Abdülhamid'in mirasçılarını üzecek haber... Malları borcu karşılığı Maliyeye verildi

Sultan Abdülhamidin son günlerde açılan bazı dâvâlarla yeniden gündeme gelen mirası hakkında bir yazı kaleme alan Murat Bardakçı, belgeleriyle malların akıbetini aktardı. Bardakçı Abdülhamidin mallarının borcu karşılığında Maliyeye verildiğini aktardı.Gazete Habertürk'ten Murat Bardakçı, Sultan Abdülhamidin efsanevî mirasının kısa ama karmaşık öyküsünü yazdı...Sultan Abdülhamidin son günlerde açılan bazı dâvâlarla yeniden gündeme gelen efsanevî mirası nerede ise bir asırdan buyana devam eden ve hukukî bakımdan son derece karmaşık bir süreçtir. İşte, geçmişte sadece Türkiyede değil, diğer memleketlerde de dünyanın önde gelen hukukçuları ile uluslararası hukuk âlimlerinin meşgul oldukları, ama bir neticeye varamadıkları ve artık bir hayalden ibaret olan bu miras mücadelesinin öyküsü... Gazetelerde arada bir Sultan Abdülhamidin mirası hakkında haberler çıkar... Bu konuda ya bir dâvâ açılmıştır, yahut mirasçılardan bazıları Musul tarafları dedemize aittir demiş veya şehrin göbeğindeki koskoca bir yer hakkında Burası büyükbabamızın mülküydü diye demeç vermişlerdir. Benzer haberler bu hafta yine gazetelerimizde idi. Hükümdârın vârisleri bundan yedi sene önce veraset ilâmı çıkartmak için mahkemeye müracaat etmişler, tahminlerden fazla vârisin görünmesi üzerine mahkeme uzamış, nihayet yüz civarında vâris belirlenip bu kişilerin mirastaki hisselerini bilirkişilerin hesaplamasına karar verilmiş, Cumhuriyet Savcılığı da sahte vârislerden haberdar edilmiş. Sultan Vahideddin ile Halife Abdülmecit Efendi'nin önce Abdülhamid'e ait olan ve daha sonra hanedan mülkü haline getirilen Hazine-i Hassayı geri alabilmek maksadıyla Reşad Halis Beye 10 Mayıs 1926da verdikleri ortak vekâletname. Bu karar vâris oldukları belirlenenlerin büyükdedelerinin mallarını alacak olmaları mânâsına gelmez, sadece o kişilerin Sultan Abdülhamidin mirasında hak sahibi olduklarını gösterir ve her gayrımenkul talebi için ayrı ayrı dâvâ açılması gerekir...Mesele işte burada, Abdülhamidin nerede ise yüz seneden buyana tartışılan ve talep konusu olan mirasının mahiyetinde, daha doğrusu böyle bir mirasın hakikaten vârolup olmadığında... Şimdi, bu efsanevî mirasın ayrıntılarını anlatayım:Osmanlı Maliyesinde Hazine-i Hassa, yani padişaha ait hazine denen, hükümdar ile hanedan mensuplarının aylıkları ve hanedanın sahip olduğu bazı gayrımenkullerin idaresi ile meşgul olan ayrı bir birim vardı.Hazine-i Hassa, şehzadeliği senelerinde mal edinmeye ve tasarrufa meraklı olduğu bilinen Abdülhamidin 1876da tahta geçmesinin ardından şekil değiştirmeye başladı. Emlâk-i Şahâne denen ve tek bir kişiye değil, hanedana ait olan gayrımenkullerin çoğu Hazine-i Hassaya devredildi ve tapuları Sultan Abdülhamidin adına çıkartıldı. Agop, Ohannes ve Mihail Portakal Paşaların Hazine-i Hassanın başında oldukları senelerde imparatorluğun hemen her köşesindeki sahipsiz araziler, çiftlikler ve gelir getiren daha birçok yer fermanlarla bu özel hazinenin mülkiyetine geçirildi ve bir kısmının tapuları da yine Sultan Abdülhamidin adına çıkartıldı.Hazine-i Hassa, artık devlet içinde devlet gibi olmuştu. Vergiden muaftı, mahkeme ve posta masrafı ödemiyordu, bu arazilerde çalışanlar askere alınamıyor ve herhangi bir hadise çıkması halinde, Hazine-i Hassaya ait yerlere asker ve jandarma bile sevkedilemiyordu.Müzayedelerde bugün Sultan Abdülhamidin adına çıkartılmış tapulara sık sık rastlanmasının sebebi, işte bu gayrımenkul zenginliği idi.1908de İkinci Meşrutiyetin ilânı ile beraber Sultan Abdülhamidin adına kaydedilen bu özel hazinenin de tahtı sallanmaya başladı. Gayrımenkuller son senelerde fena idare edildikleri için hazinenin dünya kadar borcu birikmişti ve hükümdar, 11 Eylül 1908de mallarından bir kısmını Osmanlı Bankasından alınacak yeni bir borca karşılık Maliyeye devretti. Sultan Abdülhamidin tahttan indirilmesinin ardından yerine geçen kardeşi Sultan Reşad daha ileri bir adım attı ve ağabeyi Abdülhamidin adına tapulanmış ne kadar mülk ve imtiyaz varsa tamamını o günlerde daha da artmış olan borçları ödemesi karşılığında 1909 Nisanında Maliyeye verdi ve ödemenin ne şekilde olacağı hakkında da ayrı bir kanun çıkartıldı.Ama, daha sonra tahta geçen Sultan Vahideddin, Maliyeye devredilmiş olan bütün mülkleri 8 Ocak 1920de Hazine-i Hassaya iade etti! Ancak, bu iade Sultan Abdülhamidin o sırada hayatta olmaması sebebi ile gayrımenkullerin vârislerine intikal etmesi demek değildi; Hazine-i Hassa, Abdülhamid öncesinde olduğu gibi tâcın malı şeklinde görülüyor, yani mülkler hanedanın ortak malı oluyordu. İade kararı, bunu tasdik etmesi gereken Meclisin o günlerde kapalı olması sebebi ile hukuken kesinlik kazanamadı ve Abdülhamidin efsanevî mirası söylentisi ile vârislerin bu mirastan hisse alma çabaları o günlerde başladı...Ama bir husus hep gözardı edildi: Abdülhamidin bazı gayrımenkulleri borçların ödenmesi için Maliyeye devretmesi Hükümdarın halka jesti, Sultan Reşadın yaptığı devirler ise, 31 Mart sonrasında tahtından indirilen Abdülhamide karşı bir düşmanlık olarak değerlendirildi. Arsenal forması giyen Mesut Özil, evinin kapılarını bir YouTube kanalı için açtı. Özil, lüks evindeki 3. Selim portresini İstanbul'u fetheden Fatih Sultan Mehmet diye tanıtarak büyük bir gaf yaptı.