Kobani ile yeniden gündeme gelen Hizbullah kimdir?

Hizbul-Kontra, Hizbul-Vahşet, domuz bağı... 17 Aralık 2000'de Beykoz'da gerçekleştirilen bir polis operasyonu sonrasında Türkiye bir vahşetle yüz yüze geldi ve şoka uğradı: Hizbullah. Örgüt evlerinden toplu mezarlar, domuz bağıyla işkence edilerek öldürülmüş cesetler çıkıyordu. Ancak bu tablo sonuçtu: Örgüt bütün bir 1990'lı yıllar boyunca asıl faaliyetini Güneydoğu'da sürdürmüş ve vahşet saçmıştı. 2013'te sivil bir siyasi parti olarak kurulan ve Hizbullah'ın devamı olarak görülen Hüda-Par ile HDP'liler arasında Kobani nedeniyle yaşanan çatışmalar, işte bu geçmiş hafızayı canlandırdı. Hizbullah kimdi ve ne yapmıştı? İşte yanıtı...Hizbullah Türkiye'de 1990'lı yılların başında ortaya çıktı. Bu örgüt halk içerisinde kimi zaman Sofikler yani sahte Sofi'ler, kimi zaman Hizbul-Kontra olarak isimlendirildi. Örgütün ortaya çıkışında Lübnan'daki Hizbullah'tan esinlenilmiş olabilirdi ama Hüseyin Velioğlu'nun liderliğinde kurulan Hizbullah, daha çok bir paramiliter özellik gösteriyordu. Kelime kökeni olarak Hizbullah iki kelimeden, hizb ve Allah kelimelerinden oluşuyor. Hizb kelimesi; parti, grup, taraftar anlamı taşıyor. Türkçe'ye çevrildiğinde Allah'ın taraftarları, Allah safında yer alanlar, Allah'ın partisi anlamına geliyor. Hizbullah silahlı mücadele yoluyla cihadı hedefleyen bir örgüttü. Örgütün cihad olarak tarif ettiği ise, belli bir güce erişildikten sonra içinde bulunan otoriteye karşı silahlı başkaldırı gerçekleştirmekti. Hizbullah bu amacına ulaşabilmek için tebliğ, cemaat ve stratejisi doğrultusunda hareket eden bir örgüttü. Hizbullah örgütü temel olarak iki gruptan oluşuyordu. İlimciler ve Menzilciler. Bunlardan önde geleniyse Hüseyin Velioğlu'nun başında olduğu İlimciler grubuydu. Her iki grubun da ortak amacı; Türkiye'de şeriata dayalı bir İslam Devleti kurmaktı. Hizbullah'ın temelleri bir kitabevinde atıldı. 1979-1980'li yıllar dini yayınları basan ve radikal İslamcıları çevresinde toplayan Vahdet Kitabevi'nden ortaya çıktı. Abdulvahap Ekinci'ye ait bu kitabevindeki faaliyetlere sonradan kendi kitabevlerini ve gruplarını kuracak olan Fidan Güngör ve Hüseyin Velioğlu da katıldı. 1980 yılında Fidan Güngör, Menzil Kitabevi'ni kurdu. Menzil Kitabevi'nin kuruluşu ile birlikte Vahdet Kitabevi çevresindeki gruptan kopmalar oldu. Vahdet Kitabevi'nden ikinci kopma ise 1982 yılında yaşandı. Bu tarihte Hüseyin Velioğlu, İlim Kitabevi'ni kurdu. Anlatılanlara göre, Velioğlu'nun Vahdet Kitabevi çevresinden ayrılma nedeni, Vahdet Kitabevi sahibi Abdulvahap Ekinci ile Müslüman Kardeşler'in (İhvan-ı Müslimin) bir dönem lideri olan Seyyid Kutup'un görüşleri çerçevesinde yaşadıkları fikir ayrılığıydı. İlim ve Menzil grupları işbirliği içinde özellikle 1983'ten itibaren Güneydoğu Anadolu bölgesinde etkin bir faaliyet göstermeye başladılar. 1987 yılında İlim ve Menzil grupları arasında fikir ayrılıkları ortaya çıktı ve kısa sürede bu ayrılıklar derinleşerek, belirginlik kazandı. Özünde bir liderlik çekişmesi nedeniyle yaşanan bu ayrılık, dışarıya tebliğ-cemaat-cihad stratejisine yönelik farklı yaklaşımları olarak yansıtıldı. İlim Grubu bu ayrışmanın ardından, Menzil Grubunu tasfiye ve Güneydoğu Anadolu'daki etkinliği tekeli altına almak amacıyla İlim Grubu diye adlandırılmayı terk etti ve Hizbullah adını kullanmaya başladı. Menzil Grubu, henüz tebliğ aşamasını daha tamamlamadıklarını, silahlı faaliyet yürütecek altyapıya sahip olmadıklarını ve tabana yönelik çalışmalarının henüz olgunlaşmadığını ileri sürerek silahlı mücadeleye geçilemeyeceğini savunuyorlardı. Ancak Hüseyin Velioğlu'nun dini ve siyasi lideri olduğu Hizbullah silaha sarıldı. Hizbullah, Güneydoğu'da Sofi tabirinden türetilen Sofik ya da daha yaygın olarak Hizbul-Kontra olarak anılan Hizbullah'ın gücünü devletten aldığı çokça tartışıldı, eylemleri de bu iddiaları güçlendirir nitelikteydi. Sünni Kürtleri örgütlenmesine hedef kitle olarak seçen Hizbullah, örgüt evleri ve camileri de örgütlenme alanları olarak kullandı. Hizbullah, camileri bir barınak ve örgüt evine dönüştürdü. Hizbullah, Güneydoğu'da en etkili siyasi güç olan PKK'ya karşı silahlı eylemlere başladı. Hizbullah, PKK yandaşlarını ve sempatizanlarını sokak ortasında öldürmeye başladı ve bu şekilde PKK'nın etkisini ve nüfuzunu kırmaya çalıştı. Hizbullah, 1990'lı yılların ilk yarısında Nusaybin, Cizre, Batman ve Silvan başta olmak üzere Güneydoğu'nun birçok kentinde eylemlerini yoğunlaştırdı. Hizbullah, sokak ortasında insanları öldürmelerinin yanı sıra, kaçırdıkları kişilere uyguladıkları vahşet ile de korku saçar hale geldi. 1993'ten sonra İslami çevrede de nüfuzunu artırmaya yönelen örgüt, daha fazla caminin idaresini ele geçirme mücadelesine girişti. Domuz bağı denilen işkence ile insanları öldürmesi, İslami çevrede de tepkilere yol açtı. Ancak örgüt kendisine eleştiri yönelten İslami çevreleri de hedef almaya başladı. Hizbullah'ın İslami çevreden hedef aldığı ilk grup, geçmişte birlikte oldukları Menzil Grubuydu. Hizbullah'ın Menzilcilere yönelik silahlı saldırıları, bu gruba güç kaybettirdi. Grubun lideri Fidan Güngör Batman'a kaçırılıp öldürüldü. Ancak İslami çevreleri hedef almasının ardından Hizbullah'ın içinde de bir rahatsızlık ortaya çıktı ve bazı kişiler buna tepki olarak örgütten ayrıldı. Bunlardan biri de Konca Kuriş'ti. Kuriş, bu tutumundan dolayı Hizbullah tarafından Konya'daki hücre evinde domuz bağı işkencesi ile öldürüldü. Hizbullah'ın ismi 1991-93 yılları arasında PKK sempatizanı olduğu söylenen birçok kişinin öldürülmesinde geçti. Bu kişilerin pek çoğu da şehirlerin orta yerinde ve polis ile askerlerin gözü önünde güpegündüz öldürüldü. Hizbullah'ın kaçırdığı bazı kişilerin bulunması için Güneydoğu'daki kolluk güçleri tüm başvurulara rağmen hiçbir girişimde bulunmadı. Kaçırılan bu kişilerin cesetleri yıllar sonra Hizbullah'ın hücre evlerinin altına kazılmış toplu mezarlardan çıktı. Bir cinayet şebekesi olarak işleyen Hizbullah'a yönelik olarak, dehşet saçtığı bu dönemde hiçbir üyesinin tutuklanmaması dikkat çekti. Devletin bu tutumu, halkın gözünde asker-polis-Hizbullah ilişkisi olarak algılandı. Bu bağlantıyı ortaya koyan pek çok tanıklık da sonraki yıllarda gün ışığına çıktı. Bunlardan biri 1993'te Şırnak'ın Cizre ilçesinde sivil polislerin gözaltına aldığı Halil Güler'di. Güler, yaşadıklarını, Sivil polisler beni korucubaşı Kamil Atak'a teslim ettiler. Onun adamları da beni Kuştepe'ye götürüp Hizbullahçılara verdi. Kuştepe'nin nöbetiniyse Tank Taburu tutuyordu. Güneydoğu'da yarattığı vahşet sonraki yıllarda ortaya çıktı ancak örgütü Türkiye'nin tümünde gündeme getiren domuz bağı işkencesiyle işlediği cinayetler oldu. Örgütün yarattığı vahşetin boyutları, bir polis operasyonunun sonrasında ortaya çıktı. Bu operasyona neden olan ve Hizbullah için sonun başlangıcını tetikleyen ise, hem Hizbullah'a hem de PKK'ya mesafeli olan Zehra Vakfı çevresinde örgütlenmiş Nurcu bir grubun lideri İzzettin Yıldırım ve arkadaşlarını kaçırıp öldürmesiydi. Bu grup, daha ılımlı bir İslami çizgiyi savunması ve gençler arasında örgütlenmesi nedeniyle Hizbullah'ın hedefi haline gelmişti. 17 Ocak 2000'de Beykoz'da örgütün ana karargahına yönelik baskında örgüt lideri Hüseyin Velioğlu öldürüldü, yöneticilerden Cemal Tutar ile Edip Gümüş de yakalandı. Burada ele geçirilen belgeler ve ifadelerden hareketle yapılan operasyonlarda örgüt evleri açığa çıkarıldı. Hizbullah'a ait bu örgüt evlerinden toplu mezarlar, domuz bağıyla işkence edilmiş cesetler çıktı ve toplum Hizbullah gerçeği ile karşılaştı. Hizbullah'a ait bu örgüt evlerinden toplu mezarlar, domuz bağıyla işkence edilmiş cesetler çıktı ve toplum Hizbullah gerçeği ile karşılaştı. Bu operasyonun ardından kamuoyunda konuşulmaya başlanan şeylerden biri de Hizbullah'ın devlet ile ilişkisiydi. Eski Emniyet İstihbarat Dairesi Başkanı Bülent Orakoğlu, 1991'de Hatay Emniyeti'nde görev yaptığı sırada dönemin Adana Jandarma Bölge Komutanı Tuğgeneral Temel Cingöz'ün yanında Hüseyin Velioğlu'nu gördüğünü açıkladı. Orakoğlu'nun sözünü ettiği dönem, Hizbullah'ın silahlı eylemlerine başladığı yıllardı. Ergenekon davası sırasında da gündeme gelen devlet-Hizbullah ilişkisine ilişkin ortaya atılan iddialardan biri de Hüseyin Velioğlu'nun 1979'da Batman'da yüzbaşı olan Temel Cingöz tarafından TPAO'daki sendika seçimlerini manipüle etmek için kullanıldığıydı. JİTEM'in kurucularından olarak anılan emekli albay Arif Doğan da yargılandığı Ergenekon davasında, Hizbullah'ı, PKK'ya karşı devletin kurduğunu ve kendisinin yapılandırdığını ve silah dağıttığını ileri sürmüştü. JİTEM'in kurucusu olarak bilinen ve faili meçhul bir cinayetle öldürülen Binbaşı Ahmet Cem Ersever'in avukatı Emin Emir de devlet-Hizbullah ilişkisine dair konuşmuştu. Emir, Ersever'in Velioğlu ile ilişkide olduğunu ve o dönemde düşmanımın düşmanı dostumdur diye hareket ettiğini söyledi. Emir, Ersever'in kendisine, Hizbullah, yapılması gerekeni yapıyor dediğini aktarmıştı. OHAL Bölgesinde Asayiş Kolordu Komutanlığı yapan Hasan Kundakçı da devlet-Hizbullah ilişkisine dair şu açıklamaları yapmıştı: Askerlikte bir strateji ve taktik vardır. Sizin üstünüze gelmeyenin üstüne giderseniz PKK sizi mahvederdi. O dönemde Hizbullah devlet güçlerinin üstüne gelmiyordu. PKK'nın üzerine bütün gücümüzle giderken öbür tarafta kuvvet tasarrufu yapıldı. Bu stratejinin ana prensibidir. Bu ilkelere uymazsanız başarılı olamazsınız. Başlangıçta camiler de PKK'nın elindeydi. Batıdan gelen imamları öldürüyorlardı. Ancak onların elinden camileri alan Hizbullah oldu. PKK ile Hizbullah çatışmasının nedenlerinden biri de camiler oldu. Güneydoğu'da en çok faili meçhul cinayetin işlendiği ve Hizbullah'ın en etkili olduğu kentlerin başında gelen Batman'da, 1994'te kayıp silahlar skandalı patlak verdi. Halkın bıyıklılar ordusu dediği bir paramiliter güç kuran dönemin Batman Valisi Salih Şarman, Özel Karma Harekat Birliği için alınan ve kayıp olan silahların nereye gittiğini açıklayamadı. Ve gerçek olduğuna dair güçlü işaretler bulunan bir iddia hep gündemde kaldı: Silahlar Hizbullah'a verildi. Bu silahların bir kısmı daha sonra Susurluk skandalı sırasında ortaya çıktı. Dönemin Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, o tartışmalar sırasında Devlet bazen rutin dışına çıkar diye yorumda bulunmuştu. Domuz bağı işkenceli cinayetler, katliamlar nedeniyle Hizbullah'a açılan dava uzun yıllar sonuçlanmadı. Örgütün hapishanedeki lider kadrolarından Edip Gümüş, Cemal Tutar, Mehmet Varol, Fuat Balcı, Abdulkerim Kaya, Mustafa İpek, Şeyhmus Kinay, Mahmut Demir, Kemal Gülşen ve Sinan Yakut 2011'de Ceza Muhakemesi Kanunu'nda yapılan değişiklik ile salıverildiler. Bu kişiler, 165 kişinin öldürülmesi ve 84 kişinin yaralanmasının doğrudan faili olmaktan yargılanıyordu. Kamuoyunda bu tahliyelere yönelik yoğun tepkilerin ardından haklarında yeniden yakalama kararı çıkarıldı, ancak bulunamadılar.