Barış masası Ankara'da kuruldu! Düğümü Türkiye çözdü

Afrika Boynuzu ülkelerinden Etiyopya ile Somali arasında bir süredir devam eden Somaliland krizi Türkiye'nin ara buluculuğunda çözüm yoluna girdi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, süreci bizzat yönetti; Türkiye, Afrika kıtasında istikrar, huzur ve refaha katkı sağlayacak tarihi bir adıma öncülük etti. Tarihi bağlara sahip olduğu Mısır, Sudan, Etiyopya ve Somalinin arasındaki dondurulmuş ihtilaflarda da Türkiye, çözümün tek adresi olarak öne çıkıyor.Afrika, Batılı ülkelerin yüz yıllarca sömürüp ardında sorunlar yumağı bıraktığı bir kıta. 1998de dönemin Dışişleri Bakanı İsmail Cemin Afrika Eylem Planı ile ilk adımların atıldığı Türkiyenin Afrika açılımında, son 20 yılda ivme kazanıldı. Ankaranın kıtadaki ağırlığı siyasi ve ekonomik başlıkların ötesine taşındı. Öyle ki savaşın eşiğine gelen Somali ve Etiyopyayı çarşamba günü Ankarada Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan barıştırdı. Bazı güçler kıtada çözülmez denilen düğümlere üflerken; Türkiye, o düğümleri çözüyor. Afrika Boynuzunun iki stratejik ülkesi Etiyopya ile Somali arasındaki kriz yaklaşık bir yıl önce patlak verse de iki ükenin 1977-78 yılları arasında savaştığını akılda tutmak gerek. Etiyopyada Müslüman Somalililerin yaşadığı Ogaden bölgesi üzerinden alevlenen o dönemki gerilim; bugün yerini, Etiyopyanın denize erişim arzusuna bırakmış durumda. 90ların başında Eritrenin ayrılmasıyla denize kıyısını kaybeden 135 milyonluk Etiyopya, dış ticaretinin yüzde 90ını komşularının limanları üzerinden yapıyor. Etiyopya hükümetinin bu durumu aşmak için, Somaliden tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Somaliland ile anlaşma yolunu seçmesi gerilimi bir anda tırmandırdı.1 Ocakta imzalanan mutabakat zaptına göre Etiyopya, Somalilandın bağımsızlığını tanıyacak, Somaliland da Etiyopyaya Kızıldenize erişim izni verecekti. Somali, bu anlaşmayı egemenlik haklarına doğrudan bir tehdit olarak görüp sert tepki gösterince devreye iki ülkeyle de iyi ilişkilere sahip olan Türkiye girdi. Ankara, 2011den bu yana Somalide en etkili aktörlerden biri. Ülkede askeri üssü bulunan Türkiye, on yılı aşkın bir süredir Somali ordusunu eğitiyor. Başkent Mogadişudaki havalimanı ve liman Türk şirketleri tarafından işletiliyor. İki ülke bu sene savunma ve ekonomik iş birliği anlaşmasıyla ortaklığını daha da arttırdı. Anlaşmayla Türkiye, Somali karasularını 10 yıl boyunca koruyacak ve deniz kaynaklarının gelişimine katkıda bulunacak. Etiyopyada ise ülke 2021de iç savaşın pençesindeyken Türkiye el uzatmış; Ankara, SİHA satışıyla iç savaşta dengeyi hükümet lehine değiştiren taraf olmuştu. İlk olarak 1 Temmuzda Ankarada Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Etiyopya Dışişleri Bakanı Taye Selassie ve Somali Dışişleri Bakanı Muallim Fiqi ile görüştü. Taraflarca Ortak Ankara Açıklaması yayımlandı. Bakan Fidan, 3 Ağustosta Etiyopyayı ziyaret etti. Türkiyenin arabuluculuğundaki Ankara Sürecinin 2nci turu ise 12 Ağustosta gerçekleşti. Son zirve ise 27 Eylülde ABDnin New York şehrindeki Türkevinde yapıldı. Ankaranın aylardır sürdürdüğü diplomasi meyvesini çarşamba akşamı verdi. Diplomatik kaynaklara göre Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud ve Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmedin heyetleriyle gerçekleştirdiği, 7 saat süren toplantıya Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Bakan Fidan da katıldı. Etiyopya, Somaliland ile imzaladığı mutabakat zaptını geçersiz kılacağı için Somalinin toprak bütünlüğünü tanıma konusunda çekinceli davranırken Somali ise toprak bütünlüğünü tanımama tavrının kabul edilemeyeceği tezini işledi. Ankaranın da bu konuda Somali heyetinin tezine yakın durmasıyla Etiyopya ikna edildi. ANKARADAN DENİZE AÇILACAKEl sıkışılmasının ardından tarafların imzaladığı Ankara Bildirisi kamuoyuna açıklandı. Bildiride, Somalinin toprak bütünlüğüne vurgu yapılırken Etiyopyanın denize erişimine de açık kapı bırakıldı. Etiyopyanın Somalinin egemen yetkisi altında denize erişimini sağlayacak ikili anlaşmaların hayata geçebileceği, tarafların Şubat 2025 sonuna kadar teknik müzakerelere başlayacağı belirtildi. Türkiye sadece Etiyopya ile Somali arasındaki sorunun çözümü için hareket etmiyor. Zira bölge ülkeleri Mısır, Sudan, Etiyopya ve Somalinin enerjiden sınır anlaşmazlıklarına kadar dondurulmuş ve çözüm bekleyen ihtilafları söz konusu. Dört ülkenin de güvenebileceği tek adres olarak ise Ankara öne çıkıyor. Mısır - Sudan: İki ülkenin sınır bölgesinde bulunan ve Halayıb Üçgeni olarak adlandırılan 20 bin 580 kilometrekarelik alanın hangi ülkeye ait olduğu konusunda Kahire ve Hartum anlaşamıyor. Petrol, altın ve manganez gibi zengin kaynaklara sahip olan bölge, günümüzde de facto bir şekilde Mısır idaresi altında bulunuyor. Etiyopya - Mısır - Sudan: Etiyopyada Nil nehri üzerinde inşa edilen Büyük Rönesans Barajı, inşaatın başladığı 2011 yılından bu yana bölgede gerilim kaynağı. Etiyopya, baraj ile enerji açığını kapatmayı ve elektrik satmayı amaçlarken sulama ve içme suyu için Nile bağımlı olan Mısır ve Sudan, Etiyopyadan bazı garantiler talep ediyor.