SON DAKİKA
Peş peşe infial yaratan olaylar! Sorun nerede? Gözler ceza infaz sisteminde
İstanbul Fatih’te 19 yaşındaki Semih Çelik’in iki kadının kafasını keserek öldürmesi, Şeyda polisin suç makinesince şehit edilmesi, sokak ortasında taciz görüntüleri... Sorun yasalarda mı, uygulamada mı? Ne yapılmalı, hukukçulara sorduk...
- İstanbul Bilgi Üniversitesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Adem Sözüer:
- “Suçtan caydıran, suçu önleyen ve iyi halli mahkumu topluma kazandıran cezaların ağırlığı değil, gerektiği gibi infaz edilmesidir. Herkes bilmelidir ki bir ceza verilirse kesinlikle infaz edilecektir. Örneğin kasten yaralama, kadına karşı yaralama ve sağlık personeline karşı yaralama suçları, tutuklamadaki katalog suçlar kapsamına alındı. Yani iki yıl hapis cezasının altında olsa bile bu suçlarda tutuklama yasağı yok zaten.
- Tutuklamada bu bakımdan bir sorun yok ve cezalar da yeterince ağırdır, ancak bu cezalar etkin uygulanmamaktadır. Nitekim cezalar Avrupa’dan yüksektir. Türkiye’de cezaevlerinde aflara rağmen 300 bin kişinin üzerinde hükümlü ve tutuklu var. Avrupa’da ilk sırada, dünyada ilk beş ülke içinde yer alıyoruz.
- Yapılması gereken geçici maddelerle labirente dönüşmüş olan infaz mevzuatında değişikliklere gidilmesi ve etkin bir infaz rejiminin oluşturulmasıdır. Öncelikle bir af gibi işleyen şartla salıverme ve denetimli serbestlik amacına uygun hale getirilmelidir.
- Hapis cezası verilen kişinin cezaevinde gerçekten iyi halli olduğu ve denetimli serbestliği hakettiği tespit edilirse ondan sonra şartla salıverilmesi mümkün olabilmelidir. Şimdiki gibi peşinen infazdan önce şartla salıverme süresi belli olmamalıdır. Şartla salıvermeden sonra her hükümlüyü etkin takip eden gözetim ve denetim görevlileri olmalıdır.
- Özellikle cinsel suçlar başta şiddet suçlarıyla ilgili elektronik kelepçe gibi teknik kontrol sistemleri etkin şekilde kullanılmalıdır. Şiddete karşı önleyici ve koruyucu tedbirleri etkin uygulayacak, 7/24 açık kapı çalışan yeterince uzman personeli olan kurumlar yaygın olarak faaliyete geçirilmelidir.
- Kasten öldürme, cebir şiddet ve silahlı cinsel suçlar, yağma gibi çok ağır suçları işleyen suça sürüklenen çocuklara özgü kapalı kurumlar ve etkin denetim sistemi devreye sokulmalıdır.
- Suç işleyen tehlikeli akıl hastalarına özgü yüksek güvenlikli psikiyatri hastaneleri yaygınlaştırılmalıdır. Bütün bunlar için öncelikle devletin bu konuda ciddi bütçe ayırması gerekiyor. Örneğin bir denetim gözetim görevlisi en çok on kişiyi takip etmeli, bunlarla her gün konuşmalı, yönlendirme yapmalıdır.
- Elektronik sistemlerle kim nerede bilinmelidir. Türkiye’de şiddet geçmişten beri önemli bir sorun. Ceza hukuku sadece, suç ceza ve infazı üzerinde duruyor. Ama konunun, ekonomik, eğitim öğretim, sosyal ve siyasi boyutları da var elbette.
- Örneğin şiddet suçlarını işleyenlerin siyasetçiler tarafından adeta kahraman olarak gösterilmesi gibi, şiddetin meşrulaştırması ciddi bir sorun. Tüm toplum olarak her alandaki şiddetle ilgili seferber olmalıyız. Elbette hukuk devleti ve adalet ilkelerine aykırı popülist uygulamalara asla sapmadan.”
- Ceza hukukçusu Prof Devrim Güngör:
- “Ceza adalet sisteminde yapısal sorunlar bulunmakta, bu da suçla mücadelede yeterli caydırıcılığı sağlamamaktadır. Cezaların infazında yaşanan eksiklikler ve ıslah süreçlerinin yetersizliği, suçluların yeniden topluma kazandırılmasını engellemektedir. Bu durum, toplumun güvenliğini tehlikeye atarken, ceza infaz sisteminin kapsamlı bir şekilde yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Etkili bir ceza adaleti için, cezaların caydırıcı, infazın ise adil ve ıslah edici olması şarttır.”