AFAD'ın 1 numarası: Tam 80 fayın eli kulağında!

TBMM Deprem Araştırma Komisyonunda sunum yapan, AFAD Deprem ve Risk Azaltma Genel Müdürü Prof. Dr. Orhan Tatar, Türkiyede 14 bin 500 kilometre uzunluğunda 485 diri fay bulunduğunu, her birinin 5 ve üzerinde deprem üretme potansiyeli taşıdığını söyledi.Deprem sonrasında yer kabuğunun sol yönlü, yatay şekilde yaklaşık 7.5 metre yer değiştirdiğini belirten Tatar, Yani bunun üzerinde hiçbir binanın kalması mümkün değil. O yüzden sürekli fay yasası diyoruz. Bu fay yasası meslek şovenizminin çok ötesinde bir şey. Gerçekten çok ciddi şekilde ele alınması gereken bir husus ve en kısa zamanda yasalaştırmak durumundayız diye konuştu. Türkiyedeki her fayın parametresinin ortaya konulması gerektiğini, bu kapsamda Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğünün (MTA) 485 fayın 172si, üniversitelerin de yaklaşık 70i üzerinde çalışma yaptığını belirten Tatar, Son depremlerin ardından hemen aksiyon aldık, TÜBİTAK MAM, AFAD, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, MTA ile 25 üniversiteden alanında uzmanlarla, geniş bir grupla çalışma yapılacak. Bu yıldan itibaren 80 civarında, yani eli kulağında diyebileceğimiz, her an deprem üretme potansiyeli bulunan faylara öncelik verecek şekilde bunların çalışılmasını planlıyoruz ifadelerini kullandı. Deprem bölgelerinde vatandaşların kendilerine sürekli, Yeni bir deprem olacak mı? Artçı olacak mı? sorusunu yönelttiklerini aktaran Tatar, bölgedeki vatandaşların psikolojisini ise, Köpek havladığında, kedi miyavladığında insanlar kaçışıyor. Psikolojik olarak bu noktaya gelindi sözleriyle anlattı. Boğaziçi Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile İstanbul Teknik Üniversitesinden onlarca uzmanın hazırladığı planda bulunan uyarıların çok azı hayata geçirildi.Planda, kentin kalburüstü semtleri olarak bilinen Koşuyolu ve Levent Mahallelerindeki konut stoğunun çoğunun değişikliğe uğradığı belirtilerek Leventte yeme-içme, ticaret, ofis, eğlence işlevlerine dönüşüm nedeniyle binaların özgün durumlarından çok farklılaştığı gözlenmektedir dendi. Plana göre, Bakırköy kıyılarından Marmara Denizine dökülen Ayamama Deresinin sağlı sollu yaklaşık 500er mlik çevresinde tehlikeli heyelan, taşkın ve sıvılaşma alanı bulunuyor. Anadolu Yakasında Moda Burnunun doğusundan Marmaraya dökülen Kurbağalı Derenin sağlı sollu 300er mik yakın çevresi, Moda Burnunun batı kıyıları ile Moda Burnundan Kartal Tren İstasyonu civarına kadar 25 km uzunluğunda ve 250 m genişliğinde bir kıyı şeridi heyelan ve sıvalaşma alanı olarak belirlendi. Planda, Kadıköy Belediye Başkanlığı binası, Kadıköy Evlendirme Dairesi binası ve Şükrü Saracoğlu Stadyumu gibi yapılar belirlenen bu risk alanı içerisinde yer almaktadır. Sahil Yolu, demiryolu ve bazı yerleşim alanları da yine bu risk alannda dendi. Master Planda, Beşiktaş, Şişli gibi merkez ilçelerinin büyük bir bölümünün bitişik nizam konutlardan oluştuğu, bu bölgelerin yoğun nüfus barındırdığı değinilirken Yolların darlığı nedeniyle binaların yıkılmaları durumunda erişme riskleri ve eğimli alanlarda ise bitişik düzende yapılaşmış yapıların kat hizalarının çakışmaması durumunda binalarda ağır hasar yaratma riski oluşmaktadır tespiti yapıldı. İstanbulda Florya, Menekşe, Küçükçekmece, Avcılar, Gürpınar ve Büyükçekmecenin heyelan riski bakımından tehlikeli yerler olduğu vurgulanırken Bu bölgede su aldığı zaman likit limitleri değişen, kil gibi oturma olasılığı artan birimler de yer almaktadır. Yamaç eğiminin yüksek olduğu göl kenarları ile Marmara Denizinin kuzeyindeki kıyı şeridi, heyelan riski fazla olan bölgeler olarak belirlenmiştir dendi. Binlerce insanın yaşamını yitirmesine neden olan iki büyük depremin ardından pek çok kişi evinin altından fay geçip geçmediğini merak ediyor.Son günlerde birçok mecrada AFADın 2018de hazırladığı Türkiye Deprem Tehlike Haritasından hangi konutun altından hangi fayın geçtiğine bakılabildiği iddiasına uzmanlar katılmıyor. Deprem Uzmanı Dr. Ramazan Demirtaş, bu haritada Türkiyenin tamamının kaya zemin olarak kabul edildiğine işaret ederem, Söz konusu harita parsel yani binaların zemin koşullarını kapsamadığından, büyük mühendislik yapılarının tasarımında dikkate alınması son derece sakıncalıdır dedi. Belediyeler ve vatandaşların Deprem Tehlike Haritasına göre inşaat işlerine giriştiğini söyleyen Demirtaş, Deprem Tehlike Haritasında evinizin altından fay geçip geçmediğini sorgulayamazsınız. Harita 1/2 milyon ölçekli olduğundan 1 cm eşittir 20 kmdir. Dahası yerel zemin koşulları içermeyen bir haritadan parsel bazında ivme değerleri anlaşılamaz. Örneğin haritada Aksaray kenti için ivme 0.1 G gibi çok düşük bir değer veriliyor. Ancak bölgede 200 km uzunluğunda Tuz Gölü fayı var. Her ne kadar deprem tekrarlanma aralığı 10 bin yıllık süreçler olsa da 6.5lik bir deprem bile 0.5 G güç üretecektir dedi. Milliyete konuşan Jeoloji Mühendisleri Odası BaŞkanı Hüseyin Alan ise söz konusu haritada bazı yerlerde en yüksek değerin 0.85 g ivme değer olduğunu belirterek şunları söyledi:Son büyük depremlerde ortaya çıkan ivme değerler daha yüksekti. Bazı sismografik verilerin düşük kaldığını göz önüne alarak 2019da davacı olmuştuk. Haritadaki ivme değerlerin düşük, iptal edilerek yeniden tasarlanmasını talep etsek de Danıştay bu talebimizi kabul etmemişti. Dava için Tuz Gölü fayını da örnek gösterilmişti. Haklı olduğumuz kısmen görülüyor. Mevcut haritalardaki ivme değerlerin revize edilmesi gerektiği gibi kimse bu haritalara bakıp evinin altından fay hattı geçip geçmediğini anlayamaz. Jeofizik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi eski Başkanı Erdal Şahan ise AFAD haritayı yayınladıktan sonra jeofizik uzmanları olarak itirazlarımız olmuştu. Haritalardaki ivme değerlerin düşük olduğunu dile getirmiştik. Son iki depremin 0.5 veya 0.7 ivme değerlerin 2 katına çıktığını gösterdi. Mevcut haritalar makro ölçek anlamında olumlu ve yararlı. Milyon ölçekli haritayı parsel bazına indirgeyip, evinizin altından fay geçip geçmediğini de öğrenmeniz mümkün değildir.Kaynak: Milliyet / Mert İnan