Malatya dün sallandı! Prof. Dr. Naci Görür depremin şifrelerini anlattı: O noktaya dikkat!

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) internet sitesinde yer alan bilgiye göre, Malatya'nın Kale ilçesinde saat 10.46'da 5,9 büyüklüğünde deprem kaydedildi. Deprem, yerin yaklaşık 10,07 kilometre derinliğinde gerçekleşti. Deprem nedeniyle kent merkezinde çoğu kişinin ev ve iş yerlerinin dışarı çıktığı görüldü. Vatandaşlar park ve meydanlarla toplandı. Kentte hasarlı bazı binaların ise etrafı şeritle çevrildi, güvenlik önlemi alındı. Prof. Dr. Naci Görür depremin şifrelerini anlattı.Prof. Görür, böyle kritik depremler sonrasında ilk gün biraz bekler, verileri görmek ve üzerinde çalışmak için genelde gazetecilerle konuşmaz. Bu kez bir istisna yaptı ve beni kırmadı. Malatya depremi sonrası ilk röportajını bana verdi, beraber depremin röntgenini çektik. Diyor ki: Bu deprem öyle anlatıldığı gibi Malatya Fayı değil Doğu Anadolu Fayı üzerindeydi. 2020 Elâzığ ile 2023 yılı 6 Şubat Kahramanmaraş depremleri sonrası açığa çıkan enerji ile tetiklendi. Korkmayın! Sadece Bingöl-Karlıova hariç o fay üzerinde afet yaratabilecek büyüklükte bir deprem olmaz artık, ancak binanız hasarlı ya da zarar gördüyse evlere girmeyin! 5.9 büyüklüğünde depremi tetikleyen Malatya mı Doğu Anadolu mu yoksa bilmediğimiz yeni bir fay mı? soruma Prof. Dr. Naci Görür şu yanıtı veriyor: Elâzığ ile Malatya arasından gelen oradan Maraşa uzanan Bingöl Karlıovadan Hataya kadar devam eden fay, Doğu Anadolu fayıdır. Ölü Denize uzanan kısmını da sayarsan, 600 kilometre uzunluğunda, Anadolu ve güneyde de Afrika levhası arasında kalan levha sınırı fayı bu. 14.6 milyon yıl önce çalışmaya başlamış, evveli depremleri üretmiş, ezeli depremleri de üretecek olandır. Malatya fayı ise Malatyanın batısındadır. Bambaşka bir fay o. 5.9 büyüklüğündeki depremin Malatya fayı ya da başka bir o fay ile alakası yoktur! O zaman neyle alakası var? Sosyal medya hesabından Malatya depreminin bir enerji transferi sonucu olduğunu yazdı Prof. Dr. Naci Görür. Ne demek enerji transferi? Fayı hareket ettirip, 5.9 gibi Türkiye açısından yıkım yaratabilecek büyüklükte bir enerji nasıl oldu da açığa çıktı? Diyor ki: Doğu Anadolu fayı 2020de Elazığdan kırıldı. 6.8 büyüklüğünde bir deprem meydana geldi, ki o zaman Maraşa dikkat edilmesi gerektiğini söylemiştim. Çünkü biliyoruz ki doğru atımlı dediğimiz bu faylar bir kez kırıldı mı enerjisini sağ ve sol olmak üzere, henüz kırılmamış olan yanlarına doğru transfer ederler. Elazığın ardından 3 yıl sonra 7.7 büyüklüğünde Maraş depremlerini yaşadık. İşte bunun bir sebebi de enerji transferiydi. Enerjinin transfer edilmesi bir fayın deprem üretme zamanını öne çekebilir. Şöyle düşün; fayın bir ucu (Malatya- Maraş örneğin) yüz yıllardır enerji üretiyor, deprem olmaya hazır bir birikim var. Diğer ucu (Elâzığ) kırılınca ne oluyor, orada açığa çıkan enerji henüz kırılmayan tarafın (yani Maraş ve Malatyanın) üzerine biniyor. Bu kadar yükü kaldıramayan fay da bırakıveriyor kendini. Biz buna bardağı taşıran son damla diyoruz. 2020 ve 2023te 2 farklı büyük depremle bardak doldu, taştı. Bu fayda büyük bir enerji boşaldı. Haklı olarak soruyorsun, E, bu deprem nereden çıktı o zaman? Enerji boşaldı ama yok olmadı. Bir kısmı Malatya- Elâzığ, bir kısmı Hatay yönlü dağıldı. Ancak bu enerji daha önce büyük 2 deprem yarattığı yani artık yorulduğu için bu kez öyle büyük bir deprem yaratamadı, 5.9 ile sınırlı kaldı. Bu enerji transferi önümüzdeki günlerde de devam eder. Ancak korkmayın! Dediğim gibi büyük bir enerji yok! Dolayısıyla Doğu Anadolu Fayı artık büyük depremler üretmez, 5-6 büyüklüğünde depremlerle sınırlı kalır. Bizim coğrafyamızda levha sınırları vardır. Arap, Anadolu, Afrika, Avrasya Levhaları. Levha sınırları deprem üreten faylardır. Doğu Anadolu Fayını biliyorsun, Kuzey Anadolu Fayı- Avrasya ile Anadolu arasında deprem üretir. Helen- Kıbrıs yayı, Anadolu ve Afrika arasında deprem üretir. Bu sınırlar ise sonradan konmadı buraya. Biz, bu levha sınırları üstüne yerleşimler koyduk. Adına da vatan dedik! Yanı sıra levhaların kendisi de kendi içlerinde faylarla dilimlenmiştir. Bunlar da deprem üretir. Bu ne demek? Türkiye, bir deprem ülkesidir. 60 yıldır her yerde söylüyorum. Ancak bana ısrarla, nerede olacak?, ne zaman olacak?, kaç büyüklüğünde olacak? diye sormaktan bıkmadınız. Bunları unutun artık! Tek gerçek deprem ülkesi olduğumuz. Bugün değilse yarın, yarın değilse seneye... Ama mutlaka olacak. Bundan kurtuluşun tek anahtarı var: Bilim ve teknoloji toplumlarının da yaptığı gibi deprem dirençli kentler yaratmak. Halk olarak yöneticilerden bunu talep etmeli, ısrarcı olmalısınız. Çoluk çocuğunuzun ölmesini istemiyorsanız, gerekirse oy kartınızı kullanarak... Sesimizi duymayana oy yok deyin. Yöneticilere de sözüm var. Depreme hazırlanmak demek sadece kentsel dönüşüm yapmak demek değildir. Depremden hepimiz korkuyoruz ama korkmak çare değil, silkelenip ayağa kalkmak lazım. Kaynak: Hürriyet Gazetesi'nden Fulya Soybaş'ın köşe yazısı