Tarihte bugün: 13 Ekim

Halikarnas Balıkçısı olarak da bilinen Cevat Şakir Kabaağaçlı, 1973 yılında 87 yaşında öldü.

Denizi ve deniz insanlarını destanlaştıran öykü ve romanlarıyla edebiyatımızda kendine özgü bir yer açan Halikarnas Balıkçısı, 1886'da İstanbul'da doğdu.

Önce Robert Kolej'i bitirdi, sonra yüksek öğrenimini Oxford Üniversitesi Yeni Çağlar Tarihi Bölümü'nde tamamladı. İstanbul'a dönünce Resimli Ay, Resimli Hafta, Diken, İnci gibi dergilerde yazı ve çevirileri yayımlandı, kapak resimleri, süslemeler ve karikatürler çizdi.

1924'te, Resimli Hafta'da yayımlanan asker kaçaklarıyla ilgili bir öyküsü yüzünden halkı savaş aleyhine kışkırttığı gerekçesiyle İstiklal Mahkemesi'nce üç yıl Bodrum'da kalebentliğe mahkum edildi.

Birbuçuk yıl sonra af çıkarılsa da İstanbul'a dönmedi, çok sevdiği Bodrum'da kaldı ve Halikarnas Balıkçısı takma adını kullanarak balıkçılık, süngercilik yaptı.

1947'de İzmir'e yerleşerek hayatını gazetecilik yaparak kazandı. Türkiye'nin ilk turist rehberi oldu. 13 ekim 1973'te kemik kanserinden öldü, isteği üzerine Bodrum'da toprağa verildi.

İlk yazılarının dışında, 1926'dan sonra özellikle deniz hikayeleriyle tanındı. Öykülerinde çoğunlukla Ege ve Akdeniz'de gelişen, denize bağlı olayları anlattı.

İçinde yaşadığı, en küçük ayrıntılarına kadar bildiği hür ve asi denizi, kaderleri denizin emrinde olan balıkçıları, dalgıçları, sünger avcılarını ve gemileri zengin bir terim ve mitologya hazinesinden güçlenerek, denize karşı sonsuz bir hayranlıktan gelen şiirli, yer yer aksayan, ama sürükleyip götüren bir anlatımla hikaye ve romana geçirdi.

Eleştirmen Fethi Naci, yazma tutkusu bakımından Sait Faik'e benzettiği Halikarnas Balıkçısı'nın yazmasa deli olacağı şeyleri yazdığını söylüyor: "Denizin güzelliği, insanların iyiliği ve insanların çirkinliği, kötülüğü! Onu yazma eylemine iten budur. Yoksa roman kurgusuymuş, romana özgü hareketler yaratarak bu hareketler içindeki kişileri geliştirmekmiş umurunda değildir."

Yazı ve düşünceleriyle döneminin önemli aydınlarını da etkiledi, çeşitli dillerden 100 kadar kitap çevirdi ve 1971'de Devlet Kültür Armağanı aldı.

Başka neler oldu:

1914: Garrett Morgan gaz maskesini icat etti ve patentini aldı.
1923: TBMM'de, Ankara'nın hükümet merkezi olması kararlaştırıldı.
1951: Cumhuriyet gazetesinin düzenlediği güzellik yarışmasında, Günseli Başar Türkiye Güzellik Kraliçesi seçildi.
1955: Suna Kan, Viotti Keman Yarışması'nda birinci oldu. Yarışma, ünlü İtalyan kemancı Giovanni Battista Viotti adına düzenlenmişti.
1968: Avustralya'ya ilk Türk işçi kafilesi hareket etti.
1983: 12 Eylül 1980'den sonra oluşturulan Danışma Meclisi'nin görevi sona erdi.
1986: Tiyatro sanatçısı Kamran Yüce 60 yaşında trafik kazasında öldü.
1994: Mali Polis, Halil Bezmen'e ait trilyonlarca lira değerindeki antika, tarihi eser ve tabloyu, ABD'ye kaçırılmak üzereyken ele geçirdi.
1995: Prag'daki Dünya Grekoromen Güreş Şampiyonası'nda, 82 kiloda Hamza Yerlikaya Dünya Şampiyonu oldu.
1995: İngiliz fizikçi Joseph Rotblat ve içinde bulunduğu antinükleer grup, Nobel Barış Ödülü'nü aldı.
1996: Radikal gazetesi yayın hayatına başladı.
1999: Sinema ve tiyatro yazarı Mahmut Tali Öngören öldü.