Yerli kanser ilacı çalışmalarında umut verici gelişme

Türkiye'nin 2023 vizyonu içinde yer alan yüzde 100 yerli kanser ilacı geliştirmeye yönelik Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'ndeki çalışmalar tüm hızıyla sürüyor. Kimya Bölümü Organik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Kıvrak, Tasarımını yaptığımız bazı moleküllerin belli birkaç kanser aktivite özelliğini test ettik ve bu yönde pozitif sonuçlar aldık dedi. Milli İlacın 2023'te eczanelerdeki yerlerini almaları hedefleniyor.Türkiyenin 2023 vizyonu içerisinde yer alan yerli ilaç üretimine yönelik araştırmalarını sürdüren Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'ndeki (YYÜ) bilim insanları, ortaya çıkardıkları yeni molekülleri yerli ilaca dönüştürmek için farmakolojik testlere devam ediyor. Kimya Bölümü Organik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Kıvrak, Kanser hastalığının tedavisinde kullanılabilecek ve yüzde 100 milli olan ilaçların tarafımızdan keşfedilmesini hedeflemekteyiz. Tasarımını yaptığımız bazı moleküllerin belli birkaç kanser aktivite özelliğini test ettik ve bu yönde pozitif sonuçlar aldık dedi. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu (TÜBİTAK) aracılığıyla Türkiyenin 2023 vizyonunda yer alan Milli İlaç Projesi ile ilgili çalışmaların ilk adımını 2013 yılında atan Yüzüncü Yıl Üniversitesi (YYÜ) Kimya Bölümü Organik Kimya Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Arif Kıvrak ve ekibi, 4 yıllık süre içerisinde ciddi anlamda mesafe kat ederek, Milli İlaç hayaline bir adım daha yaklaştı. Asıl hedeflerinin yüksek maliyetli ithal ilaçlardan kurtularak yerli kaynaklarla ilaç üretmek olduğunu ve bu kapsamda 2013 yılında çalışmalara başladıklarını belirten Doç. Dr. Arif Kıvrak, 2013 yılında TÜBİTAK projesi aldıktan sonra araştırma grubumuz ile Milli İlaç alanında araştırmalar üzerine yoğunlaştık. 2014 yılında ikinci ve 2015 yılında ise üçüncü TÜBİTAK projemizi alarak özellikle yeni tasarımlarını yaptığımız hetero halkalı yapılan sentezi karakterizasyonu ve bunların hangi alanlarda uygulanabilir olduğu konusuna çalışmalarımızı yoğunlaştırdık dedi. Doç. Dr. Arif Kıvrak, Sentezlediğimiz organik moleküllerin ilaç metabolizmasında etkin faz bir ve faz iki enzimlerinin bazılarında testlerimizi gerçekleştirdik. Ayrıca sentezlediğimiz moleküllerin güçlü antioksidan özelliklerini de keşfetmiş olduk. Bunun yanında sentezlediğimiz yeni yapıların farklı alanlarda da kullanılabilir olabileceğini keşfettik ve Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Öğretim Üyesi Aslıhan Kurt Kızıldoğan ile sentezlediğimiz moleküllerin antibakteriyel ve antifungal etkileri araştırıldı. Bunlardan bazılarının özellikle antifungal etkilerinin mevcut ilaçlara göre daha etkin olduğu gözlemledik şeklinde konuştu. Yaptıkları çalışmalardan daha verimli sonuç almak adına sanayi-üniversite işbirliğinin önemli olduğunu vurgulayan Kıvrak, şöyle devam etti: Sanayi-üniversite işbirliğinin daha etkin hale gelebilmesi için teknokent bünyesinde kurmuş olduğumuz AR-GE şirketi (DOSE İlaç) ile KOSGEBden AR-GE desteği almaya hak kazandık. Bu yönde çalışmalarımızı Milli İlaç Projesi ile birleştirerek toplum için yararlı olabileceğimiz ilaç alanına yoğunlaştık. Alt yapısını oluşturduğumuz araştırma merkezimiz ve laboratuvarlarımız ile yeni TÜBİTAK ve KOSGEB projeleri alarak özellikle günümüzün en büyük sorunlarından olan kanser hastalığının tedavisinde kullanılabilecek ve yüzde 100 milli olan ilaçların tarafımızdan keşfedilmesini hedeflemekteyiz. Tasarımını yaptığımız bazı moleküllerin belli birkaç kanser aktivite özelliğini test ettik ve bu yönde pozitif sonuçlar aldık. Ancak kesin olarak bunların kanser tedavisinde kullanılabilir olmasını söylemek şu noktada doğru değildir. Bugüne kadar elde ettikleri sonuçları hem uluslararası kongrelerde hem de ulusal kongrelerde farklı bilim insanları ile paylaştıklarını ve yoğun ilgi ile karşılaştıklarını aktaran Doç. Dr. Kıvrak, şunları anlattı: Ancak bizim asıl amacımız ülkemizin 2023 hedefleri arasında yer alan milli ilaç alanında az da olsa bir katkı sağlamaktır. Bu yüzden de bize proje desteklerinden dolayı TÜBİTAKa (115Z020 ve 114Z042), KOSGEB ve bizlere çalışma ortamı sağlayan Rektörümüz Sayın Prof. Dr. Peyami Battal Beye teşekkür ediyorum. Ayrıca bu çalışmada yer alan yüksek lisans ve doktora öğrencilerime ve özellikle de Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Metin Konuş, Yrd. Doç. Dr. Can Yılmaza ve Samsun 19 Mayıs Üniversitesinde öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Aslıhan Kurt Kızıldoğanı da teşekkür ediyorum. Öte yandan, Milli İlaç Projesi ile 2023 yılından yüzde 100 Türk üretimi ilaçların eczanelerdeki yerlerini almaları hedefleniyor.