SON DAKİKA
Soğuk ayaklar, topuk çatlağı, kalın tırnaklar... Ayaklarımız sağlığımız hakkında bize ne söylüyor?
Ayaklarımız bize sağlığımız hakkında şaşırtıcı bilgiler veriyor ama kaçımız bunun farkındayız? Kimler ayaklarını belli aralıklarla kontrol ediyor ve fark ettiği değişimleri önemsiyor? Tabii ki pek çoğumuz buna dikkat etmiyoruz. Peki hangi değişimleri önemsemeliyiz ve ayaklarımızın sesine kulak vermeliyiz? Hürriyet'ten Sedef Batı, alanında uzman isimlerle konuştu.
Ayaklarımızda zamanla oluşan ve bazen hiç farkında olmadığımız değişimler aslında birçok hastalığın habercisi olabilir. Bu değişimleri dikkate almak ise erken dönemde o hastalığın tedavisi için çok önemli. Mesele ayak tırnağının üzerindeki koyu renkli şeritler, ayaklarda ve ayak bileklerinde şişlik, geriye doğru çekilmiş ayak parmakları, tırnaktaki renk değişimleri, topuk çatlakları, ayakların çok soğuk ya da çok sıcak olması gibi semptomlar çok önemsenmese de bazen ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir. Ayaklarımızda fark ettiğimiz hangi değişiklikler hangi Sağlık sorunları ile ilişkilendirilebilir ve neleri ciddiye almalıyız? Ayaklarımızı mercek atına aldık ve her biri konusunda uzman isimlerden aklımıza takılan tüm soruların yanıtını aldık.
Daily Mail’e konuşan Ayak Hastalıkları Uzmanı Emma McConnachie, sadece can sıkan topuk çatlaklarından ayaklarda şişme gibi daha ciddi semptomlara kadar, ayaklarınız genellikle vücudunuzun diğer bölgelerinden daha önce Hastalık semptomlarını gösterdiğini söyledi. Hem Dr. McConnachie hem de diğer uzmanlar ayaklarımızda meydana gelen ve önemsememiz gereken değişimleri sıraladı:
AYAKLARDA VE AYAK BİLEKLERİNDE ŞİŞME
Ayaklarda şişmenin kalp sorunları veya lenfatik drenaj sorunları ile ilişkilendiriebleceğini belirten McConnachie, ayaklarımız günün sonunda veya özellikle sıcak günlerde doğal olarak biraz şişebileceğini ama bir veya iki ayakta gelişen ani şişmenin bir profesyonel tarafından kontrol edilmesi gerektiğini burguladı. McConnachie, kalp yetmezliği nedeniyle kalbin olması gerektiği gibi kan pompalamadığı durumlarda ayaklarda ve ayak bileklerinde sıvı birikmesinden dolayı şişliğe neden olacağını ancak bu şişmelerin pek çok farklı nedeni olabileceğini sözlerine ekledi. Prof. Dr. Bilal Boztosun ise ayak bileğindeki ödemin birçok nedeninin olabileceğini, bunların en önemlisinin toplardamar dolaşım problemi ve lenfödem olduğunu belirtti. Kullanılan bazı ilaçların da benzer şekilde bacaklarda ödem sorunu yaratabileceğini belirten Boztosun, bu durumda kişinin ‘Başka bir sistemik hastalığı var mı? Kullandığı ilaçların yan etki olarak ayak bileğinde ödem yapıyor mu?’ diye araştırılması gerektiğini ifade etti ve ekledi:
"Eğer kişi yürüyebiliyor ise yürüdüğü zaman bacaklarında ağrı hissettiğini, durduğu zaman ağrının geçtiğini fark etmeye başlar. Bu hastalar sigara içmeye devam ettiği zaman mesafeler daha da kısalmaya hatta bazı hastalarda dinlenme halinde bile ayaklarda ağrı olmaya başlar. Daha ileri dönemlerde ise ayaklarda yara çıkar ve iyileşmeleri son derece gecikir. Bu hastalara sigarayı bırakmalarını ilaç tedavilerinin düzenlenmesini, sistemik hastalığı varsa tedavi edilmesini özellikle şekeri çok önemli olduğunu hatırlatmak gerekir."
Pigment birikintileri, travma veya cilt kanserine de işaret edebilen ayak tırnaklarındaki renk değişikliği aslında olağandışı değildir. McConnachie, tırnaktaki koyu lekelerin en yaygın nedeninin travma olduğunu, alınan darbe ile tırnağın altında kan birikmesine bağlı morluk ve leke oluşabileceğini söyledi ve ekledi:
“Ancak tırnakta koyu kahverengi veya siyah renksiz düz dikey bir şerit belirirse, bu, yaralanma veya hastalıktan kaynaklanabilecek melanonişiye, ya da melanom- melanosit adı verilen bir tür cilt kanseri belirtisi olabilir. Cilt tonunuz ne kadar koyu olursa, tırnaklarınızda koyu çizgiler olasılığı o kadar yüksektir. Daha açık tenli kişilerde görüldüğünde özel bir endişe kaynağıdır” diyen McConnachie, bu konuda endişeleriniz var ise kontrol ettirmenizi tavsiye etti. Tırnaklardaki sararmanın en yaygın nedeni mantar enfeksiyonudur. Araştırmalar, mantar enfeksiyonun dünya çapında her yıl insanların yaklaşık yüzde 15'ini etkilediğini gösteriyor. Tırnak mantarı; tırnak yüzeyinin zarar görmesi, kırılması ya da deformasyonları sonrasında tırnak plağının enfeksiyonlara açık hale gelmesi sonucu mantarların neden olduğu enfeksiyondur. Podolog Dursiye Özdemir Avcı, enfeksiyonun yanı sıra, diyabet, ileri yaş, kan dolaşımı ve bağışıklık sistemi ile ilgili rahatsızlıkların da mantar enfeksiyonuna neden olduğunu vurguladı.McConnachie, ayak tırnaklarının, gün içerisinde binlerce kez ayakkabınıza çarptığı için zamanla doğal olarak kalınlaşacağını, ancak bazı durumlarda ayak tırnaklarının çok kalın, sarı, turuncu veya kahverengi ve hatta ufalanabilir hale geldiğini ve bunun tinea pedis olarak bilinen atlet ayağı belirtisi olabileceğini söyledi.
SOĞUK AYAKLAR
Ayak üşümesi vücudunuzun sıcaklığa normal tepkisi olsa da, bazen altta yatan bir sorunu gösterebilir. En yaygın nedeni ise yetersiz kan dolaşımı. McConnachie, "Ayak üşümesi genellikle vücuttaki zayıf kan dolaşımının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Kanın kalbe uzak olan ayaklarınıza ulaşması daha uzun sürdüğü için ayakların soğuk kalır” dedi.
YAVAŞ İYİLEŞEN YARALAR
Kendini yorgun, susuz ve aç hissetmek yaygın diyabet semptomlarındandır ama iyileşmesi uzun zaman alan ayak yaralanmaları da diyabet semptomlarından biridir. Bunun nedeni, sürekli olarak yüksek kan şekerine sahip olmanın dolaşım, sinirler ve bağışıklık sistemi ile ilgili sorunlara yol açmasıdır. Bunların tümü iyi bir yara iyileşmesinin önüne geçebilir. McConnachie, ayaklardaki yaraların iyileşmesinin, en sağlıklı insanlarda bile vücudun diğer bölgelerine göre genellikle daha uzun sürdüğünü ama eğer bir yaranın iyileşmesinin çok uzun sürdüğünü fark ederseniz, kontrol ettirmek için ayak hastalıkları uzmanını ziyaret etmeniz gerektiğini söyledi.
Geriye doğru bükülmüş ayak parmakları veya pençe ayak parmakların ayağa uymayan yanlış ayakkabı seçiminden ya da nörolojik değişikliklerden kaynaklandığını belirten sözlerine şöyle devam etti: “Küçük ayak parmaklarınız, ayağın üst kısmındaki tendonlar sıkılaştıkça zamanla yükselmeye başlayabilir. Bunun en yaygın nedeni ayağa tam oturmayan ayakkabılar veya ayak parmaklarınızla ayakkabıyı kavramanıza neden olan slip-on denilen düşük tabanlı bağcıksız ayakkabılardır. Ancak bunun bir diğer nedeni de inme gibi durumların neden olduğu sinir hasarı olabilir. İnme, ayak ve ayak parmaklarındaki kaslarda dengesizliğe neden olarak ayaktaki güçlü kasların aşırı kasılmasını tetikleyebilir, bu da ayak parmağındaki zayıf kasların anormal bir şekilde bükülmesine neden olabilir. İnme geçiren birinin daha öncekinden farklı bir ayak şekline sahip olabileceğini belirten McConnachie, ayak parmağınızdaki değişikliklerin nedenini belirlemek için mutlaka bir ayak hastalıkları uzmanıyla görüşülmesi gerektiğinin altını çizdi.
TOPUK ÇATLAĞI
McConnachie, yetersiz çalışan tiroidlerin yeterli hormon üretmediği için ayaklardaki derinin kurumasına ve çatlamasına neden olabileceğini bu nedenle topuk çatlağının yaşandığını söyledi. Hipotiroidizm olarak bilinen bu duruma sahip çoğu insan, ayaklarında pürüzlü ve kuru bir cilde sahip olur. McConnachie, topuk çatlaklarının 'bölgedeki cildin kurumasından dolayı da kaynaklanma olasılığının çok daha yüksek olduğunu, böyle durumlarda arkası açık ayakkabılardan ve çıplak ayakla yürümekten kaçınmanın yardımcı olacağını belirtti.
AYAĞA SIK KRAMP GİRMESİ
Prof. Dr. Bilal Boztosun, ayağa sık kramp girmesinin birçok nedenden dolayı yaşanabileceğini, son günlerde çok yaygın şekilde magnezyum ve çinko gibi bazı vitamin ve mineral eksikliklerinin potasyum düşüklüğü nedeniyle kramplara neden olabileceğini belirtti. Bunların dışında yaygın olarak iç varislerde veya damar tıkanıklığında benzer şekilde şikayetlerin olabileceğini, böyle durumlarda dopplerle kişinin durumunun değerlendirilip, kan testlerinin yapılması gerektiğini sözlerine ekledi.
Topuk dikeninin toplumda en sık karşılaşılan ortopedik sorunlardan biri olduğunu belirten Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı Doç. Dr. Bilgehan Çatal, özellikle 30 ila 40’lı yaşlarda bazen 50’li yaşlardaki kadınlarda görüldüğünü belirtti. Ortaya çıkma sebebinin ayak altındaki kalın bağ dokusunun bir kısmının ayak ökçesine diğer kısmı topuğun altına yapışması olduğunu söyleyen Çatal, topuğun alt kısmına yapışan kalın bağ dokusunda yıpranmaların ve mikro yırtıkların zamanla ağrıya sebep olduğunu ifade etti ve ekledi:
“Topuk dikeni genelde sabah yataktan kalkar kalkmaz veya oturduğunuz yerden kalkmanızla birlikte başlayan ağrı ile görülür. Uzun süre ayakta kalmak, uzun koşu, yürüyüşler veya fazla kilo yıpranmayı artırır. Bundan dolayı hastalara bu aktiviteleri azaltmaları hatta kilo vermeleri gerekir.” NASIR Hem erkekler hem de kadınlarda en yaygın ayak sorunlarından birisi nasırdır. Bunun en yaygın nedeni ise ayağa uymayan ayakkabılar. Dar ve parmaklarınız için yanlış şekle sahip ayakkabıların buna neden olduğunu belirten McConnachie, ayaklarda nasır oluşumun normal olduğunu, vücudumuzun yüksek basınç alanlarını algılayıp bu alanları korumak için ölü deri biriktirdiğini söyledi. Nasırlardan kendi yöntemleri ile keskin bir alet kullanarak kullanmaya çalışanları uyaran McConnachie, bu konuda uzman birinin güvenli ve acısız bir şekilde nasırı çıkarabileceğini söyledi. Baskı ve sürtünmenin yanı sıra sistemik hastalıkların da neden olduğu nasır ve çatlakların mekanik temizliği ayağın hafiflemesine, ağrının ortadan kaldırılmasına yardımcı olur. Bu bakımdaki amaç, nasırı temizlemek ve hastayı tekrar nasırın oluşmaması konusunda yönlendirmektir.
Podolog Dursiye Özdemir Avcı
Siğil; HPV’nin ( Human Papilloma Virüs) neden olduğu viral bir enfeksiyondur. Podolog Dursiye Özdemir Avcı, siğillerin bulaşma yolunun hamam, havuz, sauna, duş, toprak enfekte olmuş yüzeyler olduğunu, insanlardan ve hayvanlardan doğrudan ya da dolaylı temas ile yayıldığını belitti ve ekledi: “Siğillerin bulaşıcılık oranı çok yüksek olduğu için bağışıklık sistemi zayıf, bağışıklığı baskılayan ilaç kullanan, diyabeti ve dolaşım problemi olan kişileri daha kolay enfekte eder. Tedavi edilmediği sürece derinleşen siğiller nasır ile çok sık karıştırılır.” Yaşla birlikte vücudumuzda yıpranan ayaklarımız kronik rahatsızlıklar, sürekli kullanılan ilaçlar nedeniyle ayrıcalıklı bir bakıma ihtiyaç duyar. Özellikle tırnaklar kalınlaşır, kesimi ve bakımı ev uygulamalarında oldukça zorlaşır. Yaşlı hastalarda, tırnakların belirli periyotlarda inceltilerek, podolojik bakımların yapılması hastanın ayağında yara ve enfeksiyon oluşumunun engellenmesinde önemli bir uygulamadır.
Podolog Dursiye Özdemir Avcı