Kreş Haktır! Ama nasıl?

KAYNAKGözde Akgüngör Pamuk / Cnnturk.com

Kreş Haktır Platformu, çocuğu olan her evin sorunu yani kreş hakkı için 1 yılı aşkın süredir kampanya düzenliyor. Çünkü ücretsiz ve güvenilir kreş her çocuğun ve her ebeveynin hakkı. Yasa böyle diyor ama uygulamada durum farklı; denetleme çok az, kreş açmayan işverene ise sadece 1232 TL ceza veriliyor.

Haberin Devamı

Çocuğu olan her evin sorunu: Kreş! Bu soruna çözüm aramadan önce çalışan bir kadının annelik serüvenine bakmakta yarar var. Çalışan anne doğumla birlikte, 16 haftalık doğum ve 42 işgünü emzirme iznini kullanıyor, buna biriken yıllık izinler ekleniyor. Anne öncelikle ücretli izinler ile 6 ayı bulmaya çalışıyor. Çünkü Sağlık Bakanlığı'nın da önerisi ve uyarısıyla bebeğin 6 ay sadece anne sütü alması gerekiyor. İşverenin onayı olursa ve ailenin bütçesi elverirse 6 aya kadar ücretsiz izin de kullanılıyor. Yaklaşık 6 ay ile 1 yıllık bir izin dönemi sonrası annenin işe dönme zamanı geliyor. Ve ebeveynlerin, daha çok da annenin cevap vermesi gereken soru soruluyor: "Çocuğuma kim bakacak?" İşte bu sorunun ağırlığı pek çok kadının omuzlarına yükleniyor. İdeal bakıcı adayları anneanne ve babaannesi olanlar şanslı sayılabilir; hem güvenilir hem ücretsiz. Bir başka seçenek ise evde bakıcı ya da kreş ile çocuk bakım ekonomisine girmek. Ki böyle olduğunda bir çok anne maaşını aldığı gibi kreşe ya da bakıcıya veriyor. Bu koşullar sağlanamadığında ise pek çok kadın işten ayrılmak zorunda kalıyor.

Oysa ki İş Kanunu'na göre 150 kadın çalışanı olan her işyerinin bir kreş açması gerekiyor. Türkiye'nin imzacısı olduğu uluslararası sözleşmeler de bunu destekliyor. Ancak Türkiye'de 7 bin 204 işyerinden yalnızca 300’ü denetlenmiş ve bu denetlemelere göre 300 işyerinden %45’inde kreş bulunmuyor. Bunun işverene yaptırımı ise sadece 1232 TL.

İşte "Kreş Haktır" Platformu da kreş hakkı için 1 yılı aşkın süredir kampanya düzenliyor. Platformun içinde birçok kadın örgütü ve aktivist yer alıyor. Platformun temel amacı kentte ve kırsalda her çocuğa uygun kreş talebinin yaygınlaştırılmasını sağlamak. Platform, 150 kadın yerine 50 çalışanı olan işyerlerinde kreş açılmasını, yerel yönetimlerin de kreş açabilmesi için yasal düzenleme yapılmasını ve kreş açmanın zorunlu hale getirilmesi gerektiğini savunuyor. Şimdiye kadar 4 ilde (İzmir, Çanakkale, Bursa ve Adana) hazırlanan sözleşmeyi imzalayan adaylar belediye başkanı oldu. Kampanya ise tüm hızıyla devam ediyor.

Haberin Devamı

Platformun üyeleri arasında bulunan Kadın Emeği ve İstihdamı Girişimi'nden (KEİG) İdil Soyseçkin, kampanyayla ilgili Cnnturk.com'un sorularını yanıtladı.

Hangi yasal dayanağa göre kreş haktır? Kreş, kaç yaş aralığındaki çocukları kapsıyor?
Avrupa Birligi direktiflerinde çocuk hakları insan hakları içinde önemli bir yer tutmaktadır. Çocukların sosyal hayata entegrasyonu ve yoksulluktan kurtulmalarında erken çocukluk bakım ve eğitim hizmetleri temel olarak görülmektedir.

Türkiye'nin de imzacısı olduğu Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin 28. Maddesi'ne göre 18 yaşın altındaki her çocuk kaliteli eğitim alma hakkına sahiptir.

Türkiye'de İş Kanunu'na göre 150'den fazla kadın işçi çalıştıran işyerlerinin kreş açma yükümlülüğü var. UNICEF 0-8 yaş arasını erken çocukluk dönemi olarak adlandırıyor. Ancak okul öncesi eğitim 0-6 yaş arasını kapsıyor.

Kreş haktır, peki anneler ve babalar bu haklarını ne kadar biliyor?
Türkiye'de insanların hakları konusunda farkındalık düzeyleri çok düşük. Kişilerin kendi çabaları dışında aslen hak bilincinin geliştirilmesi ve insanlarin bilgilendirilmesi devletin görevi. Okul öncesinden başlayarak bu farkındalığın geliştirilmesi gerekiyor.

Kreş hakkı yasaya göre 150 kadın çalışanı bulunan şirketler için geçerli. Bu durum kadın erkek eşitliğiyle çelişmiyor mu?
Öncelikle şunun altını çizeyim 150 üstü kadın işçi çalıştıran işyeri. Ve elbette kadın erkek eşitliğiyle çelişiyor. Zaten kadın erkek eşitliği endeksindeki listenin sonlarındaki yerimizle de uyum içinde.

Haberin Devamı

Türkiye’de 150 kadın çalışanı olan şirketlerin kaçta kaçında kreş uygulaması var?
Buna dair mecliste verilen soru önergesine gelen cevap devletin ve işverelerin bu konuya verdigi önemi ortaya koyuyor. 150 ve üstü kadın işçi çalıştıran işyeri sayısı 7 bin 204’tur. Ancak bunların yalnızca 300’u denetlenmiştir. Bu denetlemeler 300 işyerinden %45’inde kreş bulunmadığını göstermiştir.

Kreş açması gerektiği halde açmayan işyerine nasıl bir yaptırım uygulanıyor?
1232 TL ceza kesiliyor.

Bu konuda acil olarak atılacak ilk adım ne olmalı?
Kadınların talebi 50 çalışanı olan işyerlerinde kreş açılması. Öncelikle yasal düzenleme ile bu değiştirilmeli. Ayrıca yerel yönetimlerin kreş açabilmesi için de yasal düzenleme yapılmalı ve kreş açma zorunlu hale getirilmeli.

Haberin Devamı

Hükümetin 3 çocuk ve nüfus artışını destekleme politikalarıyla doğum ve emzirme haklarının, kreş hakkının da daha önem kazanacağını düşünmek akla yakın geliyor. Peki gerçekçi mi?
Kesinlikle hayır. Toplumsal cinsiyet eşitliğine inanmayan bir yönetim ve aile temelli bir toplum anlayışı var. Çocuk bakımı hala tamamıyla kadınların sorumluluğu olarak görülüyor. Eğer kadınlar çalışmak istiyorlarsa bakım işini kendileri halletmek durumundalar.

PEKİ AMA NASIL?
150 kadın çalışanı bulunan şirketlerdeki anneler kreş hakkı için ne yapmalı?
150 üstü kadın işçi bulunan işyerlerinde kreş yoksa Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na ait Alo 170 aranarak şikayette bulunulmalı. Eğer sendika varsa toplu sözleşmenin içine mutlaka kreş talebi eklenmeli. Aslında bu sendika olan tüm işyerlerinde işçilerin talebi olarak mutlaka yer almalı.

Babalar da kreş hakkından faydalanmak için talepte bulunabilir mi?
Yasaya göre eğer kadın ve erkek her ikisi de çalışıyorsa ve annenin çalıştığı işyerinde kreş yoksa ancak o zaman baba böyle bir talepte bulunabiliyor. Tabi yine 150 üstü kadın işçisi olan işyerinde çalışıyorsa.

Haberin Devamı

Ve 150 kadın çalışan sayısına ulaşmayan şirketlerdeki kreş hakkı?
Bu konuda sendikalar rol oynamalı, işverene baskı yapmalı. Ayrıca çalışanlar da (kadın ve erkek) kres talebini işverene iletmeli ve bu talebin arkasında durmalı. Elbette kreş haktır kampanyasının desteklenmesi hepimizi güçlendirecektir.

Bunun dışında bu kampanya çerçevesinde neler yapılabilir?
Kampanyanın afişleri, broşürleri internet üzerinden ulaşılabilir durumda. Hem sosyal medyada #kreşhaktir etiketiyle paylaşmak hem gerekirse baskısını çıkarıp yaşadığımız yerlere ve işyerlerinde dağıtmak ve insanların farkındalığına katkıda bulunmak mümkün. Ayrıca imza kampanyasının yaygınlaştırılması için de çalışılabilir. Sonuçta çocuk bakımı hepimizin sorumluluğu.

THY reklam filmi, çocukların hayallerini uçurdu

Mussolini ve metresi kurşuna dizilip ibret olsun diye teşhir edildi