Yapı çökmesinde ‘korozyon’ etkisi

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) Deprem ve Yapı Sağlığı Uygulama ve Araştırma Merkezi (DE-YAS) Müdürü Prof. Dr. Ahmet Can Altunışık, yapıların çökmesinde korozyon etkisine dikkat çekerek, Bölgede en önemli sıkıntılardan biri korozyon; nemli yer ve bodrum katlarında çok fazla etkili. Beton içinde bulunan ve deprem anında görevi olan yapılar eridiği zaman, olası bir felaketin habercisi olur. Bazen bir bina hiçbir şey olmadan kendiliğinden çöküyor; işte bunun bir örneği de budur dedi.Doğu Karadeniz'de son yıllarda sıkça yaşanan, can ve mal kaybına yol açıp alt ve üst yapıda hasara neden olan heyelan, kaya düşmesi, taşkın ve sel gibi doğal afetlerin yanı sıra deprem ve korozyon riskiyle de gündeme geliyor. KTÜ DE-YAS bilim insanları, deprem kaynaklı artan sismik hareketlilikle korozyon nedeniyle zayıflayan yapıları mercek altına alıp, bölgede kapsamlı yapı stoku belirleme çalışmalarını sürdürüyor. Uzmanlar araştırmalarında, Doğu Karadenizin yapıların güçlendirilmesi ve özellikle dolgu sahalarında korozyonun bölgedeki binalar için tehlike oluşturduğuna dikkati çekerek, 2000 yılından önce inşa edilen yapıların deprem açısından büyük risk taşıdığını tespit etti. DE-YAS Müdürü Ahmet Can Altunışık, Türkiyenin büyük bir kısmının depremle iç içe yaşamak zorunda olduğunu vurgulayarak, Ülkemizin ve coğrafyamızın her bir noktası deprem tehlikesi altında diyebiliriz. Nüfusumuzun büyük bir çoğunluğu, sanayi merkezlerimiz ve önemli mühendislik yapılarımız depremle iç içe yaşamak zorunda. Son zamanlarda Doğu Karadenizde önemli titreşimler hissetmeye başladık. Biz bölgedeki yapıları; Yusufeli ve Deriner Barajı, Rize-Artvin Havalimanı, Yomradaki yüksek katlı binalar, camilerimiz ve tarihi eserlerimizi izliyoruz. En son Rizede ve Trabzonda meydana gelen depremlerdeki sinyalleri hissettik. Halkımızın belli bir bölümü de bu depremleri hissetti. Artık Türkiyede hangi noktada, bölgede ve ilçede yaşarsanız yaşayın, deprem gerçeğini bilmek zorundasınız. Deprem gerçeğini bilmeliyiz. Buna göre yaşamamız ve yapılarımızı depreme karşı dayanıklı hale getirmeliyiz diye konuştu. Bölgede özellikle 2000 yılından önce inşa edilen yapıların risk taşıdığını kaydeden Altunışık, Elimizde Türkiyenin tüm yapı stoku verileri var. Hemen hemen her ilde durum aynı. 2000 yılından önce inşa edilmiş yapıların deprem açısından yeterli olmama durumu oldukça fazla. Kritik olan noktamız 2000 yılından önce inşa edilmiş yapılardır. Bu bölgede dolgu üzerinde inşa edilmiş çok yapı var. Dolgu denilince akla zeminin gelmesi lazım. Kötü zemine inşa edilmiş yapıları düşünmemiz lazım. İzmir depremini hatırlayalım; depremin merkezinin çok daha uzağında, kötü zeminde meydana gelen sıvılaşmalardan dolayı çok fazla can kaybı yaşanmıştı. Dolgular dediğimiz noktalarda deprem ivmeleri ve etkileri artarak yapıya ulaşıyor. Bu da bizim dolgulardaki yapılarımızın depreme karşı daha hassas olduğunu ortaya çıkarıyor. Depremlerden sonra meydana gelen sıvılaşma en önemli etkilerden bir tanesi ifadelerini kullandı. Bölgenin önemli sorunlarından birinin de korozyon olduğunu vurgulayan Ahmet Can Altunışık, Çok nemli bir bölgede yaşıyoruz. Şu an bodrum katı olan tüm binalarda yaşayanlar eline bir keser ve çekiç alsa, kolon kenarlarındaki pas paylarını kaldırsa ve demirlerin tamamen paslandığını görebilir. Korozyon, nemli bölgelerde ve bodrum katlarında çok daha fazla etkili oluyor. Betonun içerisinde bulunan ve deprem anında görevi olan yapılar eridiği zaman, olası bir felaketin habercisi olur. Bazen bir bina hiçbir şey olmadan kendiliğinden çöküyor; işte bunun bir örneği de budur dedi. Bölgedeki riskli yapıların tespiti ve yapı stoku belirleme çalışmalarına değinen Altunışık, Trabzonda çok fazla eski yapı var. Belirlenmesi gereken kaçak yapılar da var. İlimizin yapı stokunu ortaya çıkarmamız lazım. Çalışmamızın 1inci aşaması yapı stokunun belirlenmesi. Bu çalışma; İstanbul, Sakarya, Bursa, İzmir ve Elazığda yapıldı. Trabzonda bu illerin arasında. Trabzonda yapı stoku çalışmalarını başlatmak üzere 1 yıldır bir çalışma gerçekleştiriyorduk. Bakanlığımızdan da onayı alındı. Ortahisar ilçesi başta olmak üzere, 18 ilçede yapı stoku belirleme çalışmalarına başlıyoruz. 6 aylık sürede Ortahisardaki tüm binaların durumunu ortaya koyacağız. Bu çalışmanın, Doğu Karadenizin diğer illerine yayılması için elimizden geleni yapacağız diye konuştu.