Maymun çiçeği virüsü Türkiye'ye gelir mi

15 gün önce ilk kez İngilterede görülen, sonrasında 13 ülkeye yayılan maymun çiçeği Türkiyeye geldi mi? Sağlık Bakanlığı Türkiyede henüz bir vaka görülmediğini açıkladı. Peki, gelir mi? Orası tartışmaya açık. Çünkü konuştuğum bazı uzmanlar Türkiyeye gelmez, bazıları da turizm sezonunun yeniden canlandığı, uçak seyahatlerinin arttığı böylesi bir dönemde Gelmemesi için bir neden yok! diyor. Ancak hepsi yüreklere su serpen şu noktada birleşiyor: Bu virüsü 50 yıldır tanıyoruz. Havadan bulaşmadığı ve belirtisiz hastalık yapmadığı için COVID-19 kadar yayılmasını beklemiyoruz.Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, maymun çiçeğinin yeni bir hastalık olmadığını ve birçok hayvanın çiçek hastalığı olduğunu belirterek, Domuz çiçeği, sığır çiçeği, maymun çiçeği var. Tüm bu çiçek hastalıkları birbirlerine akraba. İnsanlarda çiçek hastalığı dünyada en son 1977de, Türkiyede 1957de görüldü ve sonrasında aşılama kaldırıldı. Oysa çiçek hastalığı hayvanlar arasında devam ediyor ve hayvandan insana bulaşabiliyor. Virüs daha çok tropik hayvan (çoğunlukla Afrikada bulunan türler) besleyenler ile hayvanat bahçelerinde çalışanlarda görülüyor. Öldürücü değil. Genellikle kişinin ellerinde ya da vücudun belli yerlerinde döküntüler oluyor, 2-4 hafta arasında da iyileşme görülüyor. İnsandan insana bulaşması ise çok nadir. COVID-19 gibi havadan bulaşmıyor, temas olması şart! Dolayısıyla Türkiyede böyle bir hayvan (maymun, domuz, kemirgen) popülasyonu olmadığı için bir tehlike de söz konusu değil! Yayılım riski yok yorumunu yapıyor. Prof. Dr. Ceyhan, dünyada 42 yıldır uygulanmayan çiçek aşısının bu vakalarda etkili olduğunun da altını çiziyor. Turizm ve festivallerden bahsetmişken belirtmeden geçmeyeyim. Belçika, ülkedeki 3 vakanın Darklands Fetiş Festivali ile alakalı olduğunu duyurdu. Anverste düzenlenen ve yurtdışından yoğun eşcinsel katılımın olduğu festival sonrası, katılımcılar grip ve ciltte kabarcıklar oluşması gibi belirtilere karşı uyarıldı. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İlyas Dökmetaş, küresel ısınmanın arttığı, virüslerin pek çabuk mutasyona uğrayabildiği, turizm sezonunun 2 yıl aradan sonra yeniden canlandığı, ülkeler arası seyahatlerin bir hayli arttığı, toplu etkinlik, festival ve şölenlerin yapıldığı böylesi bir dönemde ortaya çıkabilecek yeni ya da eski virüslerin varlığına şaşırmamak gerektiğini söylüyor. Ve diyor ki: Dolayısıyla Türkiyeye gelmemesi için bir neden yok! İstanbulun ülkeler arası yolculuk için transfer noktası olması riski artırmakta. Takip edilmesi gereken bir hastalık. Virüs ilk kez 1958de laboratuvardaki maymunlarda görüldü. Bu nedenle maymun çiçeği deniliyor ama sadece maymundan değil zoonos kemirgenlerden (sıçan, fare, sincap vb.) geçiyor. Hayvandan insana ilk bulaş 1970te Kongoda, sonrasında da orta ve batı Afrikada görüldü. Afrika dışında ise seyahatlere ve hayvan ihracatına bağlı olarak vakalar bildirilmiş. Nadir de olsa insandan insana geçiyor. Ne oldu da ABD ve Avrupada bir anda 100ün üzerinde vaka görüldü? Bunu bilmiyoruz. Virüs mutasyona mı uğradı? Araştırılıyor. Peki, paniğe gerek var mı? Hayır, yok. COVID-19, verem ya da tüberküloz gibi değil. Yüksek öldürücülüğü yok. İnsandan insana geçişi az olan bu hastalık yakın tensel temas ya da cinsel ilişki yolu ile bulaşabiliyor. İnsandan insana bulaş için yüz yüze, uzun süreli ve yakın temas gerekli. Bu da COVID-19a benzer bir pandemi yapmasını engelleyebilecek bir özellik. Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu üyesi ve Hacettepe Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Uzmanı Prof. Dr. Ateş Kara da virüsün ABD dahil 13 ülkede nasıl yayıldığına dair çalışmaların halen devam ettiğini ve ortada bir netlik olmadığını belirterek, Ancak ilk bulgular gösteriyor ki kapalı bir grup ile ilişkili bir durum, o nedenle Türkiyeye yayılması çok olası değil. Tek tük vakalar gelebilir mi? Evet, gelebilir. Özellikle İngiltere ve Avrupanın diğer şehirlerinden turist olarak gelenler ile gelme ihtimali teorik olarak var. Ama bugünkü bilgilerle durumun bir tehdit oluşturacağını düşünmüyor, hızlı bir yayılma gözlemlemeyi beklemiyoruz diyor. Peki, nasıl bulaşıyor? Şöyle yanıtlıyor: İnsandan insana geçici, zor bir hastalık. Yakın tensel temas şart! Maymun çiçeği deniyor ama asıl bulaşmasına neden olan hayvanlar kemirgenler, fareler. Virüs hayvandan insana; enfekte hayvan-insan veya virüsle kirlenmiş cansız maddeler (giysiler, havlu, çarşaf vb.) yakın temas sonucunda ya da ısırık, tırmalama, hayvanın kan ve vücut sıvılarıyla veya etiyle temas gibi yollarla bulaşıyor. İnsandan insana yakın temas ve cinsel ilişki ile bulaşabiliyor. AVMde ya da yolcu otobüsünde yan yana oturmak ile bulaşabilecek bir hastalık değil. Hiç bilinmeyen bir bulaş şekli de olabilir, o nedenle virüsün mutasyona uğramış olma ihtimali üzerine de çalışılıyor. Orta ve Batı Afrikada yaygın. Orta Afrikadaki alt tipinde öldürücülük yüzde 10a kadar çıkabiliyor, Batı Afrika alt tipinin öldürücülüğü ise daha düşük, yüzde 1. Afrika dışında hiç ölüm görülmedi. Genellikle kendiliğinden iyileşiyor. Çiçek aşısı bu hastalığa karşı tam koruyucu. Geçtiğimiz yıl maymun çiçeğine karşı geliştirilen Tecovirimat isimli antiviral ilaç ise EMA-Avrupa İlaç Ajansı ve ABD, FDA tarafından da onaylandı. Kaynak: Hürriyet / Fulya Soybaş