İlber Ortaylı'dan 'kardeş katli' yorumu: 'Osmanlı hükümdarının kardeşi sizin kardeşiniz değildir'

KAYNAKAA

Prof. Dr. İlber Ortaylı, Edirne'de katıldığı bir etkinlikte, gıdasına dikkat etmediği için gut hastalığına yakalanmasından kendi döneminde halk tarafından sevilip sevilmediğine kadar Fatih Sultan Mehmet'i anlattı. Kardeş katline de değinen Ortaylı, "Kardeş katli hükümdarların keyfine ve karakterine bağlı bir olay değildir. Yapılması gereken bir müesesedir. Osmanlı hükümdarının kardeşi sizin kardeşiniz değildir" dedi.

Haberin Devamı

Tarihçi İlber Ortaylı, Edirne Valiliğince düzenlenen "Edirneli Fatih Sultan Mehmed Han'ın 586'ncı Doğum Yılı" etkinlikleri kapsamında Balkan Kongre Merkezi'nde düzenlenen, "Fatih ve Edirne" konferansında, Fatih Sultan Mehmet'in Osmanlı sultanları içerisinde en öne çıkanı olduğunu söyledi.

Prof. Ortaylı: Atatürk Ankara'yı tesadüfen başkent yapmadı

Sultan II. Mehmed'in gıdasına dikkat etmediği için gut hastalığıyla mücadele ettiğini anlatan Ortaylı, "Deniz ürünlerine düşkündür. Topkapı Sarayı'nın menüsü ve tetkik edilmeye muhtaç yemek ve erzak alınma listelerinde bu devirde deniz ürünlerinin çok yer ettiği görülmektedir" diye konuştu.

'Kardeş katli'

Tarihteki bazı ön yargıların değişmesi gerektiğini söyleyen Ortaylı, şöyle konuştu: "Osmanlı tarih yazıcılığına musallat olan bazı ön yargıları değiştirmek zorundasınız. Kardeş katli hükümdarların keyfine ve karakterine bağlı bir olay değildir. Yapılması gereken bir müesesedir. Osmanlı hükümdarının kardeşi sizin kardeşiniz değildir. Kardeşinizle miras kavgasına tutuşmanız ayıp olabilir, kardeşinizi haksız yere dövmeniz gaddarlık olabilir ama Osmanlı hükümdarının kardeş sevgisi ve toleransının sınırlı olması gerekir. Çünkü memleketin veraset kurumları ve iktidar anlayışı bugünkü gibi oturmamıştır. Hatta Cengizhan'ın bile veraset anlayışında bizimkine göre çok yumuşak olduğu görülmektedir ama bu Osmanlı için mümkün olmayan bir şeydir."

Haberin Devamı

Ortaylı: Mutlak cehalet de bir meziyettir

'Millet kendini sıkan adamı sevmez'

Fatih'in döneminde bizim sevdiğimiz kadar çok sevilen bir hükümdar olmadığını anlatan Ortaylı, "Millet kendisini sıkan adamdan pek haz etmez. Tarih yazımı onu ileride methedecek diye sürgüne yollanan Karaman köylülerini, Trakya'da Balkanlar'da sıkıntı çeken reayanın onu içten alkışlaması hiç şart değildir. İlme düşkündür, hakkında yerel ulema dedikodu çıkarmıştır. Padişah hurufilere düşkündür' diye. Bu yüzden bir devşirme olan Hristiyan bir ruhani aleminden gelen Mahmut Paşa onları toplayıp yaktırdığı için herkesin sevgilisi olmuştur. Yaptığı iş pek İslam'a uymuyor adam yaktırıyor tam engizisyon metodu fakat hurufileri yok etmiştir" diye konuştu.

İlber Ortaylı: 'Türkler çok eğitimli cahil bir millettir'

'Edirne Sarayı, Topkapı'nın annesidir'

Osmanlı saraylarını iyi anlamak gerektiğini ifade eden Ortaylı, şöyle devam etti: "Yaptırdığı camilere bakın son derece mütevazı, güzel, kubbeli eserlerdir. Fatih'in sarayı ortadadır. Bugünkü Topkapı'nın yarısı. Harem kısmı yok. Kanuni devrinde de yoktu. Hürrem Sultan zorladı diye oraya Sinan tarafından ilave edildi simetriyi bozacak şekilde. Topkapı Sarayı'nda dünyanın en güzel çinileri, en güzel doğrama eserleri, en zengin kumaş koleksiyonuyla ve Osmanlı mutfağını zirveye ulaştıran büyük mutfaklarıyla ortada. Ama bu saray bizim bileceğimiz saraylardan değil 19. asrın devleti bu sarayda yaşayamazdı. Çünkü çok dardı. Osmanlı Sarayı demek sadece ve sadece devletin temsili demektir. Osmanlı Sarayı herhangi bir önemli kışladan daha ucuza mal olan bir yapıdır. Zamanla sanatların ve atölyelerin gelişmesiyle göze batan bir yerdir. Bugünkü Edirne Sarayı, Topkapı'nın annesidir. Yangın geçirmese zaten onun da ne olduğunu görecektiniz. Osmanlı Sarayı fonksiyonel bir yerdir ve 19. asrın şaşaalı protokolü için yeni bir saray yapmak gerekti. Bütün olay da budur. 19. yüzyıl borçlarının nedeni saraylar da değildir. Kırım Savaşı'dır, Osmanlı-Rus Savaşı'dır. Çünkü muharebeler çok para götürür."

Haberin Devamı

Fatih'in sanat anlayışına da değinen Ortaylı, Sultan'ın önemli bir heykel, resim ve çini koleksiyonları olduğunu söyledi. "Dünyanın en büyük çini koleksiyonları bizde" diyen Ortaylı, "Çin'de değil bizde, 11 bin nadide parça. Kesinlikle bir çini sarayına ihtiyacımız var. Söylüyoruz anlamıyorlar, çiniye değer vermiyorlar" ifadelerini kullandı.

Haberin Devamı

Fatih'i anlamadan, Osmanlı medeniyetinin anlaşılamayacağını ifade eden Edirne Valisi Günay Özdemir, Ortaylı'ya Edirnekari bir levha takdim etti.