Göbeklitepe’den eski! İnsanlığın boncukları

Göbeklitepeden bin yıl daha öncesine giden Mardinin Dargeçit ilçesindeki Boncuklu Tarlada yürütülen kazı çalışmalarında, 3 döneme ait üst üste inşa edilmiş 12 bin yıl öncesine tarihlenen çok sayıda kamu binası bulundu. Alanda üzerilerinde çeşitli tasvirler olan çok sayıda boncuk da çıkıyor.Mardinin bilinen en eski yerleşim yerlerinden Dargeçit ilçesindeki Boncuklu Tarlanın yaklaşık 4 dönümlük alanında çalışmalar tamamlandı. Kazı Başkanı Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümünden Doç. Dr. Ergül Kodaş, Boncuklu Tarlayı ve kazılardaki son durumu Hürriyete anlattı: Kazılarda 3 döneme ait üst üste inşa edilmiş, 12 bin yıllık olduğu belirtilen kamu binasının kalıntılarına ulaşıldı. Tapınak diyorlar ama tam olarak ne için kullanıldıklarını şu an bilmiyoruz. Alanda özel yapılar, stelli yapılar bulundu. Ama bunlar için tapınak demek, ev demek, bir sınıfın içerisine koymak tam anlamıyla doğru değil. 2022 yılında bulunan yapıyı da yeni bir ortak yaşam merkezi olarak düşünebilirsiniz. Dolayısıyla bildiğimiz şey bu yapının konut olmadığı. Ama özel günlerde toplanılan bir yapı mı, dinlenme için mi kullanıldı, depolama amaçlı mı ya da birçok yerde öne sürüldüğü gibi dini bir yapı mı bunu bilemiyoruz. Bu binaların çoğuna doğrudan inanç merkezli yapılar demek zor, bu yüzden kamu binası diyoruz. Boncuklu Tarla, Çanak Çömleksiz Neolitik dönemin tamamına ait bilgi veren nadir yerleşim yerlerinden biri. Dünyada çok daha eski tarihlere sahip yapılar var ama bunlar neolitik öncesi geçici barınaklar olarak isimlendirilmektedir. Ancak Boncuklu Tarlada açığa çıkarılan bazı yapılar günümüzden 13 bin yıl öncesine aittir ve bu yapılar Körtik Tepe ile beraber Yukarı Dicle Vadisinde kalıcı köylerin ilk örnekleri arasındadır. Boncuklu Tarla ve Körtik Tepede açığa çıkarılan bu tür yapılar, Göbeklitepeden bin yıl daha geriye gidiyor, 13 bin yıla ait tarihleme yapabiliyoruz. Boncuklu Tarlada motiflere boncuklar üzerinde rastlıyoruz. Dağkeçisi, Akrep, Boğa başı, yılan, örümcek, obsidyen boncuklar. Bunlar kolye ucu olarak kullanılmış. Kemiği oyup üzerine boncuk taşları koymuşlar. Çeşitli hayvanları tasvir eden boncuklarımız var. Çok fazla boncuk çıkıyor. Yüzey de otursanız bile her yerden ulaşabilirsiniz. Fakat bunların önemli bölümü M.Ö. 8-9 bine ait. Türk Tarih Kurumu, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mardin Büyükşehir Belediyesi, Dargeçit Belediyesi, Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) desteği ile devam eden kazı çalışmalarında Boncuklu Tarlanın 4 dönümlük alanında çalışmalar tamamlandı. Ilısu Barajı ve HES Projesi Etkileşim Alanında Kalan Kültür Varlıklarının Belgelenmesi ve Kurtarılmasına Yönelik Çalışmalar kapsamında Mardin Müze Müdürlüğünce 2012 yılında başlatılan arkeolojik kazıların ardından Boncuklu Tarla, Neolitik Çağ Yerleşim Yeri Çevre Düzenlemesi Projesi ile turizme kazandırılacak. Bölgenin turizme açılabilmesi için yeni alanlarda kazı çalışmaları sürüyor.