İşte Türkiye'de bugüne kadar kurulan koalisyon hükümetleri...

Türkiye'de parlamento içerisinde oluşturulan koalisyon geleneği eskilere dayanıyor. Çok partili hayata geçildiği günden bu yana koalisyon hükümeti nerdeyse zorunluluk haline geldi. 30 Ekim 1923 tarihinden bu yana Türkiye'de 62 hükümet görev yaptı. Şu anda 63. hükümetin kurulabilmesi için koalisyon görüşmeleri yapılıyor. Bugüne kadar 6 hükümet askeri darbe sonrasında iş başına geldi; seçimlerin yenilenmesi ve erken seçim nedeniyle 3 geçici hükümet kuruldu, 4 azınlık hükümeti kuruldu. 34 hükümet de tek parti hükümetiydi. İlk koalisyon hükümetinin İsmet İnönü'nün başbakanlığında CHP ve AP arasında kurulduğu 1961'deki 26. hükümetten bugüne de 16 koalisyon hükümeti Türkiye'yi yönetti. İşte o koalisyon hükümetleri...20 Kasım 1961'de kurulan İsmet İnönü Hükümeti'nde Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ve Adalet Partisi (AP) Milletvekilleri yer aldı. Bu ilk koalisyon hükümetiydi. Hükümet, 20 Kasım 1961 25 Haziran 1962 tarihleri arasında işbaşındaydı. Bu hükümet ayrıca, 27 Mayıs darbesinin ardından ikisi Cemal Gürsel, biri de Orgeneral Emin Fahrettin Özdilek'in başbakanlığında kurulan darbe dönemi hükümetlerinin ardından kurulan ilk sivil hükümetti. 25 Haziran 1962'de kurulan ve 25 Aralık 1963'e kadar görev yapan İsmet İnönü Başbakanlığındaki ikinci koalisyon hükümetinde ise, Yeni Türkiye Partisi (YTP) ve Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi (CKPM) milletvekilleri yer aldı. 10. İnönü hükümeti olarak da anılan ve İsmet İnönü'nün başbakanlığında 25 Aralık 1963'te kurulup, 20 Şubat 1965'e kadar iş başında kalan hükümette, CHP, Parlamentodaki Bağımsızları da alarak hükümet kurdu. 29. hükümet olarak işbaşına geçen Suat Hayri Ürgüplü Hükümeti 20 Şubat-27 Ekim 1965 arasında iş başında kaldı. Bu hükümet Cumhuriyet Senatosu üyeleriyle bağımsız milletvekillerinden kurulmuştu. Bu hükümette Millet Partisi'nden Hüseyin Ataman Devlet Bakanı, İsmail Hakkı Akdoğan İçişleri Bakanı; Cumhuriyetçi Köylü Millet Partisi'nden (CKPM) ise, Mehmet Altınsoy Devlet Bakanı, İrfan Baran Adalet Bakanı, Seyfi Öztürk ise Köy İşleri Bakanı olarak görev aldı. Bu hükümetin ardından Süleyman Demirel siyaset sahnesine çıktı ve 27 Ekim 1965'ten 12 Mart 1971'deki askeri müdahalesine kadar AP'nin tek başına iktidarda olduğu 3 hükümet kurdu. 12 Mart darbesinin ardından Nihat Erim'in başbakan olduğu, 26 Mart 1971 - 11 Aralık 1971 ile 11 Aralık 1971 - 22 Mayıs 1972 tarihleri arasında iki teknokratlar hükümeti kuruldu. Bu darbe dönemi hükümetlerinin ardından, 1967'de CHP'den istifa ederek Güven Partisi'ni kuranlar arasında yer alan Ferit Melen'in başbakanlığında 22 Mayıs 1972'de 35. hükümet kuruldu. Bu geçici bir hükümetti. Hükümette Cumhuriyetçi Güven Partisi, (CGP) Adalet Partisi (AP) ve CHP'li milletvekilleri yer aldı. Melen Hükümeti 15 Nisan 1973 tarihine kadar görev yaptı. Melen Hükümeti'nin ardından Cumhuriyet Senatosu Üyesi Mehmet Naim Talu başbakanlığında bir geçici hükümet daha kuruldu. CGP; AP ve Bağımsız Milletvekilleri'nden oluşan bu geçici hükümet, 15 Nisan 1973 ile 26 Ocak 1974 arasında iş başındaydı. 14 Ekim 1973'teki seçimlerinin ardından kurulan 1. Ecevit hükümeti CHP ve Milliyetçi Selamet Partisi (MSP) Milletvekileri'nden oluştu. Başbakanlığı Bülent Ecevit yaparken, Necmettin Erbakan Devlet Bakanı ve Başbakanlık Yardımcılığı görevini üstlendi. 1. Ecevit Hükümeti, 26 Ocak 1974 ile 17 Kasım 1974 tarihleri arasında görev yaptı. Hükümetin iki ortağı arasında Türk Ceza Kanunu'ndaki 163., 141. ve 142. maddelerin, yani meşhur devletin egemenliğini' hedef alanların idamla cezalandırılmasını öngören maddelerin kaldırılması ve 18 yaşa oy hakkı ve Seçim Kanunu'nda değişiklik gibi konularda anlaşmazlıklar yaşanır. Kıbrıs Barış Harekatı bu hükümet döneminde yapılır ve Ecevit'in Karoğlan efsanesi ile Erbakan'ın Mücahid unvanı kazandığı dönem başlar. Kıbrıs'a asker çıkarmanın yarattığı atmosferi oya çevirmeyi isteyen Ecevit'in istifasıyla hükümet son bulur. Ancak Ecevit'in planladığı gibi parlamentodan seçim kararı çıkmaz ve Milliyetçi Cephe hükümetleri dönemi başlar. Ecevit hükümetinin ardından 17 Kasım 1974'de Sadi Irmak Başkanlığı'nda geçici bir hükümet kurulur. Bu hükümet 31 Mart 1975'e kadar görev yapar. Sadi Irmak'ın geçici hükümetinin ardından 31 Mart 1975'de Süleyman Demirel Başbakanlığında hükümete bıraktı. Necmettin Erbakan'ın Başbakan Yardımcısı olduğu, Adalet Partisi, MSP ve MHP arasındaki bu hükümet, 21 Haziran 1977'ye kadar iş başında kaldı. Bu hükümet tarihe I. MC (Milliyetçi Cephe) hükümeti olarak geçti. Azınlık hükümeti olarak kurulan 2. Ecevit hükümetinin (21 Haziran - 21 Temmuz 1977) ardından II. MC olarak adlandırılan AP, MSP ve MHP koalisyonu 21 Temmuz 1977'de kuruldu ve 5 Ocak 1978'e kadar görev başında kaldı. Türkiye toplumsal ve siyasi tarihinin en sancılı yıllarının yaşandığı dönemdi; Aralık 1978'de Maraş Katliamı yaşandı. Başbakan Demirel'in bu katliamın ardından söylediği, Bana sağcılar ve milliyetçiler cinayet işliyor dedirtemezsiniz sözleri tarihe geçmişti. Türkiye 12 Eylül askeri darbesine adım adım yaklaşıyordu. 5 Ocak 1978 – 12 Kasım 1979 arasında Bülent Ecevit'in başbakanlığında CHP ile Bağımsız milletvekillerinin koalisyonundan oluşan, 3. Ecevit hükümeti kuruldu. Bu kısa ömürlü hükümetin ardından Süleyman Demirel'in başbakanlığında 12 Kasım 1979'da bir azınlık hükümeti kuruldu. Demirel'in bu azınlık hükümeti sırasında da Çorum Katliamı yaşanmıştı. Bu hükümet 12 Eylül'de Kenan Evren ve komutanlardan oluşan cuntanın yaptığı askeri darbe ile son buldu. Darbenin ardından 1983'te serbest seçimler yapıldı ve Turgut Özal'ın ANAP'ı birinci parti çıktı ve iktidara geldi. 21 Kasım 1991'de işbaşına geçen ve Başbakanlığı Süleyman Demirel'in Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevini Erdal İnönü'nün üstlendiği hükümet DYP-SHP koalisyonuydu. Bu koalisyon 16 Mayıs 1993'te Demirel'in Cumhurbaşkanı seçilerek Çankaya'ya çıkmasıyla son buldu. Ardından önce Erdal İnönü'nün başbakanlığında, sonra da Tansu Çiller'in başbakanlığında devam eden DYP- SHP koalisyonu, 5 Ekim 1995'de Tansu Çiller'in başbakanlığında kurulan DYP azınlık hükümetiyle sona erdi. Türkiye 12 Eylül'ün karanlığından çıkmaya uğraşırken bu kez 1990'lı yılların karanlığı içine dalmıştı. Bu hükümet döneminde 2 Temmuz 1993'te Sivas Katliamı yaşandı. DYP- CHP koalisyonu ise, 30 Ekim 1995 - 6 Mart 1996 tarihleri arasında görev yaptı. Bu hükümet döneminde de 12 Mart 1995'te Gazi Mahallesi olayları yaşandı. 6 Mart 1996'da Anavatan Partisi (ANAP), Demokratik Sol Parti (DSP) koalisyon hükümeti kuruldu. Başbakan Mesut Yılmaz, Başbakan Yardımcısı Bülent Ecevit'ti. 28 Nisan 1996'da işbaşına geçen Refah Partisi (RP), DYP koalisyon hükümetinde başbakanlığı Necmettin Erbakan yaptı. Bu hükümet döneminde 28 Şubat denilen dönem ve mafya-siyaset-devlet ilişkilerinin ortaya döküldüğü ve Başbakan Erbakan'ın fasa fiso dediği Susurluk olayı yaşandı. Susurluk'a karşı sivil tepkilere ve Sürekli aydınlık için bir dakika karanlık eylemlerine Adalet Bakanı Şevket Kazan'ın mumsöndü oynuyorlar diyerek Alevileri de hedef alan bir nefret dili kullanmış ve bu tepkilere neden olmuştu. 28 Şubat'a giden süreçte Başbakan Erbakan'ın Libya'da, Kaddafi ile bir çadırda yaptığı görüşmedeki sözleri, Başbakanlık konutunda tarikat liderleri ve şeyhlere iftar yemeği vermesi, Sincan Belediyesi'nin düzenlediği Kudüs Gecesi, İstanbul'da ve çeşitli şehirlerde yeşil bayraklarla şeriat isteriz sloganları atılan gösterilerin düzenlenmesi, Aczmendilerin eylemleri gibi olaylar yaşandı. Adını 1997'deki MGK kararlarının tarihinden alınan 28 Şubat süreci, hükümetin son bulması ve Refah Partisi'nin kapatılması ile sonuçlandı. 30 Haziran 1997'den 1999 seçimlerine kadar ANAP-DSP koalisyon hükümeti görev yaptı. 28 Mayıs 1999'da göreve başlayan 57. Hükümette ise, Başbakan Bülent Ecevit (DSP), Başbakan Yardımcısı Devlet Bahçeli (MHP) ve Başbakan Yardımcısı Mesut Yılmaz'dı (ANAP). Bu hükümet de 2001 krizinin ardından erken seçime gitti ve 2002 seçimlerinin ardından AKP hükümetleri dönemi başladı.