SON DAKİKA
Erdoğan ile Esed görüşmesi ne zaman? 'Kırmızı hat' önerisi!
Beşşar Esed geçtiğimiz günlerde Suriye Meclisi'nde dikkat çeken açıklamalarda bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoüan ile görüşmelere başlamak için Türkiye'nin Suriye'den asker çekmesi gibi bir şartının olmadığının altını çizen Esed'in Erdoğan ile ne zaman görüşeceği merak ediliyor. Bu gelişmeleri takiben uluslararası haber ajansı Reuters'ta Erdoğan'ın Esed'le görüşme çabalarının sonuç vermediğine dair bir haber servis edildi. Hürriyet Gazetesi'nden Abdulkadir Selvi konuyla ilgili bir yazı kaleme aldı.
Bağdat’ta, bakan yardımcıları düzeyinde bir toplantı yapılması planlandı. Ancak ondan önce toplantının gündemine ilişkin taraflardan görüş alındı. Türkiye, ön şartsız bir görüşme ve ön şartsız bir müzakere süreci önerdi. Dört ülke tarafından ön şartsız müzakere konsepti kabul edildikten sonra, toplantının gündemine ilişkin öneriler alındı.
ÖN ŞART GETİRİLDİ
Bağdat toplantısının gündemi belirlendiğinde, Türk askerinin çekilmesi ön şartının konulduğu ortaya çıktı. Türkiye, Türk askerinin çekilmesinin müzakere edilemeyeceğini belirterek, ön şartsız bir görüşme istedi. İlk başta varılan mutabakata uyulmadı. O nedenle Bağdat’ta yapılacak olan toplantı yapılamadı. Ama iptal de edilmedi.
MÜZAKERE ÇERÇEVE BELGESİ
Bağdat’ta bakan yardımcıları düzeyindeki toplantı yapılsa ardından dışişleri ve milli savunma bakanları seviyesindeki görüşmelere geçilecekti. Burada Erdoğan-Esed görüşmesinin alt yapısı hazırlanacaktı. “Müzakere Çerçeve Belgesi” ortaya çıkacaktı.
Türkiye, “Biz Suriye’nin toprak bütünlüğüne saygılıyız. O topraklar Suriye toprakları. Ancak Suriye’den ülkemize yönelik olarak terör saldırıları arttığı için biz uluslararası hukuktan kaynaklanan hakkımızı kullandık. Gaziantep’te, Reyhanlı’da. Suruç’ta, Ankara Garı’nda, İstanbul Taksim’de, Suriye’den gelen DEAŞ’lı ve PKK-YPG’li teröristler tarafından kanlı eylemler gerçekleştirildi. Biz Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı ve Barış Pınarı harekâtlarıyla DEAŞ ve PKK ile mücadele ettik. Terörist unsurları sınırımızdan uzaklaştırdık. Biz çekilince, bölgenin tekrar DEAŞ ve PKK tarafından doldurulmayacağına güvence verebiliyor musunuz? Tekrar DEAŞ ve PKK’nın dolduracağı bölgeye izin veremeyiz” diyor.
SURİYELİ MÜLTECİLER
Türkiye-Suriye ilişkilerinin normalleşmesinin en önemli adımlarından biri, Suriyeli mültecilerin ülkelerine geri dönüşü olacak. Suriye rejiminin af ilan etmesine rağmen bu insanlar ülkelerine dönmüyor. Çünkü gerekli garantiler sağlanmış değil. Suriyeli mültecilerin ülkelerine dönmesi için hukuki güvenceler oluşturulmalı. Suriye rejimi ile çatışmış unsurlar var. PKK-YPG ile mücadele eden aşiretler var. Bunlara sistem içinde bir güvence sağlanmalı. Türkiye,önerilerini dört ülkeye de bildirdi. Henüz bakan yardımcılar düzeyinde bir adım atılmadı. İstihbarat servisleri de yeniden görüşmelere başlamadı.
İki model üzerinde duruluyor.
1 Ya önce bakan yardımcıları, ardından bakanlar ve en sonunda Erdoğan ile Esed görüşür.
2 Ya da piramit tam tersine çevrilir. Erdoğan ile Esed görüşür. Onların talimatına göre iki ülke arasında mekanizmalar oluşturulur. Bunu da ancak Putin sağlayabilir.
ZORLU SÜREÇ
Erdoğan-Esed görüşmesiyle her şeyin hallolacağını beklemek saflık olur. Ama bu görüşme ile kritik eşik aşılmış olur. Ortak mekanizmalar kurulur. Ancak Türkiye ile Suriye’nin normalleşmesi Suudi Arabistan, BAE ve Mısır’la normalleşmeye benzemez. Çünkü ortada bir iç savaş gerçeği var.
KIRMIZI HAT
Bunun için soğuk savaş döneminde ABD ile Rusya devlet başkanları arasında olduğu gibi Erdoğan ile Esed arasında bir “kırmızı hat” çekilmesi lazım. İki liderin 24 saat süreyle telefonla görüşebilecekleri bir mekanizma oluşturulmalı. Çünkü sorunlar ancak böyle aşılır.