New York, sadece Manhattan'dan ibaret değil!

New York City ya da Manhattan Adası her turisti kendine hayran bırakan renkliliğe, görsel şova, hareketliliğe sahiptir. New York sadece alışveriş ve gezmekten ibaret değildir. New York Citye gelip şehrin sadece 1 saat kadar kuzeyine yani Upstate bölgesine gitmeyi göze alırsanız, yepyeni bir New York ile tanışma şansınız olur. Adım adım size kısa bir Dutchess County Turu yazayım, zamanınız olursa siz de deneyin.Dutchess County, New York eyaletinin güneydoğusunda kalan, yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı ve Hudson Valley olarak anılan bölgenin içinde bir yerleşim yeri. En büyük şehri Poughkeepsieye Manhattandaki herkesi kendine hayran bırakan Grand Centralden iki saatte buraya ulaşmak mümkün. Hudson Valley, New York Cityden kuzeye, Kanadaya doğru devam eden Hudson Nehri boyunca uzanan yerleşim yerlerinin geneline verilen biri isim. 507 km uzunluğundaki Hudson Nehri, Dutch East India şirketi için çalışan İngiliz denizci Henry Hudson tarafından 1609 yılında keşfedilmiş ve onun adı verilmiş. Grand Centralin büyülü binasına geldikten sonra, Metro Northun The Hudson Line güzergahındaki trenine bilet alacaksınız. Kuzeye doğru giden üç ayrı tren hattı var. Bineceğiniz hattın The Hudson Line olmasına dikkat edin. Özellikle sonbahar ve ilkbaharda seyrine doyamayacağınız bir iki saatlik tren yolculuğu sizi bekliyor olacak. Hudson Nehrinin kenarından renk renk ağaçları ve manzarayı seyrederek yolun nasıl geçtiğinin farkına varmayacaksınız. Tren kalkış saatlerine göre bilete ödeyeceğiniz tutar tek yön bilet için 27 veya 38 dolar. Tren, sırasıyla Westchester, Putnam Countyi geçip Dutchess Countye ulaşır. Son durak Poughkeepsienin adının nasıl söylendiğini öğrenmek için de biraz çalışmanız gerekebilir. (pə-KIP-see) 30 bin nüfuslu bu şirin şehir 1683de kurulmuş. Yani Osmanlı İmparatorluğunun Viyanayı 2. kez kuşattığı yıl. Ve New York eyaletinin ilk kurulan 12 Countysinden biri. County, ABDde en büyük idari birime verilen isim. Yani bir nevi Türkçede ilçe kavramına yakın olmakla beraber, diğer yönetimsel ayrıntıları bakımından Türkiye'deki ilçelerden farklı olan bir yapı. Amerikanın en uzun süre başkanlığını yapan Franklin Delano Roosevelt, Dutchess County ile özdeşlemiş bir isim. ABDnin 32. Başkanı, doğduğu ve bir tutku derecesinde bağlı olduğu Hyde Parkta yatıyor. Amerika başkanlarının kendi dönemlerinden sonra isimlerine açılan kütüphaneler bugün bir gelenek. Bill Clintonın kütüphanesi Arizonada, George Bushunki Texasta, Barack Obamanınki ise Chicagoda yapılıyor. Başkan adına kütüphane fikrinin öncüsü ise Roosevelt. Kendi adına kurulan FDR Presidential Library & Museum, Dutchess Countynin en çok ziyaret edilen tarihi mekanlarından. Tarihi site alanında Rooseveltin doğup büyüdüğü ev, kendi adına açılan kütüphane, eşi First Lady Elanor Rooseveltin Val-Kill adını verdiği ve 1945-1962 yılları arasında yaşadığı ev yer alıyor. New York Citynin ışıltı yaşantısını geride bırakıp yeşilliklerin içinde Hudson Nehrinin kıyısındaki Dutchess Countyde gidebileceğiniz yerler tarihi mekanlar, Amerikanın gerçek zenginliğine tanıklık edebileceğiniz birbirinden güzel mansiyonlar, köşkler, malikaneler ve onların günümüzdeki kullanım alanlarını; yüz binlerce dolar harcanan nişan ve düğünlerin yapıldığı bağ evleri, kır bahçeleri veya mansiyonlar. Yeme-içme merakınız varsa, Amerikanın en eski ve ünlü yemek okulu. Bölgenin en büyük caz festivaline ev sahipliği yapan performans merkezi, Hudson Nehrinin yürüyerek geçebileceğiniz Amerikanın en yüksek köprüsü. Ve daha pek çok nefesinizi kesecek ayrıntı. Gelin hep birlikte, Amerikanın da tarihi ne ki? diye küçümseyerek başladığımız bir yolculuğa çıkalım: Demokrat Partili olan Roosevelt 1933-1945 yılları arası dört kez seçildi. 1944te son seçim zaferinden 4 ay son ölmesiyle 12 yıl başkanlık yapan tek Amerikan başkanı olarak tarihe geçti. Daha sonraki Amerikan başkanlarının süresi en fazla iki dönem yani 8 yılla sınırlandırıldı. George Washington ve Abraham Lincoln ile birlikte Amerikanın en büyük üç başkanından biri olarak tarihte yerini alan Rooseveltin evi, Beyaz Sarayın mimarisine yakın bir tarzda inşaa edilmiş. Ağustos 1921de çıktığı Kanada seyahati sırasında felç geçiren ve tekerlekli sandalyeye mahkum olan Roosevelt, ömrünün geri kalanını koltuk değnekleri ve sandalye ile geçirdi. Evde kendisini üst kata özel olarak taşıyan asansör bugün hala görmek mümkün. Çalışma odasında yerde döşeli İran halısı, çocukluktan itibaren biriktirdiği kuş çeşitleri, dünyanın değişik ülkelerinde kendi hakkında çıkan karikatürler, denizciliğe merakı nedeniyle yelkenli fotoğraflarını evin her yerinde görülebilir. Rooseveltin eşi Elanor ile çalkantılı yaşantısından kesitler de evde mevcut. Bunlar saklamak veya gizlemek düşünülmemiş. Başkanın sekreteri ile yaşadığı yasak ilişkiyi ortaya çıkan gizli mektup örneklerini bulduktan sonraki hissiyatını kaleme döken First Ladynin düşüncelerini duvara asılı mektuplarda okuyabilirsiniz. Rooseveltin evi ve adına açılan müze yürüme mesafesinde yakın birbirine. Müze ise hayatındaki her bir detayı saklaması ve arşivlemesi ile tanınan Başkan Rooseveltin kişisel arşivine bir yolculuk. 2. Dünya Savaşını haber aldığında tuttuğu not kağıdından tutun, kendisine yazılan binlerce mektup, radyo konuşmaları, seçim kampanyaları, New Deal adıyla Amerikayı 2. Dünya Savaşı yıllarında yeniden ayağa kaldıran ekonomik hamlesi ile yaptıklarını müzede bizzat yaşayabilirsiniz. Amerikanın yakın tarihine merak duyuyorsanız Roosevelt kesinlikle yakından tanımanız gereken bir lider. Müzede ziyaretçilere seyrettirilen ve FDRı anlatan belgeselin seslendirmesini de bir başka Amerika Başkanı Bill Clinton yapmış. Kullandığı araba, koltuk değnekleri, yabancı ülke temsilcilerinden aldıkları hediyeler, Hudson Nehri donduğunda üzerinde kayak yaparak gezdiği yelkenli türü devasa kaydırak müzede görülmeye değer yüzlerce eserden bazıları. Siyaset ve devlet adamlığının yanı sıra dönemin en iyi doğa bilimcilerinden biri olan FDR, 1933te imzaladığı başkanlık kararnamesi ile 9 yılda 3 milyon kişiye istihdam sağlanmasına imkan tanıdı, kurduğu sivil koruma birliği sayesinde ülkede 3 milyar ağaç dikilmesine öncü oldu. Doğaya merakı ile bilinen Başkan, yaşadığı dönemin en iyi doğa bilimcilerinden biri olarak tanımlanıyor. Gezinizin ilk ayağında Home of FDR National Historic Site ve FDR Presidential Library & Museum size Amerikan yakın tarihi ile ilgili yeterli bir bilgi edinmenizi sağlayacaktır. Amerikada iç savaşın bittiği 1865 ile 1. Dünya Savaşının başladığı 1914 yılına kadar geçen süreye Gilded Age olarak tanımlanır. Bu süre zarfında Amerikan ekonomisi hızla büyümüş, siyasi skandallar, yolsuzlukların yanı sıra yeni zenginler ortaya çıkmış ve yaşantıları ile bir döneme damgalarını vurmuşlardır. Amerikanın zenginlerinin 1860lı yıllardan itibaren inşaa ettikleri devasa mansiyonlar, köşklerden sayısız adetini Dutchess Countyde görmeniz mümkün. Bunlardan en belirgin iki tanesini mutlaka ziyaret etmelisiniz. İlki Staatsburgh State Historic Site içinde yer alan Beaux-Arts stilde inşaa edilen Ruth Livingston ve Ogden Millsin yaşadığı 79 odalı malikane. Hudson Nehri kıyısındaki malikane, 3 kilometrekare alana sahip. 1832de yapılan ve 1896da büyütülerek yenilenen ev, İngiliz Crawley ailesi ve hizmetçilerini konu alan Downton Abbey dizisindeki sahneleri birebir yaşayabileceğiniz bir mekan. Günlük turlarla gezilebilen mansiyonda, özel çay partileri eşliğinde binanın tarihçesinin anlatıldığı bir dizi programa katılabilirsiniz. Louis XIV, Louis XV and Louis XVI dönemlerinin mobilya zevki ile döşenen, misafirler için özel, binada çalışan o yıllarda 10 kadar hizmetçi için ayrı odaların olduğu Ogden Mills ve Ruth Livingston Millsin evi haftasonu yapılan dillere destan partiler ile ünlü. Ogden Millsin babası Darius Ogden Mills çok başarılı bir bankacı ve yatırımcıydı. 1910 yılında öldüğünde oğlu Ogden ve kız kardeşi Elisabethe hatırı sayılı bir servet bıraktı. Ailenin biri San Francisco, bir New York, biri de İngilterede olmak üzere birbirinden ihtişamlı üç malikanesi vardı. Yılın değişik aylarını bu üç malikaneye ayırarak harcıyorlardı. Çiftin iki kız, bir oğlunun yaşadığı mansiyonun duvarları ailenin önceki nesillerinin portreleri ile süslü. Mills çiftinin oğlu Ogden, Amerikanın 50. Hazine Müsteşarı. Hollandalılar tarafından 1680lerde kolonize edilen bölgede 1766da inşaa edilen ve o günden beri faaliyette olan otel, Hudson Valleyin önde gelen ailelerinden Beekman Ailesine aitti. Otelde George Washington, Amerikan bağımsızlık savaşında önemli rol oynayan General Philip Schuyler ve Benedict Arnold, Alexander Hamilton gibi Amerikanın önde gelen kurucularından isimler kaldı. Franklin Delano Roosevelt ve Bill Clinton da oteli ziyaret eden Amerikan başkanlarından. Dutchess County, Amerikanın kuruluş yıllarındaki tarihi olaylara da ev sahipliği yapmış bir yerleşim yeri. George Washington, İngilizlere karşı savaşırken askerlerinin konakladığı ve savaş talimi yaptığı kışla bugün Amerikanın en eski oteli olarak hizmet veriyor. The Beekman Arms and Delamater Inn konfordan ziyade tarihi bir havada konaklamak isteyenler için ideal bir yer. Otelle ilgili hayalet söylentileri de TV belgesellerine konu olmuş. Otelde Amerikan Bağımsızlık Savaşına katılan bir askerin hayaletinin dolaştığı yönünde bir hikaye anlatılmakta ancak otel çalışanları böyle bir vakayla karşılaşmadıklarını söylüyor. Eğer bölgede Hudson Nehri manzaralı bir yerde kalmak isterseniz, en güzel manzaralı otellerden biri 1854ten beri ayakta olan The Rhinecliffte kalabilirsiniz. Catskill Dağlarına ve Hudson Nehrine bakan otel, aynı zamanda Rhinecliff tren durağına 3 dakika mesafede. Eğer New Yorktan trenle gelecekseniz, kalacağınız yer tren istasyonuna yürüme mesafesinde. Oteli sadece 9 odası olduğu için rezervasyonunuzu erken yapmanız gerekebilir. Yemek yemeğe ve farklı mutfaklara merakınız varsa Dutchess Countyde mutlaka ziyaret etmeniz gereken ilk yer The Culinary Institute of America (CIA). Dünyanın en prestijli yemek okullarından biri olan CIA, 1946da Connecticutta temelleri atılmış bir okul. Aslen bir avukat olan ve bir restoran deneyimi hiç olmayan Frances Roth ve Yale Üniversitesi Başkanı James Rowland Angell ile evlenecek olan Katharine Angellin birlikte kurduğu enstitü, 22 Mayıs 1946da türünün ilk örneği olarak 50 öğrenci ve öğretim görevlisi ile eğitime başladı. 1972de de bugün faaliyet gösterdiği Hyde Park, NYtaki Hudson Nehri kıyısındaki muhteşem binasına taşındı. Okula gösterilen ilgi neticesinde ikinci kampüsünü 1995te California Napa Valleyde, 2008de de San Antonio, Texasta üçüncü kampüsünü açan okulun mezunları arasında yaptığı yemek programları ile tanınan Anthony Bourdain, Chipotle Mexican Grill restoran zincirinin kurucusu Steve Ells gibi gıda sektörünün farklı kanallarında faaliyet gösteren pek çok ünlü isim yer alıyor. Enstitü içinde öğrencilerin çalıştığı ve okula öğrendiklerini hayata geçirdikleri farklı restoranlar da yer alıyor. Caterina de Medici de bunlardan biri. İtalyan mutfağına ait menü sunan mekanda çalışanların hepsi okulun öğrencileri. Poughkeepsiede Hudson Nehrini ayaklarınızın altına seren Shadows on the Hudson, Rhinebeckte 1890dan beri hizmet veren Fosters Coach House yemek yemek için tercih edebileceğini mekanlardan. Eğer zamanınızın bir kısmını New York Cityde geçirmiş ve tarih ve doğa ağırlıklı aktivitelerden bunalmışsanız, Dutchess County yerleşim merkezlerinin Downtown olarak adlandırılan küçük butikleri ve daha önce hiç görmediğiniz markaların sıralandığı dükkanları gezebilirsiniz. Hollandalılar tarafından 1688de kolonize edilen Rhihebeck, 30un üzerinde kafe ve restoranı ile ziyaretçilere farklı deneyimler yaşatma kapasitesine sahip küçük bir kasaba. Bu bölgedeki alışveriş merkezlerinin en önemli özelliği ise yine kendi bölgelerinde yetişen taze, organik ürünleri tüketiciye ulaştırıyor olmaları. 1709da yerleşime açılan yaklaşık 15 bin nüfusa sahip Beacon da, Dutchess Countydeki eski yerleşim merkezlerinden biri ve kasabanın merkezinde yer alan Hudson Beach Glass Inc, anne ve kız tarafından işletilen atölyeye sahip. 1987de kurulan ve üfleme ile cam eşyası yapılan nadir atölyelerden biri olan Hudson Beach Glass, yıl içinde farklı workshoplara da ev sahipliği yapıyor. Bölgede göz alabildiğince farklı tondaki ağaçlardan endüstriyel anlamda faydalanma yoluna da gidilmiş. Bölgenin en önemli şurup markalarından biri olan Crown Mapleda Dover Plainste bulunan Madava Farmsda üretiliyor. 800 dönüm arazi üzerindeki 50 bin akçaağaça bağlanan hortumlarla işlenen şurub, pancake ve waffle gibi yiyeceklerle birlikte sıklıkla tüketiliyor. 1860larda Avrupadan gelen pek çok çiftçinin akçaağaç şurubu ürettiği biliniyor. Crown Maple ise 2010 yılında kendilerine doğayla içiçe sakin bir hayat arayışı içindeki Harvard mezunu Robb ve Lydia Turnerın girişimi ile kuruldu. Kurduğu özel fon aracılığı ile milyar dolarlık enerji projelerini finansmanında rol alan Robb Turner, Dover Plainste 2009da satın aldıkları 400 dönümlük arazide kurdukları çiftliğe, kızları Maddie ve Avanın birleşiminden doğan Madava adını verdiler. Daha sonra bir 400 dönüm daha alarak araziyi büyüttüler. 2012de turistlerin ziyaretine de açık hale getirilen çiftlik, bugün Vermontta alınan yeni ağaçlarla üretimi daha da büyütülüyor. Eğer çiftliği ziyaret ederseniz sadece şurup değil, sabun, mum, yağ gibi farklı ürünlerinden satıldığı merkezden alışveriş yapabilirseniz. Eğer pancake ve waffle yiyorsanız da Crown Mapleın farklı lezzetteki ürünlerini deneyebilirsiniz. New Yorku şurup üretiminde önemli bir konuma getiren şirket, hikayesini ziyaretçilere hazırladığı bir video eşliğinde anlatıyor. Bölgedeki ziyaret edilmeye değer bir başka çiftlik de Harvest Homestead Farm. Dutchs Spirits adıyla içki üretilen çiftliğin ilginç bir hikayesi var. Amerikanın yakın tarihine meraklıysanız, 1930lardaki içki yasağını duymuşsunuzdur. İşte o yıllarda bu bölgede gizli mahzenlerde içki üretilir ve New York bölgesine dağıtılırdı. Dönemin en ünlü kaçakçılarından biri de Dutch Schultz adıyla ün yapan bir kaçakçıydı. 10 Ekim 1932de bir baskınla ortaya çıkarılan mahzende binlerce şişe içki ele geçirildi. Çalışanlar tutuklandı ama Schultz kurtuldu. 1935te başka bir çatışmada hayatını kaybeden Dutch Schultzun hep bir gömülü hazineye sahip olduğu, onun da bu içki üretiminin yapıldığı Pine Plains bölgesindeki Catskill Dağları civarında olduğu söylenir. Bugün çiftlikte hala üretim yapılan yerlerdeki depolar, gizli tüneller duruyor. Mekanın yeniden bir içki üretim merkezine dönüştürülmesi ise Alex Adams ve yakın arkadaşı Ariel Schleinin fikri. 1969da çiftliği satın alan Janet and Charles Adamsın torunu olan Alex Adams, çiftlikte 1930larda geçen hikayeyi okulda arkadaşlarına anlatır ve yazları da çiftliğe birlikte tatile gelirdi. İki ortak, 2008de içki üretimi ile ilgili yasanın değişmesinden sonra çiftlikte Dutchess Spirit adıyla içki üretimi için kolları sıvadılar. 1932de gizli içki üretimi yapılan çiftlik yasal olarak içki üretmeye başladı. Çiftlikte o yılların gazetede çıkan küpürleri, Dutch Schultz hakkında yazılan kitaplar, kartpostallar görmek mümkün. Sadece şarap üretimine özgü bağevi kurmak ve üzüm yetiştirmek fikri bugün şarap üretiminin öncülerinden biri olarak gösterilen John S. Dysona ait. Dutchess Countydeki Millbrook şehrindeki Millbrook Vineyards & Winery bağevi bugün New Yorkun bilinen ilk büyük üzüm üretim çiftliklerinden biri. İtalyadan Californiaya kadar farklı üzüm yetiştiren ve şarap üreten çiftliklerin de sahibi ortaklığı bulunan Dysonın ilk yatırımını da eşi Kathe ile birlikte 1979da kendi memleketi olan Millbrook, NYta yaptı. 1988de ziyaretçilere ve turlara açılan ve yılda ortalama 10 bin şişe şarap üretilen mekan özel partilere, akşam yemeklerine ve şarap tatmak isteyenlere özel turlara ev sahipliği yapıyor. 30 dönüm üzerine kurulu üzüm bağında Millbrook Pinot Noir, Chardonnay, Cabernet Franc ve İtalyan üzümü Tocia Friulano üzüm çeşitlerinden şarap üretiliyor. Amerikada Hudson Nehri üzerinde sayısız köprüye rastlamanız mümkün. Ancak üzerinde yürüyüş yapabileceğiniz, Dolunay zamanı özel programlara katılabileceğiniz bir köprü Dutchess County sınırları içinde. Eskiden demiryolu ile maden taşımacılığında kullanılan ve Poughkeepsie Railroad Bridge adıyla bilinen köprü New York eyaletinin de katkıları ile yürüyüş parkuruna çevrildi. 1889da hizmete giren ve 1974te çıkan bir yangında kullanılamaz hale gelen köprü, 1979 yılında tarihi eser olarak kayıt alındı. İkinci Dünya Savaşı yıllarında cepheye taşınan askeri malzemelerin önemli bir bölümü bu köprü üzerinden limanlara taşındı. 2009 yılında restorasyondan sonra açılan köprü, 2063 metre yükseklikte ve 65 metre eninde. Köprünün ayaklarından yukarı asansörle de çıkılabiliyor. Eğer zamanınızın bir kısmını New York Cityde geçirmiş ve tarih ve doğa ağırlıklı aktivitelerden bunalmışsanız, Dutchess County yerleşim merkezlerinin Downtown olarak adlandırılan küçük butikleri ve daha önce hiç görmediğiniz markaların sıralandığı dükkanları gezebilirsiniz. Hollandalılar tarafından 1688de kolonize edilen Rhihebeck, 30un üzerinde kafe ve restoranı ile ziyaretçilere farklı deneyimler yaşatma kapasitesine sahip küçük bir kasaba. Bu bölgedeki alışveriş merkezlerinin en önemli özelliği ise yine kendi bölgelerinde yetişen taze, organik ürünleri tüketiciye ulaştırıyor olmaları.