Bu barajın geçmişi Urartular'a dayanıyor

Van'da M.Ö. 685-645 yılları arasında hüküm süren Urartu Kralı 2'nci Rusa tarafından kentin doğusunda bulunan Erek Dağı eteğine inşa edilen ve bölge halkı tarafından da Keşiş Gölü olarak bilinen Rusa Barajı, özellikle ilkbahar aylarında ziyaretçi akınına uğruyor.Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu, Urartuların, 2 bin 544 metre yükseklikte iki ayrı bent yaparak inşa ettikleri baraj gölüyle Van Ovası'nı suladıklarını, ayrıca kanallar açarak Toprak Kale ve Tuşba Kalesi'ne de su verdiğini söyledi. Bölge halkı, günümüzde su kaynağı olarak kullanılmayan alanın turizme katkı sağlaması için çalışma yapılmasını istedi. Keşiş Gölü, diğer adıyla Rusa Gölü, yapay bir göl olarak başlatılmışsa da, asırlara dayalı bir gelişmeyle doğal bir göl, zengin bir sulak alan ve kuş cenneti halini aldı. Van'a 30 kilometre mesafede, Gürpınar sınırları içinde yer alan Turna Gölü, Kuh, Kazan ve Erek dağlarının tepesinde, zirvedeki bir düzlükte bulunuyor. Urartu Kralı 2'nci Rusa (M.Ö. 685 - 645) tarafından küçük bir akarsu vadisinin önünün kapatılmasıyla meydana getirilen yapay bir göl olan Keşiş Gölü, 2 bin 700 yıldan beri çalışan bir sulama barajı özelliği taşıyor. Keşiş Göleti'nin güneybatı vadi ucuna, yaklaşık olarak 20-25 metre genişliğinde ve 75 metre uzunluğunda bir set yapılmış. Bu setin yapılma sebebi de suyun çok yükseldiği zaman taşmasını engellemek ve yazın kontrollü bir şekilde kanallara aktarmak. Bu yolla Van'ın kuzeybatı ovasını sulamak. Dönemin şartları dikkate alındığında gelişmiş bir mühendislik ürünü olan göl, dağ ve yayla turizmi için oldukça elverişli bir ortam oluşturuyor. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu, Urartuların, kurak geçen yaz aylarında bağ ve bahçeleri sulamak için Keşiş Gölü'ne benzer göletler ve barajlar yaptığını belirterek, Rusa, Urartu kralları arasında önemli bir kral, çünkü ismini bildiğimiz 5 büyük kenti kuruyor. Özellikle imara çok önem veriyor. Van, Antalya ve Şanlıurfa'dan sonra yazın güneşi en fazla alan ilimiz. Bundan dolayı da yazın kurak geçiyor. Yüksek bir plato düşündüğümüz zaman, 1600 rakımlı bir Van Gölü havzası düşündüğümüzde, burası çok önemli. Bu kısa yaz dönemi içerisinde bağ ve bahçeleri sulamak için kanallar yapılıyor. Keşiş Gölü, Rusa tarafından M.Ö. 7'nci yüzyıla ait, 685-645 bir gölet. Bu göletin geçmişi 2 bin 700 yıl öncesine dayanıyor. Göletin özellikle güneybatı tarafına kurulmuş olan bent, suyun akışını engellemiş ve bu baraj yaz aylarında kontrollü bir şekilde sulamaya yönelik olarak kullanılmış. Ayrıca bu baraj göleti ile Toprakkale'yi ve Van Ovası'nın kuzeybatı tarafını sulamak için açılmış ve bir bent yapılmış. Kral 2 'nci Rusa bunu yazıtında anlatıyor. 'Ben burada bir bent yaptım diyor. Bütün kanalları bu gölete topladım.' Buraya da Rusa göleti ismini koyduğunu söylüyor. Bu yazıt maalesef bugün Almanya'da, Berlin'deki müzede bulunuyor. Yazıtın üst bölümü eksik ama alt bölümünde uzun bir şekilde bura ile ilgili bilgi veriyor dedi. Urartuların Van ve çevresinde imara ve alt yapıya çok önem verdiğini anlatan Prof. Dr. Rafet Çavuşoğlu şunlara kaydetti: Urartular burada devlet kuruyor. Tuşba'da Urartu'nun başkenti. Burada hesaplamalara göre en az yaşayan nüfus 50 bin. Krallardan 1'inci Argiş dıraşıdan 57 bin nüfus getirdiğini söylüyor. Toplu nüfus aktarımları yapılıyor. Bu insanların yerleştirilmesi için önemli şekilde bir alt yapının oluşturulması gerekiyor. Vadiler arasında kurulmuş olan düz arazileri verimli hale getirebilmek için sulama yapmanız gerekiyor. Urartu'nun 3'üncü Kralı Menua, 55 kilometreden Van'ın güney kesimini sulamak için Şamranaltı dediğimiz noktayı sulamak için kanal inşa ediyor. Kanalı getirmiş olduğu yol güzergahında da muazzam şekilde sulama yapıyor. Erek Dağı'ndan gelen sular Van'ın orta bölümünü suluyor. Ama kuzeybatı kısmını ise bahsettiğimiz 2 göletten sağlıyor. Biri Sıhke Göleti diğeri de Rusa Göleti. Urartuların hayatı devam ettirebilmek için kendi dönemlerinde yapmış oldukları sulama kanalları hala günümüze kadar kullanılıyor. Şamran Kanalı dediğimiz, hala işlevini koruyan 2 bin 800 yıllık sulama kanalı var. Onların yaptığı kanalları, göletleri, barajları hala günümüzde sulamada kullanabiliyoruz. Bu bizim için çok büyük bir kültür zenginliği. Bu topraklar üzerinde yaşayan bütün topluluklar, Urartu kültürü üzerinden devam ediyor. Urartular Van'ı başkent yapmış, Van'da devlet teşkilatı kurmuş olan bir topluluk. Bu başkenti de en olumlu hale getirebilmek için hakim olduğu bütün coğrafyasında çalışma yapıyor ama özellikle başkentini sulama kanallarıyla, göletlerle, barajlarla zenginleştiriyor. Bölge halkı, su kaynağı olarak kullanılmayan, piknikçiler ve doğa tutkunlaının gözdesi olan alanın yetkililer tarafından değerlendirilerek, turizm açısından daha ilgi çekici hale getirilmesini istedi.