Enerjide kritik viraj! İmzalar sonrası 2 ülke vurgulandı

Türkiye son dönemde enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için önemli atılımlar yaptı. Karadenizdeki doğal gaz keşfinin yanı sıra Türkiyede gaz merkezinin kurulması için yapılan girişimler bunlardan sadece birkaçı. Özellikle Libya ve Somali ile enerji anlaşmaları konusunda da önemli adımlar atıldı. Peki Türkiye başka ülkelerden çıkardığı petrol ve doğal gazdan pay alabilir mi? Gaz merkezi ne zaman kurulacak? İşte detaylar...Rusya ve Ukrayna arasında yaşanan savaş sorasın AB ülkeleri Rus gazına yönelik bazı kısıtlamalara gitmişti. Bu yılın ilk çeyreğinde ise AB ülkelerine gelen Rus gazı miktarı yüzde 23 artarak 7 milyar metreküpü geçti. Rusya'dan AB'ye gönderilen gazın yüzde 53'ü Türkiye aracılığıyla iletildi. Özellikle Rusya ve Türkiye tarafından Trakyada bir gaz merkezi kurulmasına ilişkin bazı girişimler yapılmıştı. Trakya üzerinden bir gaz sevkiyatı yapılmak istenirken, İstanbul Finans Merkezi üzerinden bir gaz borsası kurulup fiyatların da burada belirlenmesi isteniyordu. Türkiyenin Karadenizdeki doğal gaz keşfi tarihin en büyük enerji hamlesi oldu. Bunun yanı sıra Türkiyenin Irak, Azerbaycan, Rusya gibi ülkelerle halihazırda enerji anlaşması bulunurken, Libya ve Somali gibi ülkelerle yaptığı bazı enerji hamleleri var. Bakan Bayraktar geçtiğimiz günlerde yaptığı açıklamada, Libyada kara sahasında anlaşmaya çok yakınız. Uluslararası petrol şirketleri ile ortaklık yapıyoruz. Libyada deniz sahası ile ilgiliyiz açıklamasını yapmıştı. Somalide deniz tarafında ciddi petrol rezervi olduğunu söyleyen Bakan Bayraktar, Hedefimiz 2024 yılı bitmeden biz orada tespit ettiğimiz bir lokasyonda sismik çalışmaya başlayacağız ifadelerini kullanmıştı. Peki Trakyada gaz merkezi ne zaman oluşturulacak? Dış ülkelerden gelen gazın Türkiye üzerinden AB ülkelerine sevk edilmesi durumunda Türkiyenin kazancı ne olacak? Libya ve Somali gibi ülkelerde bulunacak petrol ve doğal gaz üzerinden Türkiye pay alabilir mi? Konuyla ilgili merak edilenleri MÜSİAD Enerji ve Çevre Sektör Kurulu Başkanı Altuğ Karataş ile TBNG CEO'su Sinan Furat milliyet.com.trye açıkladı. Altuğ Karataş konuşmasında şu ifadeleri kullandı: Hem gaz hatlarında hem petrol boru hatlarında Türkiyenin bazı ülkelerle yapmış olduğu anlaşmaları var. Bu her anlaşmaya göre değişmektedir. Azerbaycan petrolünün ve gazının başka ülkelere ulaştırılmasında, Rus gazının TürkAkım vasıtası ile Türkiyeye gelip başka ülkelere ulaştırılmasında sözleşmede belirtilen haklara göre bir gelir elde ediliyor. Burada gelirden çok daha önemlisi Türkiyenin güvenilir ülke olarak kabul edilip Türkiye üzerinden gazın başka ülkelere ulaştırılmasıdır. Hem Rusya hem Türkiye hem de birçok ülke şu anda Türkiyenin gaz merkezi olması yönünde görüş beyan etmeye başladı. Türkiyeye gelen LNG gemilerinin sıvı doğal gazın, gaz fazına getirilip diğer ülkelere verilmesiyle ilgili anlaşmalar oldu. Macaristan, Romanya ve Bulgaristan ile anlaşmalar yapıldı. Sadece Rus gazı değil, başka gazları da Türkiye diğer ülkelere sevk etmeye başladı. Dünyadan gelen doğal gazın anlaşma ile Türkiye üzerinden Macaristan, Romanya ve Bulgaristana gitmesi Türkiye için bir avantaj oluşturuyor. Rusyadan gelen gazın Türkiye üzerinden Avrupaya geçişi konusunda bir kısıtlama yok. Trakyada bir gaz merkezi kurulması ile ilgili bazı altyapılarımız hazır. Bazı altyapıların ise uzun süreli yapılması lazım. Rusya, yeni hatlar çekebileceğini Türkiye üzerinden yeni boru sevkiyatı ile bunları sağlayabileceğini söylüyor. Yeni bir boru sevkiyatının Türkiye üzerinden yapılması 2-3 yıldan aşağı bir süre değildir. Türkiye'nin mevcutta doğal gaz hatları var. Azerbaycandan gelen doğal gazın (TANAP) 10 milyar metreküp daha artırılması üzerine anlaşma yapıldı, ek hatlar monte edilebilir. Türkiyenin şu anda 4 LNG terminali var. Dünya üzerinden gelen sıvılaştırılmış doğal gaz bizim tarafımızdan gaz haline getirilip, boru hatları ile Yunanistan üzerinden İtalyaya iletilebiliyor. Türkiye bir nevi adı konulmamış bir gaz merkezi rolünü oynuyor. Türkiyenin esas arzu ettiği şu: Fiyatın da burada belirleneceği, borsanın burada olacağı, İstanbul Finans Merkezinde Türkiyedeki gaz borsasında fiyatların belirleneceği ve fiziki olarak da Trakya gaz merkezi üzerinden sevk edileceği bir rolü oynamak istiyor. Diğer ülkelerden yani Katar, Cezayir, ABD dahil olmak üzere gelecek gazların terminallerde sıvılaştırılıp gaza çevrilmesi ve sevk edilmesinde ticari bir rol oynanır. Mevcut ülkelerden gelen gaz Türkiyeyi kendi gaz dengesinde bir ihracatçı konuma getirmez. Türkiye, 2027de kendi tükettiği gazın yüzde 30unu kendi toprakları üzerinden üretmiş olacak. Ancak gaz merkezi olduğu taktirde bu rakamın katbekat üzerinde bir gaz Türkiye topraklarına gelip başka ülkelere gitmiş olacak. Uzun bir süredir Somali, Libya, Irak ve bunun haricinde başka ülkelerden de Türkiye'ye yönelik isteklerin ve taleplerin geldiği yönünde bilgiler oluyor. Türkiye hem arama hem de sondaj gemilerinde dünyanın en büyük 5 filosundan birine sahip. Türkiye Petrolleri burada ciddi bir tecrübe edindi. Türkiye Petrolleri dünyanın en büyük enerji şirketlerinden birine dönüşüyor. Kıta sahanlığı anlaşmasından sonra Türkiye, Libya ile bir anlaşma yapmıştı. Şimdi Somali de dahil olmak üzere Irak da bunun içine giriyor. Görülüyor ki Türkiye gaz miktarı açısından net ihracatçı değil ancak enerji teknolojileri ve enerji aramaları konusunda net bir ihracatçı konuma geliyor. Artık bu hizmeti ve mühendisliği başka ülkelere ihraç edecek. Yapılacak olan anlaşmaların içeriğini de görmemiz lazım ancak Libya, Somali gibi ülkeler üzerinden bulunacak petrol veya gazdan pay alma durumu da ortaya çıkacaktır. Bu da şunu göstermektedir: Türkiye artık enerji alanında hizmeti ihraç edebilen bulduğu kaynaktan da pay alabilecek bir ülke konumuna gelmiştir. Sismik aramalar uzun bir süredir yapılıyordu. Biz Orta Karadeniz ve Doğu Karadeniz tarafında zaman zaman incelemeler yapıldığını biliyoruz. Bazı tespitler var. Hatta deniz yüzeyinde bile petrol sızıntıları olduğunu söylüyorlar. Sismik arama gemileri ile tespit edilen noktalarda sondaj gemileri ile burada bir potansiyel olup olmadığının tespit edilmesi gerekiyor. Bizim de tahminlerimiz Orta Karadeniz ve Doğu Karadenizde sondajların yapılacağı, özellikle gaz ile birlikte petrol çıkma ihtimalinin bulunabileceğidir. Bu durumda belki de Türkiye denizden petrol çıkaracağı ilk noktaya yelken açabilir. Hakkari-Van sınırında ve Siirtin bir köyünde sondajlar açılmaya başlandı. Türkiye hem karada hem denizde bu araştırmalarına devam ediyor. TBNG CEO'su Sinan Furat ise açıklamasında şu ifadeleri kullandı: Rus Gazprom ve Ukrayna'nın Naftogaz şirketi arasındaki mevcut transit anlaşması 2024 sonunda sona eriyor. Rusya'nın Avrupa'ya boru hattıyla yaptığı gaz ihracatının yaklaşık yarısı Ukrayna'nın iletim sistemi üzerinden gerçekleştiriliyordu. Geçen yılın ikinci yarısında Rusya'nın Avrupa'ya yaptığı gaz sevkiyatının yüzde 48'i bu sistemden, yüzde 52'si ise TürkAkım boru hattı üzerinden yapılmıştı. Ukrayna siyasi nedenlerle bu sözleşmeyi uzatma konusunda isteksiz olduğunun sinyallerini veriyor. Rus gazının ABye ihracatında Türkiye üzerinden yapması TürkAkım boru hattını kullanması ile ekonomimize katkı sağlarken, Ukrayna ile olan transit anlaşmasının uzatılmaması durumunda, Avrupa'ya yapılan gaz ihracatının tamamı Türkiye üzerinden olması söz konusu olacaktır. Bu durumda, taşıma bedeli yanında Türkiye'nin Avupa ülkeleri ile diğer ticaret anlaşmaları da olumlu anlamda etkilenecek ve ülkemizin pazarlık gücü artacaktır. Ayrıca doğal gaz ticaretini de içeren bölgesel bir enerji merkezi olmasi, ülkemize ekonomik ve stratejik güç kazandırmasi anlamina da gelmektedir. Trakya'da bir doğal gaz ikmal merkezi kurulması halinde Rus gazı Avrupa'ya ve uzak coğrafyalara Türkiye üzerinden açılacak. Trakya enerji üssü olacak. Türkiye Trakya'da kurulacak doğal gaz merkezi ile Avrupa'nın en büyük gaz tedarikçisi olacak.2024 yılı ikinci yarı veya en geç 2025 yılı ilk yarısında gaz merkezini bekliyoruz. Türkiye enerji üreticileri ve tedarikçileri açısından önemli bir piyasa oyuncusu olma özelliğine ve potansiyeline sahip. Türkiyenin gaz merkezi konumunda olmasinda bir dizi zorluklar söz konusu olsa da, bu zorluklar , enerji stratejilerinin geliştirilmesi, rekabetçi bir piyasa yapısı ve enerji politikalarının sürdürülebilirliği ile ülkemizin enerjide yatırım cazibesi olan bir konuma yukselmesi anlamina gelmektedir. Türkiye iletim hatları ile gaz geçiş hattında önemli bir konuma geçer. Karadenizde veya kendi karasularimizda yapacagimiz her dogalgaz kesfi, ulkemizi net ihracatci olma hedefine daha cok yaklastiracaktir.