında bölgedeki gerginlik 2. Dünya Savaşı değil, 1. Dünya Savaşı sonrası başlamıştı. Balfour Deklarasyonu sonrası, bölgeye yahudiler yoğun olarak geliyordu. Önce Haganah ve İrgun gibi yeraltı örgütleriyle hem araplara hem de bölgedeki İngiliz mandasına karşı mücadeleye başladılar.

İlk ve önemli Arap ayaklanmalarından birinin tarihi 1929'du. Hem Arap hem de Yahudiler arasında can kaybı 100'ü aşkındı. Ardından 1936 ile 1939 yıllarında büyük Arap Ayaklanmaları oldu. Çatışmalar aylarca sürdü.

Ayaklanmalar bastırıldı ve sonuçta en büyük zararı Filistinliler gördü. 20 ila 60 yaşları arasındaki yetişkin erkek Filistinli Arap nüfusunun %10'undan fazlası öldürüldü, yaralandı, hapsedildi veya sürgün edildi. Bölgede Filistinlilerin azalmasıyla Yahudi etkisi arttı. Hem nüfus hem de güç olarak.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İkinci Dünya Savaşı sonrası bölgede İngiliz nüfuzu, savaşın da etkisiyle oldukça zayıflamıştı. Savaşın bitmesinden sonra Kasım 1947'de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun aldığı İngiliz mandasındaki bölgede Arap ve İsrail olmak üzere iki devlet kararı Filistinliler arasında gerilime yol açtı. BM Kararı iki ayrı devlet ve Beytüllahim ile Kudüs için de özerk yönetim öngörüyordu. 14 Mayıs 1948 bölge için bitmeyen gerilimin başlayacağı tarihti. İsrail devletinin kuruluşu ilan edildi. Bir gün sonra Arap devletleriyle İsrail arasında savaş başladı.

Arap güçlerinin ana omurgasını Mısır, Ürdün ve Suriye askerleri oluşturuyordu. Irak, Lübnan, Suudi Arabistan ve Yemen'den güçler de destek veriyordu. Arap güçleri 3 bölgeden İsrail güçlerine saldırıya geçti. Güney bölgesi Gazze'den, Kuzey'deki Hayfa ve doğudaki Kudüs bölgesinden.

Cepheler genişti, bölgedeki Yahudi yerleşimlerine yönelik saldırılar yapılıyordu. Savaşın ilk bölümü 15 Mayıs ile 11 Haziran arasındaki yaklaşık bir aylık sürede gerçekleşti. Arap ülkeleri arasında da anlaşmazlık göze çarpıyordu. Kimin nereye saldıracağı, nereleri kontrol alacağı konusunda güvensizlik vardı.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

İlk etapta ateş gücü sayesinde Arap güçleri avantaj sağladı. Ama İsrail savunması Arap güçlerini durdurdu. İsrail paramiliter gruplar, orduya dönüşüyordu.

28 gün süren savaş ilk bölümü sonrası ateşkes ilan edildi. Bu dönemde, hem İsrail hem de Arap güçleri bölgedeki pozisyonlarını güçlendirmeye çalışıyordu.

İkinci aşama Mısır kuvvetlerinin harekatıyla başladı. İsrail buna karşılık üç cepheden de taarruza geçti. Arap güçleri, her cephede savunma savaşı vermek zorunda kaldı. 10 gün savaşı olarak adlandırılan süreçte, İsrail’in saldırıları çoğu bölgede Arap güçlerini püskürttü.

Ürdün askerlerinin çoğunlukta olduğu Kudüs’teki Arap güçleri ise İsrail'e karşılık verdi. İkinci bir ateşkes ilan edildi.

Aynı dönemde, yeni bir bölünme planı atıldı, ancak bu iki taraf da bu planı reddetti. İsrail işgal ettiği toprakların hepsini ilhak etti ve bundan sonra ele geçireceği Filistin topraklarını da ilhak edeceğini açıkladı. Ateşkes yine son bulunca, İsrail birlikleri, Celile bölgesinin tamamını ve Necef Çölü'nün güneyini ele geçirdi. Silahların sustuğu tarih 15 ekim 1948'ti.

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Haberin Devamı

Savaş sonunda İsrail'in milis güçleri bir orduya dönüşmüştü. Savaşın başında yaklaşık 40 bin kişi olan arap güçleri, savaş sonunda ancak 55 bine çıkarken, 25 bin dolayındaki İsrail askeri gücü 120 bine yaklaşmıştı. Savaş boyunca ABD ve Fransa silah ambargosu uygularken, İsrail'in bugünkü Çekya'dan kaçak yollarla getirdiği silahlara göz yumuldu.

İsrail savaş sonunda savaştığı her Arap ülkesi ile ayrı ayrı ateşkes anlaşmaları imzaladı. Savaşa girmiş olan Ürdün Batı Şeria'ya, Mısır da Gazze Şeridi'ne asker yığdı. Kudüs'ün kontrolü ise batıda İsrail, Doğuda Ürdün arasında bölündü. Gazze ise Mısır'ın oldu.

Savaşın Filistin'e faturası ise ağırdı. Yaklaşık 700 bin Filistinli sürgüne gitmek ve evlerini bırakmak zorunda kaldı. Onlar için İsrail'in kuruluşu Nakba yani felaket olarak kayıtlara geçti.

1948 Savaşı İsrail ile Arap ülkeleri arasındaki tek savaş olmayacaktı.

1967'de İsrail'in kesin galibiyetiyle biten 6 gün savaşıyla, 1973'deki Yom Kippur savaşında İsrail ile Arap devletleri karşı karşıyaydı. Sonuç itibariyle, yaklaşık 70 yıllık dönemde Filistin toprakları eridi, gitti İsrail ise sınırlarını genişletti.