F- 35 uçakları tesliminde nefes kesen hafta

Dünya tarihinin en pahalı ve tartışmalı askeri projesi olarak gösterilen F- 35 savaş uçaklarıyla ilgili çok kritik bir aşamaya gelindi. Uçakların üretim ortağı ve müşterisi durumundaki Türkiye F- 35leri teslim almak üzere beklerken Amerika cephesinde nefes kesen gelişmeler yaşanıyor. Amerikalı ana üretici Lockheed Martin tarafından F- 35 teslim töreni için Amerika Birleşik Devletlerine davet edilen CNN Türk yorumcusu Hakan Çelik uçakla ilgili bilinmeyenleri ve tartışmaları yazdı.İlk uçağın tesliminin 21 Haziran perşembe günü Teksas eyaletinin Fort Worth şehrinde yapılması öngörülüyor. Buna karşın Türkiyeye uçağın verilmemesi için son dakika lobi çalışmaları yoğun şekilde devam ediyor. ABD yönetimi ise 21 Haziran tarihinin sembolik anlamı olmasından yola çıkarak uçağın gerçek tesliminin yapılacağı 2019 yılına kadar kesin bir tutum belirlemeye çalışıyor.ABD son anda uçakları vermeme kararı alırsa bu Amerikanın inandırıcılığına ağır zarar vermekle kalmayacak Ankara- Washington ilişkilerinde telafisi imkansız yara açacak. F - 35 nedir?F- 35 Lightning II (Şimşek 2), uçağı tek motorlu, tek pilotlu, bütün hava şartlarında uçan ve radara yakalanma ihtimali düşük çok amaçlı savaş uçağı olarak adlandırılıyor. Amerika Birleşik Devletlerinin açtığı Joint Strike Fighter (JSF) – Müşterek Saldırı Uçağı programını Lockeed Martinin kazanması üzerine X- 35 koduyla geliştirilme çalışmaları başladı. Üretilen ilk uçak ilk uçuşunu 15 Aralık 2006da yaptı. Lockheed Martin dışında uçağın diğer önemli üreticileri Northrop Grumman, Pratt & Whitney ve BAE Systems. En büyük sipariş ABDden gelecek. ABD tek başına 2 bin 457 adet F- 35 satın almayı planlıyor. Amerikan silahlı kuvvetleri 2037 yılına kadar uçaklarını almış olacak. F- 35in ömrünü 2070te tamamlaması bekleniyor. Merkezi Amerika Birleşik Devletlerinin Maryland eyaletinde bulunan mühendislik ve havacılık şirketi Lockheed Martin ana üretici. Lockheed sadece ABDnin değil dünyanın da en ileri teknolojilerine sahip savaş sistemlerini üreten kuruluşlar arasında. Şirketin dünyanın farklı ülkelerinde 100 bin çalışanı var. Bugün Türk Hava Kuvvetlerinin omurgası durumundaki F- 16 Savaşan Şahin uçakları da Lockheed Martin tarafından üretildi. ABD Hava Kuvvetleri tarafından kullanılan F- 22 Raptor uçakları da. F- 35 programına katılan ülkelerin çoğu NATO üyesi. NATO dışındakiler ise ABD ile özel ve yakın ilişkisi olan ülkeler.Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, Finlandiya, İsrail, İtalya, Japonya, Hollanda, Norveç, Türkiye, Birleşik Krallık, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore. Üretimin artmasıyla uçakların yıllar içindeki birim maliyeti de düşüyor. Toplam 100 adet uçak alınması öngörülüyor. Türkiyenin alacağı uçaklar konvansiyonel iniş ve kalkış özelliklerine sahip olan versiyon olacak. Türkiye F- 35leri aldıktan sonra kademeli şekilde F- 16 uçaklarına veda edecek. Satın alım maliyetlerinin ötesinde Türk şirketlerinin F- 35 programı çerçevesinde yapacakları üretimin 12 milyar dolarlık bir ekonomik girdi sağlaması bekleniyor. Projenin tedarikçileri arasında ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, Alp Havacılık, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) gibi şirketler yer alıyor. Tarihin en pahalı askeri projesi olan F- 35 üretimine NATO içinden ve dışından çok sayıda eleştiri geliyor. 2014 yılına gelindiğinde proje tam 7 yıllık gecikme yaşanmıştı. Planlanan bütçenin de tam 163 milyar dolar üzerine çıkılmıştı. F- 35lerin tasarım ve başka alanlarda birçok mühendislik hatayla dolu olduğu ancak aşırı pahalı bir program olduğu için bitirilmesinin de mümkün olmadığı eleştirileri dile getiriliyor. F-35 teslim töreni ABDnin Teksas eyaletinin Dallas şehri yakınlarındaki Fort Worthte yapılacak. Amerika ve Türkiye arasındaki siyasi tartışmalar F- 35i de etkiliyor. Uçakları verilmesin kampanyası uçakların alımını gölgelediği için ABD töreni düşük profille geçiştirmek istiyor. Bu sebeple Washington adına Dışişleri Bakanlığı müsteşar yardımcısı törende olacak. Türkiyeyi de Savunma Sanayi Müsteşar Yardımcısı Serdar Demirel temsil edecek. SSM Müsteşarı Prof. Dr. İsmail Demirel törene katılmayacak. Türk Silahlı Kuvvetlerini (TSK) temsilen Tümgeneral Reha Ufuk Er teslim töreninde yer alacak. Türkiye'ye ilk yeni nesil F-35 teslimatının yapılmasına günler kala, ABD Temsilciler Meclisi'nin 44 üyesi, Savunma Bakanı Jim Mattis'e teslimatın durdurulması için mektup gönderdi. Mektubu gönderenler arasında sadece Demokratlar değil yönetimdeki Cumhuriyetçi Partiye mensup isimler de var. Türkiyeye yönelik satışı engellemek isteyenler hukuki çerçeveyi yeniden düzenlenen Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasasına (NDAA) dayandırıyor. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı Eylül 2017de Türkiyeye 1.2 milyon dolarlık SIG Sauer yarı otomatik silah satışına onay vermeme kararı almıştı. Başbakan Binali Yıldırım verdiği mülakatta bu kararı gizli ambargo olarak nitelendirmişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da Amerika Birleşik Devletleri yönetimini sert sözlerle eleştirmiş ve Bu nasıl müttefiklik ifadesini kullanmıştı. - Türkiyenin ABD çıkarlarıyla uyumlu hareket etmediği iddiası- Türkiye ile Rusya arasında stratejik düzeye ulaşan ilişkiler- Türkiyenin Rusyadan S- 400 füze savunma sistemlerini satın alması. ABDli bazı siyasetçiler ve askeri uzmanlar Türkiye ile Rusya arasındaki yakınlaşma nedeniyle uçaklarla ilgili kritik teknolojilerin Moskovanın eline geçmesinden endişe ediyor. - Amerikalı rahip Andrew Brunsonun Türkiyedeki tutukluluk hali- Türkiye ile ilgili insan hakları ihlalleri eleştirileri- Doğu Akdenizde Rumların sondaj aramalarına karşı Türkiyenin tehdit ve uyarıları- Türkiye ile İsrail ilişkisinin bozulması. Cumhurbaşkanı Erdoğanın İsraili Terörist devlet ilan etmesi ve uluslararası düzelde İsrail karşıtı koalisyonun liderliğini yapması Üretim programı için milyarlarca dolar harcayan şirket uçakların mutlaka Türkiyeye teslim edilmesi görüşünde. Şirket yönetimi Türkiyenin program dışına çıkarılmasının uçak üretiminde güçlüklere neden olacağını ayrıca binlerce Amerikalı mühendis ve işçinin kaderinin olumsuz etkileneceğini savunuyor. ABDli bazı senatör ve kongre üyeleri de Türkiyeye F- 35lerin tesliminde değişikliğe gidilmemesini eğer ambargo uygulanacaksa bunun başka alanlarda hayata geçirilmesini talep ediyor. Lockheed Martin üretimin ilk gününden bu yana 300 adet F- 35 uçağını kullanıcılara teslim etti. İsrail F- 35lere kavuşan ilk ülke oldu. Geçen hafta başında da İngiltere sipariş ettiği uçaklardan dördünü teslim aldı. 5. nesil çok amaçlı savaş uçağı olarak sınıflandırılan F- 35nin üç farklı tipi bulunuyor. Bunlar klasik şekilde karadaki bir meydana iniş kalkabilen CTOL versiyon, kısa pistten kalkabilen ve dikine inebilen STOVL ve uçak gemisinde konuşlandırılan CV versiyon. Tek mürettebat tarafından kullanılan uçağın Uzunluğu: 15.67 metreYüksekliği 4.33 metre Kanat açıklığı 10.65 metre Boş ağırlığı yaklaşık 13 bin kg Motor Pratt Whitney Azami Hız: 1,6 Mach (Yaklaşık bin 900 km /h)Menzil: Yaklaşık 2 bin 200 kmAzami irtifa: 60 bin feet (18 bin km) Lockheed Martin şirketi şu ana kadar çoğu ABDli 620 pilot ve 600 teknisyene bakım eğitimi verdi. Türk personelin de kısa süre içinde Arizonada Luke üssünde eğitimlerine başlaması bekleniyor. Bu sorunun yanıtı henüz bilinmiyor. F- 35in kendisini savaş ortamında ispatlaması gerek. Uçağın üstün ve zayıf yanları kullanıldıkça görülecek. Ancak kağıt üzerinde çok amaçlı uçaklar kategorisinde dünyanın en iyisi olarak görülüyor. Rus kaynakları yazılım problemleri ve bir dizi başka sorun nedeniyle F- 35i Amerika tarihinin en maliyetli askeri ürünü olarak gösteriyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Amerikadan gelen tehditler üzerine Türkiyenin alternatifsiz olmadığı yanıtını vermişti. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuoğluda CNN TÜRKte Antalyadan yaptığımız canlı yayında Washingtonın F-35leri vermeme yoluna gitmesi halinde Türkiyenin mutlaka misillemede bulunacağını açıklamıştı. Askeri boyutta ise Genelkurmay Başkanlığı Amerikalı muhataplarıyla yapılan görüşmelerde F- 35 programının Türkiye- NATO işbirliğinin geleceği açısından önemini vurguluyor. TSK, NATO ortaklığı kapsamında birlikte çalışmayı ilerletmesi bakımından hayati önem arz ettiği görüşünde.