10 soruda maymun çiçeği

Dünya henüz koronavirüs salgınının etkilerini üzerinden atmamışken 13 ülkede eş zamanlı görülen maymun çiçeği virüsü (monkeypox), yeni bir pandemi endişesine neden oldu. Prof. Dr. İsmail Balık ile Prof. Dr. İftihar Köksal, bu yeni virüsle ilgili en merak edilenleri Hürriyet için yanıtladı...Maymun Çiçeği, tarih boyunca iyi bilinen ve çok önemli salgınlar yapmış olan, öldürücülüğü yüksek, çiçek hastalığı yapan virüsün ailesinden. İnsanlarda ilk olarak 1970lerde Nijerya ve Kongoda tespit ediliyor. Kongo tipi yüzde 10, Nijerya tipi yüzde 1 ölüme sebebiyet vermiş. Şu anda hastalığın insanlardaki yayılımı nedeniyle yapısal değişikliği araştırılıyor. Virüs taşıyan kişiyle uzun süre yoğun ve yakın temas ile geçiyor. Hasta kişinin ya da hayvanın sıvılarıyla temas, ağız, burun salgıları, cinsel salgılar ve döküntülerdeki sıvı ile temas yoluyla bulaşıyor. Kuluçka süresi 6-13 gün. Bu sırada bulaşmıyor, ancak hastalık belirtileri başlayınca bulaşıyor. 2-4 hafta içinde de kendiliğinden düzeliyor. Bu virüs, Korona gibi damlacık şeklinde havada asılı kalmadığı için bir pandemiye neden olacağını ve bildiğimiz şekilde bir kapanmaya yol açacağını düşünmüyoruz. Tedavisi için bazı antiviraller var. Sene başında bu antiviraller Avrupa ve Amerika tarafından onaylanmıştı. Üzerinde uğraşılan virüslerden biriydi. Maymun çiçeğinde de etkili olduğu belirlenen çiçek aşısı, 1980den itibaren yapılmıyor. Çünkü dünyada görülmüyordu. Bu dönem öncesinde çiçek aşısı olanlar hastalığa karşı korunuyorlar. Bu saatten sonra yeni jenerasyon çiçek aşıları da gündeme gelebilecek. Tedavi ile ilgili çiçek serumu da var. Yani çiçek hastalığını geçirmiş kişilerden elde edilen serumlar, virüsü almış kişilerde kullanılıyor. Temaslıya ilk 5 gün içinde çiçek aşısı yapılırsa bu da koruyucu oluyor. Hastalık henüz Türkiyede hiç görülmedi. Ateş, baş ağrısı, sırt ağrısı, kas ağrısı, ciltte önce kızarıklık, sonra giderek büyüyen içi nohut kadar büyük sıvı dolu nodüller. Korunmak için genel hijyen tedbirlerine dikkat etmemiz yeterli. Yani ellerimizi yıkamak bile bu virüsün bulaşmasını azaltmak açısından faydalı bir yol olacaktır.Hastalığın en bulaştırıcı dönemi olan 3 hafta, yani 21 güne kadar karantina süresi olabilir.Maymun çiçeği cinsel salgı yolu ile de bulaşabilir. Bu nedenle kondom kullanımı riski azaltır ama sıfırlamaz. Çünkü yaygın bir bulaş yolu var. Şu anda hiç ölüm görülmedi. Çocuklarda daha ağır seyretse de ölüm yok. Prof. Dr. İftihar Köksal: Bu virüsün maymunlarla ilgisi yok. İlk kez 1958de maymun kolonilerinde salgına neden olduğu için bu ismi aldı. Aslında hastalığa kemirgen hayvanlar neden oluyor. İnsanlarda ilk defa 1970 yılında Afrikada ortaya çıktı. 2003 yılında ise hastalık ilk kez Ganadan Teksasa çayır köpekleri ihracatı sonrasında taşındı. Bu köpekler evlerde beslenebiliyor ancak bir şekilde vahşi kemirgenlerle temasları olduğu için hastalığı Amerikaya taşıyorlar. Maymun Çiçeği, COVID-19 gibi RNA değil, DNA virüsü. Bu nedenle de çok hızlı değişim geçirmesi beklenmiyor. Yayılımı ile ilgili çeşitli spekülasyonlar var. İlki, hastalığın daha çok eşcinsel bireylerde görülmesi nedeniyle, bu kişilerin birbirleriyle kapalı ortamlarda uzun süre bulunmalarından yayıldığı görüşü. Diğeri ise hastalığın mutasyona uğramış olabileceği. Çiçek virüsü biyolojik silah olarak kullanılabilir ama biraz zor. Belçika, bir haftada 3 vaka görülmesinin ardından maymun çiçeği tespit edilenlere 21 günlük zorunlu karantina getiren ilk ülke oldu. Avusturyada da başkent Viyanada hastaneye kaldırılan 35 yaşındaki kişide maymun çiçeği tespit edildiği bildirildi.İspanyada da çoğu başkent Madridde olmak üzere 40 kesin, 52 şüpheli vaka tespit edildi. Gözetim ve karantinadaki hastaların sağlık durumunun iyi olduğu bildirildi. Uzmanlar, vakaların yaz aylarında daha da artacağı uyarısında bulunuyor. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), şimdiye kadar 80 maymun çiçeği vakasını doğrularken, 50 vaka henüz araştırılıyor. Avrupa Birliğine bağlı Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezinin (ECDC) raporuna göre ise, 15-23 Mayıs tarihleri arasında 8 farklı Avrupa ülkesinde 85 maymun çiçeği vakası tespit edildi.