Yeni yıla saatler kaldı: İşte 2023'ün EN'leri...

2023 yılının bitmesine saatler kala, geride birçok anı bırakacağız. 2023 yılında en çok içimizi yakan olay Asrın Felaketi olarak adlandırdığımız 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremler oldu, depremlerde 50 binden fazla canımızı toprağa verdik. Yeni yıla girmeden önce işte geride bırakacağımız 2023 yılında yaşananları Hürriyet'ten, Gürkan Emre MELİKOĞLU, Pınar DÖNMEZ, Necdet Burak ÖZYURT, Emine KUKUK ve Zeynep ÇOLAKOĞLU derledi...2023 savaşlar, isyanlar, krizler, doğa felaketleri ve skandallarla dolu bir yıl oldu Ukraynada ön cephede savaşan Rus paralı ordusu Wagnerin patronu Yevgeni Prigojin, Moskovaya karşı memnuniyetsizliğini 23 Haziranda bir isyanla gösterdi. Wagner birlikleri Moskovaya varmak üzereyken araya Belarus girdi, isyancılar durdu. Rus lideri Putin, Prigojini hain ilan etti. Dünya Putinin bu başkaldırıyı yanıtsız bırakmayacağına emindi. Nitekim Prigojin tam 2 ay sonra, 23 Ağustosta özel jetinin düşmesiyle öldü. 2023 eski ABD Başkanı Donald Trump için bir hayli çalkantılı geçti. 2024ye yeniden başkanlık yarışına gireceğini duyuran Trump, yargılandığı 4 farklı davayla tarihe sabıka fotoğrafı çektiren ilk ABD başkanı olarak geçti. Eski Başkanın mahkeme ziyaretleri mart ayında bir porno yıldızına sus payı ödediği iddiasıyla açılan davayla başladı. Ardından Floridadaki evinde gizli devlet belgelerini saklamakla suçlandı. Bunu 6 Ocak Kongre baskınını kışkırttığı iddialarıyla açılan davalar izledi. Suçlamaları cadı avı olarak nitelendiren Trumpın adaylığı, Colorado yüksek mahkemesinin eyalette ön seçimlere girmesine yasak getirmesiyle tartışmalı hale geldi. 2023 yılı belki de gelmiş geçmiş en zeki yıl olarak adlandırılabilir. Zira şu ana kadarki en fazla yapay zekâ uygulaması bu yıl ortaya çıktı. Grafik düzenlemeden metin yazmaya, fotoğraf manipülasyon uygulamalarından sohbet robotlarına kadar birçok yapay zekâ aracı bu yıl kullanıcılarla buluştu. Ama özellikle biri vardı ki tüm uygulamaları gerisinde bırakarak yılın gündemine oturdu: ChatGPT. Uygulamayla hastasını muayane eden doktor, şarkı sözlerini yazdıran şarkıcı, ödevini yaptıran öğrenci, daha niceleri... ABD merkezli OpenAI şirketinin ChatGPT yapay zeka uygulaması piyasaya sürüldüğü tarihten 2 ay sonra 100 milyon kullanıcıyı aştı. Şubat ayında Rus işgalinin yıldönümünde konuşan Ukrayna lideri Volodimir Zelenski, 2023ün kendileri için zafer yılı olacağını söylemişti. Nitekim savaşın ilk yılını atlatan Kiev yönetimi, Batılı ülkelerin de yardımıyla Rus ordusuna karşı saldırı hazırlıklarına başladı. Haziranda Ukrayna güçleri doğu ve güney cephelerinde saldırıya geçti. Ancak işler umulduğu gibi gitmedi. Aylar boyunca cephede cephede çok az ilerleme sağlayan Ukrayna ordusu çok fazla asker kaybetti. Kiev, başarısızlığın sebebi olarak Batının silah yardımlarında gecikmesini işaret ederken, ABDli savunma yetkilileri ise Ukraynanın Pentagonun sahayla ilgili önerilerine kulak tıkadığı görüşünde. Dünya Meteoroloji Örgütüne göre gelmiş geçmiş en sıcak yıl olarak kayıtlara geçen 2023te, iklim krizinin yıkıcı etkilerini yakından tecrübe ettik. Temmuzda komşu Yunanistan, orman yangınları nedeniyle adeta cehennemi yaşadı. İtalya, İspanya, Kanada, Avustralya, Kazakistan, Cezayir de orman yangınlarıyla mücadele eden ülkeler arasında yer aldı. Libyanın doğusunu 10 Eylülde Daniel Fırtınası vurdu, sel sularına dayanamayıp çöken 2 baraj, Derne kentinde en az 11 bin 300 kişinin hayatını aldı. Ağustosta ise ABDnin Hawaii eyaletinde çıkan ve 3 gün süren orman yangınında 100 kişi hayatını kaybetti. 2019dan bu yana gergin bir dönem geçiren Türk-Yunan ilişkileri, 6 Şubat depremlerinden sonra Yunanistanın Türkiyeye yaptığı insani yardımların ardından yumuşama dönemine girdi. Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından o dönem Dışişleri Bakanı olan Nikos Dendiasın Hatayı ziyaret etmesi de iki ülke arasındaki buzların erimesine katkı sağladı. Atina-Ankara hattında yoğunlaşan diplomatik temaslar, eylül ayındaki zirvelerle taçlandı. Dışişleri ve savunma bakanları arasındaki toplantıların ardından, Cumhurbaşkanı Erdoğanın 6 yıl aradan sonra Atinaya yaptığı ziyaretle Yunanistan ile ilişkilerde yeni bir sayfa açılmış oldu. 2023e Gazze Savaşı damga vurdu. Hamasın 7 Ekimdeki sürpriz baskını Gazze Şeridine amansız saldırıları tetikledi. İsrail ordusu Haması bitirme hedefiyle dünyanın gözleri önünde sivil katliamına girişti. Haftalardır süren aralıksız bombardımanda 21 bin 507 sivil öldü. Filistinliler bölge içinde göçe zorlandı, tam abluka altında gıdasız, susuz, ilaçsız kaldı. İsrail ordusu hastaneleri, sığınakları, okulları hedef aldı. Rehine yakınlarının baskısı üzerine Hamas ve İsrail arasında mahkum takası anlaşması da yapıldı. Fakat çatışmalara verilen ara yalnızca 7 gün sürdü. Türkiye, 6 Şubat 2023te peş peşe yaşanan Kahramanmaraş merkezli 7.8 ve 7.5 büyüklüklerindeki iki depremle sarsıldı. Türkiyedeki 10 ilin yanı sıra Suriyede de büyük yıkım yaşandı. Yüzyılın afeti olarak nitelendirilen deprem sonrası Ankaranın dünyaya yardım çağrısı üzerine, onlarca ülkeden ekipler gelerek arama-kurtarma çalışmalarına katıldı. Ermenistan ile kara sınırı yardım TIRları için yıllar sonra ilk kez açıldı; Atina ile deprem diplomasisi başladı. Felakette Türkiyede yaklaşık 50 bin, Suriyede ise 8 bin kişi hayatını kaybetti. 2023 başka coğrafyalarda da yıkıcı depremlerin yaşandığı bir sene oldu. Fasta eylülde yaşanan depremde 3 bin kişi öldü. Afganistan ise ekimde peş peşe üç büyük depremle sarsıldı, 1500 kişi hayatını kaybetti. 2020 yılında 44 gün süren İkinci Karabağ Savaşı sonrası Azerbaycanın Karabağ bölgesindeki Ermeni ayrılıkçı rejimin attığı adımlar, tansiyonun yükselmesine neden olunca Azerbaycan ordusu, 19 Eylülde Karabağda terörle mücadele operasyonu başlattı. Yalnızca 24 saat süren operasyon zaferle sonuçlandı, Ermeni gruplar silah bırakmayı kabul etti. 32 yıl önce yasadışı olarak Azerbaycandan tek taraflı bağımsızlığını ilan eden sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti, kendini feshetmek zorunda kaldı, Ermeni nüfus bölgeyi terk etti. İngiltere, 2022de vefat eden Kraliçe 2. Elizabethin 1953te tahta çıkmasından 70 yıl sonra bir taç giyme törenine şahit oldu. 74 yaşındaki Prens Charles, mayıs ayında ihtişamlı bir törenle İngiltere Kralı oldu. Kral 3. Charles, kraliçe olarak taç giyen eşi Camilla ile beraber Buckingham Sarayının balkonundan halkı selamladı. Böylece hayatının büyük bir bölümünü veliaht prens olarak geçiren Charles ve kraliçe unvanına kavuşan Camilla muratlarına ermiş oldu. Başarılı müzik kariyeriyle dünya çapında üne kavuşan ABDli şarkıcı ve söz yazarı Taylor Swift, Amerikan Time dergisi tarafından 2023 yılının kişisi ilan edildi. Swiftin yıl boyunca sürdürdüğü Eras turnesi, 1 milyar doları aşan hasılatıyla tüm zamanların en yüksek hasılatlı turnesi olarak Guinness Rekorlar Kitabına girdi, yılın en çok dinlenen kadın sanatçısı seçildi. Time dergisi pop ikonunu, kendi hikayesinin hem yazarı, hem de kahramanı olarak tanımladı.